نشانه ها، علل و درمان اختلال سلوک در کودکان

اغلب کودکان در مراحلی از دوران رشد خود دچار مشکلات رفتاری رایج و طبیعی می شوند. اما اگر این رفتار ها ادامه داشته باشند، حقوق دیگران را نقض کنند و زندگی روزمره کودک و خانواده را مختل کنند، می بایست جدی گرفته شوند زیرا ممکن است دچار اختلال سلوک در کودکان شده باشد.

اختلال سلوک چیست؟

اختلال سلوک (Conductive Disorder) یا CD به گروهی از مشکلات رفتاری و عاطفی اشاره دارد که با بی توجهی به دیگران مشخص می شود. کودکان مبتلا به اختلال سلوک با رعایت قوانین و رفتارهای قابل قبول اجتماعی مشکل دارند. رفتار آنها می تواند خصمانه و گاها همراه با خشونت های فیزیکی باشد.

در سال های اولیه زندگی خود، ممکن است علائم اولیه پرخاشگری از جمله هل دادن، ضربه زدن و گاز گرفتن دیگران را نشان دهند. نوجوانان مبتلا به اختلال رفتاری ممکن است به رفتارهای جدی تری از جمله قلدری ، آسیب رساندن به حیوانات ، دعوا ، سرقت ، خرابکاری و آتش سوزی روی آورند.

کودکان مبتلا به اختلال سلوک را می توان در همه نژادها، فرهنگ ها و گروه های اجتماعی و اقتصادی یافت. آنها اغلب مشکلات روانی دیگری نیز دارند که ممکن است در ایجاد اختلال سلوک نقش داشته باشد. شیوع اختلال سلوک در پسران بیشتر از دختران است.

مقاله مرتبط: نشانه های اختلال کودکان، از نشانه ها تا درمان

نشانه های اختلال سلوک در کودکان

نشانه های اختلال سلوک در کودکان به سن کودک و میزان شدت این اختلال بستگی دارد. به طور کلی، نشانه های در چهار دسته تقسیم بندی می شوند.

• • رفتارهای پرخاشگرانه: این دسته از رفتار ها، باعث تهدید و یا آسیب فیزیکی می شوند و شامل دعوا، قلدری، بی رحمی با دیگران یا حیوانات، استفاده از سلاح و مجبور کردن دیگران به فعالیت جنسی می باشد.
  • رفتارهای مخرب: تخریب اموال عمومی، آتش سوزی عمدی، خرابکاری و آسیب رساندن به اموال دیگران
  • رفتار های فریب آمیز: دروغ مکرر، سرقت از مغازه، منازل یا اتومبیل ها
  • نقض قوانین: رفتار هایی که قوانین پذیرفته شده در جامعه را نقض شود و یا رفتار هایی که مناسب سن فرد نیستند مانند فرار و ترک مدرسه، شوخی یا فعالیت جنسی در سنین پایین.

علاوه بر این، بسیاری از کودکان مبتلا به اختلال سلوک تحریک پذیر هستند، عزت نفس پایینی دارند و اغلب دچار خشم و عصبانیت می شوند.برخی دچار سومصرف الکل و مواد می شوند. کودکان مبتلا به اختلال سلوک اغلب نمی توانند درک کنند که چگونه رفتار آنها می تواند به دیگران صدمه بزند و به طور کلی در مورد صدمه زدن به دیگران احساس گناه یا پشیمانی چندانی ندارند.

میزان شیوع اختلال سلوک در کودکان

احتمالا 2 تا 16 درصد از کودکان در ایالات متحده آمریکا دارای اختلال سلوک هستند و میزان ابتلا در پسران شایع تر از دختران است و اغلب در اواخر دوران کودکی یا اوایل نوجوانی رخ می دهد.

عوامل موثر در بروز بیماری سلوک

علت دقیق اختلال سلوک مشخص نیست اما روانشناسان و پژوهشگران ترکیب عوامل مختلف مانند بیولوژیک، ژنتیک، محیط روانی، اجتماعی و خانوادگی را موثر می دانند.

