آموزش تنبیه و تشویق کودکان؛ ابزار های تربیتی والدین

پدر و مادر واقعی کسی است که با تنبیه و تشویق کودکان، به فرزندانش کمک می کند تا نقایص شخصیتی خود را از بین ببرند و ویژگی های خوب را درک کنند. با این حال، والدین امروزی احساس می کنند که خرید لباس ها و خوراکی های گران قیمت و پرداخت هزینه های بالا برای کلاس های مربیگری تنها وظیفه آنهاست. آنها متوجه نمی شوند که این چیزها باعث می شود که بچه ها فقط به لذت های دنیوی علاقه مند شوند. این لذت ها نقص هایی را در آنها پرورش می دهد. بنابراین، والدین باید به درون خود بپردازند که آیا آنها به فرزندان خود آموزش واقعی می دهند یا خیر و دچار مشکلاتی در تنبیه و تشویق کودکان می شود. این وظیفه والدین است که به فرزندان خود کمک کنند تا ویژگی های خوب را بچشند و در نتیجه زندگی شادی داشته باشند. همچنین در ذهن کودکان باید ارتباط خوبی بین والدین و فرزندان وجود داشته باشد. والدین می توانند به راحتی با فرزندان خود ارتباط برقرار کنند. کودکان تمایلی به صحبت با والدینی که همیشه تحت استرس یا خشمگین هستند، ندارند. آنها تمایلی به انتقال عقاید، افکار و مشکلات خود به چنین والدینی ندارند. از این رو لازم است والدین بدون استرس و با آرامش و منطقی با فرزندان رفتار کنند.

تعریف تنبیه و تشویق کودکان

 در اینجا تفاوت های بین تنبیه و تشویق کودکان را برای ایجاد یک رفتار درست بررسی می کنیم.

تشویق به معنای ارائه دادن یک شی یا خدمت جذاب، به شکل مشروط است. به عنوان مثال، اسباب بازی خریداری شده برای کودکی که در امتحان ریاضی نمره 20 می گیرد، یک تشویق است. اما جالب است بدانید که تشویق همیشه موثر و سازنده نیست! بسیاری از والدین از روش اشتباهی برای تشویق کودک استفاده می‌کنند.

تنبیه به مجازات کردن فرد در نتیجه‌ی رفتار غلطش، می‌گویند. این مجازات می‌تواند شامل محروم کردن فرد از یک جسم یا خدمت، مجازات‌های بدنی، روحی و… باشد.

انواع روش‌های تشویق کودکان

به طور کلی روش های تشویق کودکان به چهار دسته تقسیم می شود هر کدام از این روش‌ها، یکی از ابعاد وجودی کودک را در بر می‌گیرد و بخشی از نیاز‌های او را تأمین می‌کند. برای تقویت رفتارهای کودک بهتر است از هر چهار نوع پاداش در موقعیت‌های مختلف و همراه با یک سبک فرزند پروری مناسب استفاده شود.

1. پاداش و تشویق احساسی

کودکان نیز مثل همه انسان‌ها نیاز به محبت دارند. توجه به کارهای خوب کودک و دیده شدن از نیازهای او است. در آغوش گرفتن کودک، تماس چشمی، لبخند زدن، نوازش کردن و بوسیدن از بارزترین روش‌هایی است که والدین به کودک محبت تزریق می‌کنند و از بروز مشکلاتی مانند کمبود محبت در زندگی جلوگیری می کنند.. گاهی در جمع برای اینکه مستقیم کودک را مرکز توجه قرار ندهید، می‌توانید با چشمک زدن‌ها یا لبخندهای رمزی بین خودتان، تایید و توجه را به او بدهید. ایجاد و افزایش اعتماد به نفس کودکان، کاملا به عهده خانواده است و اگر لطمه ای به اعتماد به نفس او وارد شود به سختی قابل جبران است. همچنین در زمان تشویق باید کاملا دقت شود که کودک بخاطر کارهای درست و پیشرفت‌ها مورد تشویق قرار می‌گیرد. اگر برای آرام کردن قیل و قال‌های کودک یا ممانعت از رفتار اشتباه به او پاداش توجه و نوازش بدهید، او در موقعیتی متعارض قرار گرفته و اعتبار و اقتدار والدین ممکن است خدشه دار می‌شود و کودک لوس می‌شود.

