در اختلال یادگیری، مشکلات یادگیری ناشی از نقایص هوشی نیست اما مشکلات یادگیری در کودکان عقب مانده ی ذهنی ناشی از هوش پایین و ظرفیت یادگیری کم است. کودکان کم توان ذهنی معمولا در به دست آوردن توانایی رشدی از هم سالان خود عقب تر هستند. مثلا دیرتر می نشینند، یا راه می افتند، دیرتر صحبت می کنند، دیرتر ادرار خود را کنترل می کنند. به همین نسبت آنان در یادگیری مفاهیم و مهارت ها نیز ضعیف دارند و حتی با آموزش های مناسب، تنها متناسب با ضریب هوشی خود تا مقطع خاصی قادر به ادامه تحصیل هستند. در حالی که کودکان مبتلا به اختلال یادگیری بر خلاف کودکان عقب مانده تأخیر تکاملی واضحی ندارند و با آموزش های صحیح، به موقع، و به کمک متخصصین آگاه می توانند همانند دیگر بزرگسالان خود به موقعیت های تحصیلی دست پیدا کنند و در مقاطع دانشگاهی نیز موفق باشند.

تنها شباهت کودکان دارای اختلال یادگیری در این است که همگی علی رغم داشتن هوش طبیعی در یادگیری برخی از حوزه های تحصیلی مشکل دارند. اما ویژگی اختلال یادگیری آن چنان گسترده است که به تعداد افراد انواع مشکلات یادگیری وجود دارد. نمی توان دو نفر مبتلا به اختلال یادگیری را پیدا کرد که مشکلات یادگیری مشابه و یکسانی داشته باشند.

علاوه بر این تفاوت گسترده در نوع مشکلات شدت این اختلال نیز متغیر است. بنابراین بهتر است آن را به عنوان یک طیف اختلال در نظر گرفت.

در پایین ترین سطح این طیف، کودکانی قرار دارند که علی رغم برخورداری از هوش طبیعی، مشکلات اساسی در یادگیری دارند مثلا در سال اول دبستان، به طور کلی خواندن و نوشتن را یاد نمی گیرند. در مقابل، در بالاترین سطح این طیف، مشکلات یادگیری برخی از دانش آموزان آن چنان جزئی و اندک است که نه تنها مانع زیادی در یادگیری ایجاد نمی کند بلکه حتی به چشم هم نمی آید و تشخیص داده نمی شود.

اگرچه با افزایش سن کودک به واسطه داشتن هوش طبیعی ممکن است بتواند راه حل هایی برای مشکلات آموزشی خود پیدا کند اما اختلال یادگیری با گذشت زمان برطرف نمی شود و در تمامی دوره های زندگی (دوره ی کودکی و دبستان، مقطع راهنمایی، دبیرستان، و دوره ی بزرگسالی) باقی می ماند. اما ممکن است علائم این اختلال در دوره های مختلف زندگی فرد به صورتی متفاوت نمایان شود. این تغییرات به سایر نقاط قوت و ضعف فرد و همچنین شرایط محیط زندگی او بستگی دارد.

کودکی که در دوران مدرسه نوشتن برایش سخت ترین و مشکل ترین کار بوده است هنگام بزرگسالی بسته به مهارت هایی که به تدریج در نوشتن بدست آورده است و همچنین نوع شرایط زندگی و شغلی وی مشکلات متفاوتی خواهد داشت. اگر کار او گزارش نویسی باشد مسلما سختی فراوانی را تجربه خواهد کرد، اما اگر شغل وی نیازی به نوشتن نداشته باشد ناتوانی در نوشتن او را چندان آزار نخواهد داد.

متأسفانه درمان قطعی وجود ندارد بلکه تنها راهکار جبرانی، توانبخشی شناختی توسط متخصصین اختلال یادگیری و ارائه آموزش های مناسب است. توجه کنید که تشخیص به موقع و مداخله زودهنگام مشکلات یادگیری و به دنبال آن کاربرد روش های آموزشی مناسب در موفقیت تحصیلی کودکان نقش بسزایی دارد.

علاوه بر یادگیری و موفقیت تحصیلی اختلال یادگیری بر تمامی جنبه های زندگی فرد تأثیر می گذارد. این تأثیر بستگی به شدت و نوع اختلال دارد. برای مثال، تنظیم وقت، برنامه ریزی زمانی، پیدا کردن و دادن نشانی و … از موارد شایع مشکلات این افراد حتی در دوران بزرگسالی است.

بسیاری از آموزگاران و والدین نمی توانند قبول کنند که کودکی با هوش طبیعی یا بالاتر در یادگیری مطالب آموزشی مدرسه مشکل داشته باشد. بنابراین از لقب هایی چون تنبل، عجول، بی حوصله، بی انگیزه، از زیر کار در رو و یا واژه های ناعادلانه تری چون کودن، عقب مانده و … استفاده می کنند که هیچ کدام از آنها نه حقیقت دارد و نه منصفانه است.

اگرچه برخی از کودکانی که اختلال یادگیری آنها به موقع تشخیص داده نشده یا در زمان مناسب، آموزش های لازم را دریافت نکرده اند با وجود تلاش های بیشتر، نتیجه کمتری دریافت می کنند و به دلیل سرخوردگی انگیزه خود را از دست می دهند، اما این کودکان از ابتدایی بی انگیزه و تنبل نیستند.

یکی از مهمترین مسائل در مشکلات یادگیری که گاه والدین و حتی آموزگاران را با مشکل روبرو می کند، تفاوت قائل شدن میان واژه های “نخواستن” و “نتوانستن” است. گاهی اوقات این دو واژه فراموش می شود، در صورتی که تفاوت اصلی در دیدگاه و رفتار ماست.

برخی از والدین شکایت خود را این گونه عنوان می کنند که: کودک من، کودکی باهوش است، اما نمی خواهد یاد بگیرد، با من لجبازی می کند. مثلا هزار بار به او یاد می دهم که طناب را با “ط” بنویسد اما باز هم موقع نوشتن دیکته در خانه از من سؤال می پرسد “ط” دسته دار یا “ت” دو نقطه؟! و در مدرسه هم حتما به غلط می نویسد: “تناب”.

اگر والدین فکر کنند که کودک نمی خواهد یاد بگیرد و لجبازی می کند، ممکن است رفتاری نامناسب با کودک خود پیش بگیرند، آموزش آنها با خشونت، داد و بیداد، سرزنش کودک، تنبیه و … همراه باشد.

توجه داشته باشید که کودک مبتلا به اختلال یادگیری، کودک باهوشی است با توانایی ها و ناتوانایی هایی متفاوت از کودکان دیگر.

اگر مطلبی را یاد نمی گیرد و فراموش می کند به دلیل عدم همکاری یا لجبازی نیست بلکه به این خاطر است که نمی تواند.