اعتماد به نفس در کودکان و راه های افزایش آن

از همان بدو تولد، بچه ها مهارت های جدید را با سرعت سرگیجه آور یاد می گیرند. و در کنار آن توانایی های جدید، اعتماد به نفس استفاده از آن ها را نیز به دست می آورند. همانطور که کودکان بزرگتر می شوند، این اعتماد به نفس می تواند به اندازه خود مهارت ها مهم باشد. برای پیشرفت، بچه ها باید به توانایی های خود اعتماد کنند و در عین حال بدانند که اگر در کاری موفق نباشند می توانند از عهده آن برآیند. با تجربه تسلط و بازگشت از شکست است که آنها اعتماد به نفس سالمی پیدا می کنند.

اعتماد به نفس به چه معناست؟

اعتماد به نفس احساس اعتمادی است که فرد نسبت به خود دارد. بیشتر کودکان با گذر از مراحل یا چالش‌های مختلف در زندگی، اعتماد به نفس خود را کاهش می‌دهند و فشارهای مختلفی ممکن است بر آن ها تأثیر بگذارد. از جمله: رسانه‌های اجتماعی، امتحانات، مشکلات خانوادگی و سوء استفاده و چیزهایی مانند شروع یک مدرسه جدید، تغییر خانه یا تغییر در خانواده نیز می تواند بر اعتماد به نفس کودک تأثیر بگذارد اما با حمایت والدین و سایر بزرگسالان، آن ها معمولاً می توانند از آن عبور کنند.

چگونه اعتماد به نفس در کودکان شکل می گیرد؟

شکل گیری اعتماد به‌ نفس کودکان، در حدود ۳ تا ۵ سالگی شکل می گیرد.اعتماد به نفس کودکان به اینکه دنیای پیرامون کودک چگونه است و والدین چطور با او رفتار می‌کنند بستگی دارد. در این زمان واکنش‌های والدین و اطرافیان در شکل‌گیری اعتمادبه‌نفس بسیار مهم و تأثیرگذار است. کودکان از همان کودکی خواستار استقلال و در جستجوی آزادی هستند و  دوست دارند به خود متکی باشند. این نیاز در همه کودکان وجود دارد، حتی در آن‌ها که  اعتماد به نفس ضعیفی دارند. مثلا زمانی که کودک پس از تلاش‌های پی‌درپی و ناموفق، قادر به پوشیدن لباس های خود می شود، یک حس توانستن را تجربه می‌کند. کودک از حدود پنج‌سالگی به خود بیشتر توجه می‌کند و سعی دارد کمتر تحت تأثیر و کپی رفتار والدین قرار گیرد. در شش‌سالگی ممکن است به مادر پیشنهاد دهد که اگر خواست به‌جایی برود  او  خانه را نگهداری خواهد کرد و در فاصله سنی چهارتا هفت‌سالگی  اعتماد به‌د نفس در او شکل می‌ گیرد. از حدود سنین پس از هفت‌سالگی اعتمادبه‌نفس در او ریشه‌دار شده و حتی کودک را به فرماندهی و امر و نهی وامی‌دارد. او می خواهد در امور، دخالت و اظهار نظر کند و برای حل مشکلات شخصاً اقدام نماید. اعتماد به‌ نفس او همراه با خودنمایی و خودبینی است و می‌کوشد هر روز از روز قبل تواناتر و کامل‌تر شود؛ و از وضعی که در آن است و هم از وابستگی‌های گوناگونش به پدر و مادر نجات پیدا کند و البته این والدین و مربیان کودک‌اند که می‌بایست چنین موجباتی را فراهم سازند. هنگامی‌که والدین از این نیازها و مقتضیات سنی کودکشان آگاه باشند و به آن‌ها احترام بگذارند می‌توانند اعتمادبه‌نفس را در کودکان پرورش دهند.

 والدین در شکل گیری اعتماد به‌ نفس کودکان چه نقشی دارند؟

رفتار های والدین در تقویت و ایجاد اعتمادبه‌نفس کودکان نقش کلیدی دارد و باید تلاش کرد تا در کوچک‌ترین نهاد اجتماعی که همان خانواده است زمینه‌های لازم و ضروری تقویت اعتمادبه‌نفس کودکان خود را فراهم کنند. تمام والدین برای افزایش و تقویت اعتمادبه‌نفس فرزندشان تلاش می‌کنند. کودکی را تصور کنید که برای اولین بار می خواهد به تنهایی غذا بخورد. اولین واکنش پدر و مادرها معمولاً این است:(حواست رو جمع کن غذا رو نریزی.) اما بهتر است این جمله جایگزین شود:( آفرین که خودت غذا می خوری بدون اینکه بریزی)