2. پاداش و تشویق کلامی

پاداش کلامی یکی از مهم‌ترین و موثرترین نوع تشویق و پاداش است. کودک یا به طور کلی انسان‌ها در هر سنی نیاز به شنیدن تعریف و تایید دیگران دارند. این مورد، مخصوصا در مقابل دیگران، به اعتماد به نفس و عزت نفس کودک بسیار کمک می‌کند و باعث ایجاد حس مفید بودن وارزشمند بودن در او می‌شود. در این نوع پاداش سعی کنید رفتاری که باعث پاداش کلامی می‌شود را برای کودک توضیح داده و کاملا رفتار را توصیف کنید بر خی مواقع لازم است تا از روش نه گفتن به کودکان استفاده کنید .حتما به این نکته توجه داشته باشید که حرف زدن با کودک، اصول و قواعد خاص خود را دارد که باید متناسب با سن کودک بوده و برای او قابل درک باشد. به کوچک‌ترین تلاش‌ها و پیشرفت‌های کودک توجه کنید و به آن‌ها پاداش دهید تا رفتار برای کودک به عادت تبدیل شود. سپس به مرور زمان می‌توانید پاداش آن رفتار را کم و قطع کنید. چرا که آن رفتار در کودک نهادینه شده و دیگر نیازی به تقویت ندارد. اما خوب است هر از گاهی همان رفتار تشویق شود.

3. پاداش و تشویق مادی 

این نوع پاداش شامل وسایلی است که کودک به آن علاقه دارد و همیشه از آن لذت می‌برد. اسباب بازی ها، لوازم تحریر، لباس، خوراکی و حتی پول. ترجیحا در این روش پاداش دهی لوازم و چیزهایی که کودک نیاز دارد به عنوان پاداش داده شود. کودک باید برای رسیدن به این پاداش تلاش کند و بهترین شیوه جدول ستاره‌ها یا پاداش‌های ژتونی است.

4. پاداش و تشویق تفریحی

تفریحات مورد علاقه کودک نیز می‌تواند به عنوان پاداش استفاده شود. در این مورد باید تفریحاتی که برای کودک لذت محسوب می‌شود مد نظر قرار بگیرد نه چیزهایی که والدین فکر می‌کنند لذت بخش است. برای مثال؛ پارک بردن، بازی مورد علاقه و یا خوردن یک بستنی می‌توانند به عنوان تشویق کودک استفاده شوند. همچنین باید در نظر داشت که افراط در تنبیه و تشویق کودکان می تواند اثرات مخربی در تربیت آن ها داشته باشد. بنابراین ضروری است حد اعتدال رعایت شود و تشویق و پاداش ها دارای قانون و قاعده ای باشند.

