اختلال شخصیت پارانوئید، تعریف، نشانه ها و درمان
قبل از شروع به تعریف و صورت بندی اختلال شخصیت پارانوئید باید بگوییم این مقاله برای مقاصد آموزشی است، بنابراین لطفا براساس این مقاله به تشخیص اختلال خود و دیگران نپردازید. اگر گمان می کنید نشانه های مطرح شده در این مقاله در رابطه با شما صدق می کند، لطفاً در مورد نگرانی های خود با یک متخصص درمان اختلالات شخصیت مشورت کنید.
اختلال شخصیت پارانوئید یا PPD زیرشاخه گروهی از اختلالات شخصیتی به نام “خوشه A” است. در این گروه، افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی الگوهای تفکر یا رفتار عجیب و غریب از خود نشان می دهند. افراد مبتلا به اختلال شخصیت پارانوئید عموماً مبتنی بر واقعیت فکر نمی کنند و احساس بی اعتمادی یا سوء ظن زیادی نسبت به دیگران دارند.
نشانه های اختلال شخصیت پارانوئید
اگر بخواهیم نشانه های اختلال شخصیت پارانوئید را لیست کنیم، همانطور که در DSM-5 انجمن روانپزشکی آمریکا بیان شده، معیارهای یک اختلال شخصیت پارانوئید به دو بخش تقسیم می شود.
معیار اول، بی اعتمادی عمومی و سوء ظن به انگیزه های دیگران است که در بزرگسالی شروع می شود. ویژگی های فرعی معیارهای اول عبارتند از:
- شخصی که مبتلا به PPD است، معتقد است که دیگران آنها را بازی می دهند، به آنها آسیب می زنند و دروغ می گویند.
- آنها در مورد وفاداری و اعتماد دیگران شك دارند.
- آنها به دلیل ترس از خیانت، به دیگران اعتماد ندارند.
- آنها اظهارات نرم دیگران را به عنوان تهدید یا اظهارات آسیب زا فرض می کنند.
- آنها برای مدت طولانی کینه ها را در ذهن خود نگه می دارند.
- آنها بدون هیچ دلیلی به شریک زندگی خود یا پارتنر خود مشکوک می شوند و حسادت می کنند.
بخش دوم معیارها، ارزیابی می کند که آیا این علائم با دیگر مشکلات روانشناختی مانند اسکیزوفرنی، اختلال دو قطبی یا اختلال افسردگی با ویژگی های روانی همپوشی دارد یا خیر؟ پس مهم است که معیارهای زیر نیز در تشخیص اختلال پارانوئید در نظر گرفته شود.
بروز این اختلال ممکن است از اوایل کودکی یا بزرگسالی آغاز شود. آسیب جسمی یا عاطفی در اوایل کودکی می تواند در بروز این اختلال نقش داشته باشد. به عنوان مثال، كودكی كه دچار اضطراب مكرر شود، ممكن است شروع به رفتار عجیب و غریب كند. (انجمن روانپزشکی آمریکا ، 2013) اگر کودک رفتارهای عجیبی از خود نشان دهد و یاد بگیرد که به دیگران اعتماد نکند و به انگیزه های خود مشکوک شود.
این اختلال در تقریباً 2.5 تا 4.5 درصد افراد جامعه شیوع دارد و در درجه اول مردان را تحت تأثیر قرار می دهد. محققان دریافته اند که اختلال شخصیت پارانوئید در بین مبتلایان به اسکیزوفرنی خانوادگی یا اختلالات هذیان شایع است.
یک اختلال شخصیت پارانوئید از اسکیزوفرنی زودرس است، اما می تواند با سایر اختلالات شخصیتی مانند خودشیفتگی، اختلال شخصیت مرزی، اسکیزوئید، اختلال شخصیت ضد اجتماعی، اختلال افسردگی اساسی، وسواس فکری عملی و ترس ها نیز وجود داشته باشد (انجمن روانپزشکی آمریکا ، 2013).