والدین برای افزایش اعتماد به نفس کودکان باید چه رفتار هایی داشته باشند؟

1. اعتماد به نفس خود را مدل کنید

دیدن شما توسط فرزندان که وظایف جدید را با خوش بینی و آمادگی زیاد انجام می دهید، الگوی خوبی برای بچه ها است. این بدان معنا نیست که شما باید وانمود کنید که کامل هستید. اضطراب خود را بپذیرید، اما روی آن تمرکز نکنید و روی کارهای مثبتی که برای آماده شدن انجام می دهید تمرکز کنید.

2. از اشتباهات ناراحت نشوید

به بچه ها کمک کنید تا ببینند که همه اشتباه می کنند و نکته مهم این است که از آن ها یاد بگیرید نه اینکه روی آن ها تمرکز کنید. افراد با اعتماد به نفس اجازه نمی دهند ترس از شکست بر سر راهشان قرار گیرد – نه به این دلیل که مطمئن هستند هرگز شکست نخواهند خورد، بلکه به این دلیل که می دانند چگونه با شکست مواجه شوند.

3. کودکان را تشویق کنید تا چیزهای جدید را امتحان کنند

به جای اینکه تمام انرژی خود را روی چیزهایی متمرکز کنند که قبلاً در آن برتری دارند، برای بچه ها خوب است که تنوع داشته باشند. دستیابی به مهارت‌های جدید باعث می‌شود بچه‌ها احساس توانایی و اعتماد به نفس داشته باشند که می‌توانند با هر چیزی که پیش می‌آید مقابله کنند.

4. اجازه دهید بچه ها شکست بخورند

طبیعی است که بخواهید از کودک خود در برابر شکست محافظت کنید، اما آزمون و خطا روشی است که بچه ها یاد می گیرند و کوتاهی در رسیدن به یک هدف به بچه ها کمک می کند بفهمند که این هدف کشنده نیست. همچنین می‌تواند بچه‌ها را به تلاش بیشتر تشویق کند، که به خوبی به آن ها کمک می‌کند.

5. استقامت کودکان را تحسین کنید

یادگیری تسلیم نشدن در اولین ناامیدی یا وثیقه پس از یک شکست، یک مهارت مهم زندگی است. اعتماد به نفس و عزت نفس به این نیست که همیشه در همه چیز موفق باشید، بلکه به این است که به اندازه کافی انعطاف پذیر باشید تا به تلاش ادامه دهید و اگر بهترین نیستید ناراحت نشوید.

6. به بچه ها کمک کنید اشتیاق خود را پیدا کنند

کاوش در مورد علایق خود می تواند به کودکان کمک کند تا حس هویت را ایجاد کنند، که برای ایجاد اعتماد به نفس ضروری است. البته، دیدن استعدادهای آن ها باعث افزایش عزت نفس آنها نیز می شود.

7.  برای آینده هدف گذاری کنید

بیان اهداف کوچک و بزرگ و دستیابی به آن ها باعث می شود بچه ها احساس قدرت کنند. با تشویق فرزندتان به تهیه فهرستی از چیزهایی که دوست دارند به آن دست یابند، به فرزندتان کمک کنید تا آرزوها و رویاها را به اهداف عملی تبدیل کند. سپس، تقسیم اهداف بلندمدت به معیارهای واقعی را تمرین کنید. شما به علایق آن‌ها اعتبار می‌دهید و به آن‌ها کمک می‌کنید تا مهارت‌هایی را که برای رسیدن به اهدافشان در طول زندگی نیاز دارند، بیاموزند.

8. تلاش را جدی بگیرید

تمجید از بچه ها برای موفقیت هایشان عالی است، اما همچنین مهم است که به آن ها بفهمانید که فارغ از نتیجه به تلاش های آن ها افتخار می کنید. ایجاد مهارت های جدید به کار سخت نیاز دارد و نتایج همیشه فوری نیستند. بگذارید بچه‌ها بدانند که برای کاری که انجام می‌دهند ارزش قائل هستید، چه بچه‌های نوپا و چه نوجوانانی که به خودشان  می‌آموزند.