نکات مهم در تشویق کودکان

متاسفانه با تمام آثار مثبتی که تنبیه و تشویق کودکان به دنبال دارد، غالباً افراد کمتر آن را به کار می‎گیرند.تصور کنیدکه شما می‎خواهید پیچی را باز کنید.علیرغم آنکه پیچ گوشتی مناسبی در جعبه ابزار خود دارید اما بدون توجه به آن تلاش و تقلا می‎کنید که با چنگ و دندان و چاقو آن را باز کنید. طبیعی است که یا موفق نمی‎شوید و یا با صرف انرژی فراوان و خستگی زیاد این کار را انجام می‎دهید. تشویق کردن، ابزار بسیار عالی در جعبه ابزار تربیتی شماست که باید از آن بهره فراوان ببرید. اما گاهی به نظر می‎رسد تشویق‎های ما مؤثر واقع نمی‎شود و یا اینکه نتیجه معکوس می‎دهد.این گله و شکایتی است که برخی والدین در مشاوره‎ها دارند که ما هرچه فرزندمان را تشویق می‎کنیم اثر چندانی ندارد.پاسخ اینجاست که چه بسا این ابزار به شیوه درست و صحیحی به کار گرفته نمی‎شود.ما در این بحث، به بایدها و نبایدهای تشویق می‎پردازیم که در تشویق کودک، چگونه باید عمل کنیم تا بیشترین ایده را از آن ببریم و در نهایت به رشد و بهبود صفات مثبت او منجر شود.

1. کودک خود را فراوان تشویق کنید

متاسفانه برخی والدین در اصول تنبیه و تشویق کودکان، درست عمل نمی کنند و به سختی و به ندرت ، چنین رفتاری را بروز می‎دهند.البته علت آن هم عمدتاً در دو نکته نهفته است:
اول اینکه تشویق کردن، یک رفتار اکتسابی است که فرد باید از خانواده و والدین خود آموخته باشد. فردی که در خانواده و خصوصاً از ناحیه والدین خود تشویق نشده باشد و چه بسا در محیطی که پر از تنبیه و تحقیر و سرزنش بوده بزرگ شده است هرگز تشویق کردن را نیاموخته و نمی‎تواند مشوق خوبی برای فرزند خود باشد و دوم اینکه گاهی ما با یک الگوها و باورهای غلط رشد کرده‎ایم و به غلط تصور می‎کنیم اگر فرزندمان را تشویق کنیم پررو و پرتوقع می‎شود. باید بگوییم که هرگز چنین نیست و اگر بایدها و نبایدهای تشویق را رعایت کنیم جای هیچ نگرانی نیست. با آرامش خاطر و خیال راحت، خود را به تنبیه و تشویق کودکان وادار کنید. حتی اگر خانواده شما، مشوق خوبی برای شما نبوده‎اند، شما با توجه به اهمیت این موضوع، خود را به استفاده فراوان از این ابزار تربیتی ملزم کنید.

2. گاهی کودک را غافلگیر کنید

یکی از نکات مهم در تشویق، این است که باید تلاش کنید وقتی کودک به کار خوب و مثبتی مشغول است، او را غافلگیر کنید و بگویید او و رفتار خوبش را دیدید.متأسفانه برخی از والدین ، کاری به کار کودک ندارند اما به محض آنکه رفتار خطایی از او دیدند مچ او را می‎گیرند.تصور کنید کودکی که آرام با همبازی‎اش مشغول بازی است.پدر و مادر به او اعتنا و توجهی ندارند اما به محض اینکه در حین بازی متوجه می‎شوند کودک‎شان، حرف زشتی زد و یا کار خطایی کرد، او را مواخذه می‎کنند که این چه حرف و رفتاری بود که انجام دادی. در صورتیکه دقیقاً باید وارونه عمل شود. در خطاها تا آنجا می‎شوند باید تغافل کرد و نشنیده و نادیده گرفت و در عوض رفتار مثبت را باید جستجو کنید و تشویق کنید.مثلاً وقتی کودک مشغول مرتب کردن اسباب بازی‎هایش است یکباره مچ او را بگیرید که آفرین دیدمت داشتی اتاقتو مرتب می‎کردی.یا هنگامی که متوجه می‎شوید یک ساعتی در اتاق خود با خواهرش آرام بازی می‎کند، در را باز کنید و بگوئید که متوجه این شدید که سر و صدایی بلند نشده و با آرامش بازی می‎کند و او را تشویق کنید.