علائم و نشانه های اختلال شخصیت پارانوئید
افرادی که PPD دارند، تمایل به مراقبت از خود دارند زیرا احساس می کنند دیگران به آنها آسیب می رسانند یا آنها را تهدید می کنند. به دلیل این ترس، ممکن است افراد مبتلا به این اختلال برای این موضوع تلاش کنند.
برخی از علائم:
- کینه ای
- مشکوک به دیگران
- در مقابل انتقاد ایستادگی می کند
- به دلیل ترس، تمایلی به اعتماد کردن به دیگران یا افشای اطلاعات شخصی ندارند.
- در روابط سرد و دور هستند
- طغیان عصبانیت در پاسخ به فریب درک شده دارند.
- کنترل بیش از حد در روابط برای جلوگیری از سوء استفاده یا دستکاری
- با دشواری به ارامش دست پیدا می کنند.
- باور دارند که همیشه درست می گویند.
- خصمانه، سرسخت و بحث کننده هستند.
تشخیص اختلال شخصیت پارانوئید
ممکن است شخصیت فرد به دلیل وضعیت پزشکی مانند آلزایمر، مصرف مواد، حس کمبود یا استفاده گسترده از محرک های سیستم عصبی مرکزی تغییر کند. همچنین، ممکن است شخصیت و جهان بینی یک فرد تحت تأثیر تجارب آسیب زای گذشته (کارول ، 2009) مانند PTSD باشد. به دلیل اینکه عوامل مختلفی در رشد شخصیتی و تا حدودی پارانوئید نقش دارند، تشخیص اختلال شخصیت پارانوئید باید کاملاً واضح باشد.
ابتدا پزشک برای رد کردن علل فیزیولوژی علائم، ارزیابی جسمی کاملی را انجام می دهد. در صورت عدم وجود مدارک جسمی برای رفتار، پزشک بیمار را به روانپزشک یا روانشناس ارجاع می دهد که با ارزیابی روانپزشکی ادامه خواهد یافت.
درمان اختلال شخصیت پارانوئید
درمان مبتلایان به اختلال شخصیت پارانوئید شامل روان درمانی، به طور خاص درمانی شناختی – رفتاری است. درمان شناختی – رفتاری برای تنظیم الگوهای تحریف شده و رفتارهای ناسازگارانه به کار می رود. استفاده از بازآفرینی شناختی، اصلاح رفتار، مواجهه و تکنیک های آموزش مهارت می تواند به افراد کمک کند. همچنین، CBT به ایجاد یک رابطه حمایتی، مشارکتی و تعریف شده بین درمانگر و مراجع اهمیت می دهد، بنابراین تمایل مذاجع برای تغییر افزایش پیدا می کند.
به طور معمول، از دارو برای درمان اختلال پارانوئید شخصیت استفاده نمی شود، زیرا تمایل به تشدید احساس پارانویا دارد. اما ممکن است در صورت شدید بودن علائم یا همراه بودن با اختلال دیگری از آنها استفاده شود.
پیدا کردن مشاور خوب و حرفهای مرکز مشاورهای که بهترین خدمات را در زمینه درمان اختلال شخصیت پارانوئید به شما ارائه دهد میتواند معضل بزرگی باشد. خصوصا اگر برای بار اول میخواهید به روان درمانگر مراجعه کنید. شما میتوانید برای مشورت و کسب اطلاعات بیشتر درمورد مراکز مشاوره خوب در شمال و شرق تهران با کلینیک ذهن آرا تماس بگیرید.
این مقاله میتواند بسیار کمککننده باشد: ویژگیهای یک مرکز مشاوره خوب
ما اینجا هستیم تا شما را به بهترین متخصصین مربوط به مشکل شما را چه در مرکز مشاوره ذهن آرا و چه در کلینیکهای دیگر ارجاع دهیم.