9. انتظار داشته باشید که بچه ها وارد میدان شوند

کودکان ممکن است شکایت کنند، اما بچه‌ها وقتی برای انجام کارهای مناسب سن، از چیدن اسباب‌بازی‌ها گرفته تا ظرف‌شویی و برداشتن خواهر و برادرهای کوچک‌تر از یک قرار بازی، حساب می‌کنند، احساس ارتباط و ارزش بیشتری می‌کنند. تکالیف و فعالیت های بعد از مدرسه عالی هستند، اما نیاز خانواده بسیار ارزشمند است.

10. نقص را در آغوش بگیرید

به عنوان بزرگسالان می دانیم که کمال غیرواقعی است، و برای بچه ها مهم است که این پیام را در اسرع وقت دریافت کنند. به بچه ها کمک کنید ببینند چه در تلویزیون باشد، چه در یک مجله یا در فید رسانه های اجتماعی دوستان، این ایده که دیگران همیشه شاد، موفق و کاملاً لباس پوشیده هستند، خیالی و مخرب است. در عوض، به آنها یادآوری کنید که کمتر از کامل بودن انسان است و کاملاً اشکالی ندارد.

11. کودکان را برای موفقیت آماده کنید

چالش‌ها برای بچه‌ها خوب است، اما آن ها باید فرصت‌هایی هم داشته باشند که در آن مطمئن شوند موفق می‌شوند. به کودک خود کمک کنید تا در فعالیت هایی شرکت کند که به او احساس راحتی و اعتماد به نفس کافی برای مقابله با چالش بزرگتر می کند.

12. عشق خود را نشان دهید

اجازه دهید فرزندتان بداند که شما او را بدون توجه به هر چیزی دوست دارید. برنده یا باخت بازی بزرگ، نمرات خوب یا بد. حتی وقتی از دست او عصبانی هستید. اطمینان از اینکه فرزندتان می‌داند که فکر می‌کنید او عالی است – و نه فقط وقتی کارهای بزرگ انجام می‌دهد – ارزش خود را حتی زمانی که نسبت به خودش احساس خوبی ندارد، تقویت می‌کند.

والدین می توانند با انجام کار هایی اعتماد به نفس کودکان را تقویت کنند تا بتوانند در اجتماع با موفقیت به مسیر خود ادامه دهند.

راه هایی برای افزایش اعتماد به نفس کودکان

1. دادن قدرت انتخاب به کودک

فرصت انتخاب و تصمیم گیری برای کودکان کلیدی اساسی برای افزایش اعتماد به نفس است. این موضوع به آن ها اجازه می دهد که احساس قدرت کنند. آموزش تصمیم گیری را از سطوح ابتدایی شروع کرده و به تدریج پیشرفته تر کنید. برای مثال از وی بخواهید که منوی صبحانه را از میان تخم مرغ و مربا انتخاب کند. انتخاب میان موارد ساده از سنین خردسالی، قدرت تصمیم گیری وی را به مرور زمان تقویت خواهد کرد. بدین ترتیب کودک می تواند در آینده با اعتماد به نفس بالا در مورد مسائل پیچیده تصمیم گیری کند.

2. آموزش استقلال به کودکان

والدینی که برای فرزندان خود همه کاری انجام می دهند و همه مسائل شخصی آن ها را نیز رفع و رجوع می کنند، به هیچ عنوان به نفع شان عمل نکرده اند. صبور باشید و اجازه دهید که کودک خود کارهایش را انجام دهد.

3. برای کودک توضیح دهید که هیچ کس فوق العاده و تک نیست

کودکان به ویژه آن هایی که در سن مدرسه هستند، به علت تلاش برای رقابت با دوستان خود دچار استرس و اضطراب می شوند. در واقع آن ها به دنبال راهی هستند که ثابت کنند در مقایسه با هم سن و سالان خود دارای برتری های مختلفی هستند. حال شما به عنوان والدینی خردمند، باید فرزند خود را آگاه سازید که هیچ فردی در این دنیا فوق العاده و بدون نقص نیست و هیچ کس نیز از وی انتظار بی نقص بودن را ندارد. نحوه برخورد شما با کودک هنگام ارتکاب خطا، تعیین کننده رویکرد آنها در آینده و همچنین سطح اعتماد به نفس خواهد بود. بنابر این در مواجهه با خطاها به گونه ای رفتار نکنید که احساس کند به خاطر این خطا، ارزش او نادیده گرفته شده است. با فرزندتان در این باره گفت و گو کنید.

4. مدام کودکان را تشویق نکنید

 کودکان استاد شناسایی و کشف تحسین های عاری از صداقت و ریاکارانه هستند. در واقع تنها بر اساس موقعیتی خاص و یا برای آن که فرزندتان را در خصوص موضوعی ویژه قانع سازید، اقدام به تعریف و تمجیدهای بی مورد نکنید. تزریق سطوح کاذب از اعتماد به نفس به کودکان تلاش بی فایده برای کودک است.