3. تشویق باید به اندازه و متناسب با عمل انجام شده باشد

اگر تشویق کردن های شما به اندازه و متناسب نباشد حتماً آثار مخربی بدنبال خواهد داشت. فرزند شما کار خوبی انجام داده است و شما می‎خواهید او را تشویق کنید باید ببینید چه اندازه و میزانی از تشویق با این کار تناسب دارد. اگر اندازه تشویق از اندازه کار بیشتر باشد، باعث پرتوقعی فرزند می‎شود. به عنوان نمونه والدینی که بسیار علاقه‎مند به درس خواندن و قبولی در کنکور فرزند خود هستند گاهی به او وعده‎های عجیب و غریب می‎دهند: مثلاً اگر دانشگاه قبول بشی، برایت فلان ماشین را می‎خرم!!! قطعاً این اندازه از پاداش و تشویق با کار او تناسبی ندارد. تصور کنید او درس می‎خواند و دانشگاه قبول می‎شود و شما هم برای او ماشین می‎خرید. اما برای تقویت رفتار خوب بعدی، باید نرخ و میزان پاداش را باید ببرید. حتی در تشویق‎های کلامی هم باید اندازه را رعایت کرد.
کودک، تکلیف‎های مدرسه‎اش را به موقع انجام داده است او را تحسین و تشویق کنید. اما گفتن اینکه فوق‎العاده و بی‎نظیر هستی، هم غیرواقعی و هم بیش از اندازه است.

4. تشویق باید متنوع باشد

در تشویق همیشه تنوع به خرج دهید. اگر همیشه به یک شکل کودک را تشویق کنید، دچار دردسر می‎شوید. گاهی او را در آغوش بگیرید و ببوسید. گاهی او را با کلام خود تشویق کنید، گاهی برای او جایزه بخرید، گاهی برای تشویق او را به پارک و یا میهمانی ببرید، گاهی برای او خوراکی بخرید، گاهی یک امکانی را در اختیار او بگذارید و گاهی با او بازی کنید. اگر در تشویق تنوع  داشته باشید، کودک‎تان وابسته نمی‎شود. دقت کنید که اگر همیشه برای تشویق، برایش خوراکی بخرید شکمو می‎شود، اگر همیشه اسباب‎بازی برایش بخرید پرتوقع می‎شود، اگر همیشه او را به گردش ببرید او به اصطلاح دَدَری می‎‎شود و مدام از شما می‎خواهد که بیرون برود. متأسفانه بسیاری از والدین صرفاً روی یک نوع تشویق تمرکز می‎کنند و این اثر تشویق را خنثی می‎کند خصوصاً مراقب باشید این تمرکز تشویق روی “پول” استوار نباشد. از آنجا که والدین دقت کافی و یا حوصله لازم را ندارند معمولاً سعی می‎کنند پاداش‎ها و تشویق مالی باشد و این فرزند را متوقع می‎سازد.

5. به فرزندتان وعده ندهید

در تشویق کردن مراقب باشید که کمتر وعده بدهید که اگر چنین نکنی و چنان کنی، فلان کار را برایت انجام می دهم. مثلاً اگر غذایت را بخوری، پارک می‎برمت، اگر در میهمانی مؤدب و آرام باشی، برایت بستنی می‎خرم و اسباب‎بازی‎ات را به دختر خاله‎ات بدهی فردا برایت عروسک می‎خرم. تشویق و پاداش اگر با وعده و وعید توأم باشد کودک کاسب می‎شود. می‎گویند پدری به کودکش گفت اگر دستهایت را بشویی ۲۰۰تومان بهت می‎دم. اگر دست و پاهایت را با هم بشویی ۴۰۰ تومان بهت می‎دهم. کودک گفت: بابا اگر حمام برم چقدر می‎دهی؟تا آنجا که امکان دارد مراقب باشید به کودک وعده پاداش ندهید. بلکه گاهی اگر کار مثبتی کرد او را تشویق کنید و پاداش بدهید و باز یادتان باشد که این پاداش‎ها، صرفاً نباید مالی باشد.

6. تشویق باید با فاصله باشد

توجه داشته باشید که هدف ما از تشویق کردن این است که یک رفتار خوب در کودک ما تداوم  و توسعه یابد. در واقع تشویق، حکم تقویت کننده رفتار را دارد. هرچه فاصله بین عمل خوب و تشویق و پاداش کمتر باشد، این رفتار بیشتر تقویت می‎شود و تشویق مؤثرتر است و هرچه فاصله بیشتر شود، دیگر آن پاداش، چندان تقویت کننده نیست.کودک شما امروز در میهمانی بسیار رفتار خوب و مؤدبانه‎ای داشت، وقتی از خانه برگشتید بلافاصله اظهار رضایت کنید و به پاداش این کار خوب، نیم ساعت با او به‎طور جدی بازی کنید، هرچه زودتر، بهتر.اما اگر کودکتان امروز در کارهای خانه به شما کمک کرد و شما یک ماه بعد برای او یک وسیله مورد علاقه‎اش را بخرید این چندان مؤثر نیست. هرچند تأکید کنید که این پاداش آن کار شماست، باز هم اثر چندانی ندارد.

7. در تشویق کودکان آنها را مقایسه نکنید

مراقب باشید هیچوقت کودک را در مقام مقایسه با کودکان دیگر تشویق نکنید. مثلاً هرگز نگویید آفرین از همه بچه‎های فامیل مؤدب‎تر هستی، از همه همکلاسی‎هایت نمره بهتری گرفتی، آفرین از خواهرت مسئولیت‎پذیرتر هستی. چنین صحبت‎هایی، کودک را مدام در مقام مقایسه ذهنی قرار می‎دهد و روحیه برتری‎طلبی بیمارگونه‎ای به او می دهد که در نهایت باعث غرور او می‎شود. اگر هم می‎خواهید کودک را در مقایسه قرار دهید او را با گذشته خود مقایسه کنید و تشویق کنید. مثلاً بگوئید آفرین، نسبت به ماه قبل، در درس خواندن جدی‎تر شده‎ای، نبست به گذشته، رفتارهای بسیار عاقلانه‎تری داری و معلومه دیگه بزرگ شدی.

8. تشویق باید مشخص و دقیق باشد

حتماً باید برای کودک روشن کنید چه رفتارهایی برای شما مطلوب و ارزشمند است و باعث خوشحالی و رضایت شما می‎شود و چه رفتاری را تشویق می‎کنید.گفتن این جمله که آفرین امروز خیلی دختر خوبی بودی، به هیچ عنوان فایده‎ای ندارد و باعث تقویت رفتار خوب او نمی‎شود. باید خیلی دقیق و مشخص بگویید که من امروز خیلی از شما راضی هستم، چون دیدم در میهمانی با اینکه خیلی دوست داشتی چند تا شیرینی برداری و بخوری ولی به یک شیرینی قناعت کردی. یا بگویید آفرین امروز با اینکه تا دیروقت مدرسه بودی و خسته بودی، تا آمدی بلافاصله لباس‎هایت را عوض کردی و به جالباسی آویزان کردی. هرچه دقیق‎تر و مشخص‎تر بگوئید چه رفتاری را تشویق می‎کنید، کار بهتر پیش می‎رود.