5. از کودک خود بخواهید در کارهای خانه به شما کمک کند

کمک گرفتن از کودکان برای مشارکت در کارهای خانه (با توجه به تناسب فعالیت مورد نظر و سن کودک) مانند چیدن میز صبحانه یا جمع کردن آن و جدا کردن لباس های کثیف و انتقال آنها به ماشین لباس شویی، احساسی از شایستگی را به آن ها منتقل خواهد کرد. این احساس در ارتباط مستقیم با مهارت حل مسئله و همچنین سطح اعتماد به نفس است.

6.  فرزند خود را با دیگران مقایسه نکنید

قیاس کودکان با یکدیگر هر چقدر هم که درست و به حق باشد، منجر به تخریب اعتماد به نفس آن ها و پرورش فرزندانی با ویژگی های شخصیتی ضعیف خواهد شد. به جای چنین کاری، استعدادها و ماهیت وجودی هر کدام از فرزندانتان را شناسایی کرده و به آن ها بها دهید.

7. با کودکان وقت گذرانی کنید

یکی دیگر از روش های ساده و در عین حال بسیار موثر که می تواند اعتماد به نفس کودکان را تا اندازه زیادی تقویت کند، وقت گذرانی والدین با آن ها خواهد بود. فرقی ندارد برای صرف یک وعده غذایی و یا چند دور دوچرخه سواری کنار یکدیگر باشید، از زمان به دست آمده حداکثر استفاده را ببرید. ایجاد رابطه ای قوی با فرزند، تضمین کننده اعتماد به نفس وی در تمامی مراحل زندگی خواهد بود.

بازی کردن، بخش مهمی از زندگی روزمره کودکان است که می‌توان از طریق آن مفاهیم، عادت‌ها و ویژگی‌های گوناگونی را در کودک ایجاد و تقویت کرد. بازی ها می توانند نقش مهمی در افزایش اعتماد به نفس کودکان داشته باشند.

بازی های مناسب برای افزایش اعتماد به نفس کودکان

1. خمیر بازی

خمیربازی یکی از بازی‌هایی است که موجب می‌شود تا کودک تصورات خلاقانه خود را عینیت ببخشد. با استفاده از خمیربازی، این امکان فراهم می‌شود تا موجودات خیالی کودک قابلیت نمایش پیدا کنند و کودک خود را خالق آن‌ها بداند. به این ترتیب،‌ ترکیب رنگ‌ها و ایجاد شکل‌های گوناگون، تجربه لذت بخشی برای کودکان خواهد بود تا با استفاده از آن، ذهنیات، رویاها و علایق خود را بیان کنند. معمولا کودکان توانایی بیان همه آن‌چه که در ذهنشان هست را ندارند. اما با استفاده از خمیربازی، امکان ابراز خود را می‌یابند. همین موضوع باعث می‌شود تا اعتماد به نفس کودک بیش از پیش افزایش پیدا کند.

2. راه رفتن روی جدول

به کودکان اجازه دهید که گاه روی جدول خیابان راه بروند. این کار به آن ها احساس قدرت و مستقل بودن می دهد.

3. داستان گویی با کلمات

از کودکان بخواهید بدون فکر کردن، چند کلمه که ذهنشان را درگیر کرده بگویند و سپس با این کلمات با توجه به تخیل و بداهه پردازی خود یک داستان تعریف کنند. مفهوم داستان را از کودک بخواهید و اگر مشکلی بود آن را اصلاح کنید.

4. ورزش و فعالیت روزمره

ورزش به تقویت اعتماد به نفس دخترها و پسرها کمک می کند . کودکان با ورزش کردن می آموزند که می توانند تمرین کنند ، پیشرفت داشته باشند و به اهداف خود برسند . همچنین آن ها یاد می گیرند نقاط قوت و ضعف خود را بشناسند ، با شکست روبرو شوند ، دایره دوستان خود را گسترش دهند و کار تیمی را یاد بگیرند .

و در پایان، شما به عنوان مهم ترین الگوی فرزندتان لازم است اعتماد به نفس بالایی داشته باشید تا کودک هم از شما یاد بگیرد . اگر احساس می کنید که در این زمینه با ضعف هایی روبرو هستید حتماً در جهت رفع آن ها گام بردارید و از یک مشاور کمک بگیرید.