9. تشویق باید در حضور کودکان دیگر یکسان باشد

ممکن است شما دو فرزند داشته باشید که این لحظه، یکی از آنها رفتار بسیار خوب و در خور تحسینی انجام داده است که می‎خواهید او را تشویق کنید. مراقب باشید حالا که نگاه دقیق فرزند دیگرتان هم به شماست، در تشویق اعتدال را رعایت کنید. برخی والدین برای آنکه فرزند دیگرشان را به کار خوب ترغیب کنند، از فرزند اول خود به طور ویژه و فوق‎العاده‎ای، تجلیل می‎کنند و او را  به شدت مورد تشویق قرار می‎دهند. چنین رفتاری نه تنها فرزند دوم شما را به کار خوب تحریک نمی کند بلکه زمینه ‎ساز حسادت می‎شود و باید با کمک یک روانشناس، درمان حسادت صورت گیرد.. بنابراین یادتان باشد که همیشه در جمع معتدل تشویق کنید و در خلوت به طور ویژه تحسین کنید. البته مراقب باشید به خاطر اینکه کودک دوم شما حسود نشود تشویق در جمع را کلاً رها نکنید. برای اینکه بهر حال بین رفتار خوب و بد، تفاوتی معلوم شده باشد حتماً رفتار خوب کودک‎تان را در حضور همه فرزندان تشویق کنید اما این تشویق معتدل باشد. اما به محض اینکه با کودک‎تان خلوتی داشتید و تنها بودید از او به طور ویژه تشکر کنید.

10. دقت کنید که تشویق شما، باعث ایجاد خطا نشود

اما نکته بسیار مهم و آخر اینکه مراقب باشید، تشویق خودش زمینه‎ ساز یک خطا وانحراف جدی نشود. متأسفانه برخی از والدین برای آنکه فرزندشان، فلان کار خوب را انجام دهد، پاداش‎های خطرناکی می‎دهند که بسیار ویرانگر است. این نوع تشویق متأسفانه درباره‎ی فرزندان بزرگتر شیوع بیشتری دارد. پدر و مادر برای تشویق فرزند خود برای او وسیله‎ای خوب می‎خرند و یا به او یک آزادی عمل عجیب می‎دهند و این‎ها معمولاً هم با وعده‎های محکم توأم می‎شود. اگر دانشگاه قبول بشی می‎توانی شب‎ها تا دیروقت بیرون باشی، با دوستانت مسافرت بروی، با جنس مخالف ارتباط داشته باشی  همیشه با خود بگویید آیا پاداشی که می‎دهم، این وسیله‎ای که می‎خرم، این آزادی عملی که می‎‎دهم، خودش تباهی و ویرانی بدنبال ندارد.

آیا تنبیه کودکان یک روش درست در تربیت کودک است؟

برخی از والدین، بر این باورند که بدون تنبیه، هیچ‌ گونه تـربیتی امکان پذیر نیست. درحالی‌که امروزه برای کم‌تر کسی این امر پوشیده‌ مانده اسـت که‌ اعمال‌ قدرت‌ از طـریق تـنبیه، به خصوص اگر تکرار شود، کودک را دچار عارضه‌های روحی – روانی می‌کند.

آسیب های ناشی از تنبیه کودکان

1. رفتار نامطلوب موقتا پس‌زده شود. این رفتار پس از تضعیف عامل‌ تنبیهی‌، مجددا ظاهر می‌شود.

2. نسبت به شـخص تنبیه‌کننده (حتی اگر تنبیه شونده بداند که تنبیه‌ به خیر و صلاح اوست). احساس انزجار ایجاد شود. تنبیه بدنی بچه را کینه‌توز می‌کند. اگر با کودک‌ برخلاف‌ میل و خواسته‌ی او رفتار شود، کودک هـم از کـسی که به او ضربه وارد کرده است کینه به دل می‌گیرد و هرگز آن را فراموش نمی‌کند.

3. تنبیه یک عمل مسری است‌. کسانی که‌ شاهد تنبیه شدن افراد به وسیله‌ی دیگران هستند، در زمـان‌ها و مـکان‌های‌ دیگر، به تنبیه دیگران اقدام می‌کند. این تأثیر گذاری نه تنها از طریق‌‌ مشاهده‌ی‌ رفتار فرد، بلکه از طریق مشاهده‌ی برنامه‌های خشونت‌ آمیز تلویزیونی هم رخ می‌دهد.

4. تنبیه بدنی بچه‌ها را پرخاشگر می‌کند. یـکی از سـاز و کارهای دفاعی‌ کودکان و حتی افراد بالغ در برابر حوادث‌، پرخاشگری‌ است‌. هرچه‌ والدین پرخاشگرتر باشند، کودکان‌ نیز‌ به‌ همان اندازه به پرخاشگری‌ تمایل پیدا می‌کنند. پرخاشگری در کودکانی که خانواده یا مـربی سـختگیری‌ دارنـد، بیش از دیگران است.

5. فرد‌ تـنبیه‌ شـده‌ مـمکن است برای احتراز از تنبیه، به رفتاری‌ که‌ به‌ دنبال آن می‌آید، نپردازد. اما رفتارهای دیگری مانند تصعید یا پالایش، جا به جـایی، هـمانند سـازی، فرافکنی و دلیل‌ تراشی‌ را‌ جای‌گزین آن کند.

6. ممکن است شـخص تـنبیه شده به تنبیه‌کننده‌ حمله‌ور شود، مثلا در زمان نوجوانی به پدر و مادری که در زمان کودکی او را تنبیه کرده‌اند، حمله‌ کند‌ و در‌ برابر آنـان بـایستد. اغـلب دانش‌آموزانی که تنبیه شده‌اند، به تخریب اموال‌ آموزشگاه‌ یا مـزاحمت برای معلمان و اولیای مدرسه را می‌پردازند.

8. تـنبیه بـدنی کـودک را بی‌اراده و نسبت به اطرافیان بی‌تفاوت‌ می‌کند‌. انسان‌ بی‌اراده هم هرگز نـمی‌تواند نـقش مؤثری ایفا کند. تنبیه بدنی کودک‌ را وادار به‌ سر‌ فرود‌ آوردن در مقابل زور می‌کند. چنین کودکی بعدها به کـارهای سـاده و بـدون مسؤولیت تن‌ در‌ می‌دهد.

9. گاهی تنبیه به جای از بین بردن عادات ناپسند، بـاعث تـشدید آن ها‌ می‌شود‌. مثلا‌ وقتی کودک به دلیل عادت‌های عصبی تنبیه می‌شود، اضطراب‌ بیش‌تری پیدا مـی‌کند.

10. بـعضی‌ از‌ دانـش‌آموزان برای جلب توجه سایر دوستان، از تنبیه لذت‌ می‌برند. بنابراین تنبیه در‌ مورد‌ آن‌ها‌ اثر عـکس دارد.

11. مـمکن است تنبیه رفتار را ضعیف کند؛ ولی عواطف منفی مانند‌ نگرانی‌ و نفرت و ترس را افزایش دهـد. تـنبیه مـوجب افسردگی بعضی‌ بچه‌ها می‌شود و سبب‌ می‌شود‌ آن‌ ها‌ در تنهایی یا با اضطراب و نگرانی زندگی کـنند. کـودکی که فکر می‌کند دیگران او را‌ دوست‌ ندارند‌، احساس‌ بی‌ارزش بودن می‌کند. اگر این احـساس کـمبود ادامـه پیدا کند، به‌ افسردگی‌‌ مزمن منجر می‌شود. کودکان زود رنج‌تر و حساس‌تر از بزرگسالان هستند و اگرچه به دلیـل وجـود کوچک‌ترین مسأله‌ای‌ با هم‌ گلاویز می‌شوند، خیلی زود باهم آشتی می‌کنند. ولی انتظار ندارند کـه بـزرگ‌ترها‌ بـه‌ آن‌ها صدمه‌ای وارد کنند. پس استفاده از روش های درست تنبیه و تشویق کودکان را جدی بگیرید.

12. ایجاد استرس شدید در انجام فعالیت های روزانه که معایب بسیاری برای کودکان دارد از جمله : شب ادراری کودکان ، افسردگی و اضطراب.