عوامل بیولوژیکی: برخی از مطالعات نشان می دهد که نقص یا صدمه به مناطق خاصی از مغز می تواند منجر به اختلالات رفتاری شود. اختلال سلوک با نواحی خاصی از مغز که در تنظیم رفتار، کنترل ضربه و احساسات دخیل هستند، مرتبط است. اگر مدارهای سلول عصبی در امتداد این نواحی مغزی به درستی کار نکنند، نشانه های اختلال سلوک ظاهر می شود. علاوه بر این، بسیاری از کودکان و نوجوانان مبتلا به اختلال سلوک به اختلالات روانی دیگر مانند اختلال نقص توجه-بیش فعالی (ADHD)، اختلالات یادگیری، افسردگی، سوء مصرف مواد یا اختلال اضطرابی نیز دچار هستند که همبودی این بیماری ها باعث افزایش نشانه های اختلال سلوک می شود.

عوامل ژنتیکی: بسیاری از کودکان و نوجوانان مبتلا به اختلال سلوک دارای اعضای خانواده نزدیک با بیماری های روانی مانند اختلالات خلقی، اختلالات اضطرابی، اختلالات مصرف مواد و اختلالات شخصیت هستند. این نشان می دهد که آسیب پذیری در برابر اختلال سلوک ممکن است حداقل تا حدی عوامل ارثی مرتبط باشد.

عوامل محیطی: عواملی مانند زندگی خانوادگی ناکارآمد، کودک آزاری، تجربیات آسیب زا، سابقه خانوادگی سوء مصرف مواد و تربیت متناقض والدین ممکن است در ایجاد اختلال سلوک نقش داشته باشد.

عوامل روان شناختی: برخی از کارشناسان معتقدند که اختلالات رفتاری می تواند مشکلات مربوط به معرفت معنوی (به ویژه عدم احساس گناه و پشیمانی) و نقص در پردازش شناختی را منعکس کند.

عوامل اجتماعی: طبقه ی اقتصادی-اجتماعی پایین و عدم پذیرش توسط همسالان از جمله عوامل خطر برای ایجاد اختلال سلوک باشند.

تشخیص اختلال سلوک در کودکان

بیماری های روانی در کودکان مانند بزرگسالان بر اساس علائم و نشانه هایی که نشان دهنده یک مشکل خاص است، تشخیص داده می شود. در صورت وجود علائم اختلال سلوک، روانشناس متخصص کودک با انجام شرح حال کامل پزشکی و روانپزشکی ارزیابی را آغاز می کند. اگر احتمال داده شود که بیماری های جسمانی باعث ایجاد علائم شده اند، انجام معاینه فیزیکی و آزمایشات مانند تصویربرداری عصبی و آزمایش خون الزامی است. دکتر روانشناس کودک، علائم اختلالات دیگر مانند ADHD  وافسردگی را که اغلب با اختلال سلوک همراه هستند، بررسی می کند.

اگر نشانه ها، از علل فیزیکی ناشی نشوند، روانشناس متخصص کودک برای تشخیص دقیق و درمان شروع به کار می کند. روانشناس کودک از ابزارهای مصاحبه و ارزیابی ویژه ای برای ارزیابی اختلال روانی کودک استفاده می کنند. برای تشخیصی بدون نقص، از مشاهدات والدین و معلمان نیز استفاده می شود. گزارشات و مشاهدات والدین و معلم ها برای روانشناس اعتبار زیادی دارد زیرا کودکان اغلب از گفتن اطلاعات خودداری می کنند و یا نمی توانند مشکلات خود را به خوبی توضیح دهند.

درمان سلوک در کودک

درمان و نوع رویکرد درمانی انتخابی، به عوامل مختلف مانند سن کودک، شدت علائم و توانایی مشارکت کودک در جلسات درمانی بستگی دارد و معمولا شامل ترکیب موارد زیر می باشد:

• روان درمانی:  روان درمانی سعی دارد روش های مناسب ابراز و کنترل خشم و هیجانات را به کودک مبتلا به اختلال سلوک آموزش دهد.نوعی از درمان به نام درمان شناختی-رفتاری (CBT) است. درمان شناختی رفتاری در جهت تغییر شکل تفکر و شناخت کودک برای بهبود مهارت های حل مسئله، مدیریت خشم، مهارت های استدلال اخلاقی و کنترل تکانه ها انجام می شود. خانواده درمانی نیز ممکن است برای کمک به بهبود تعاملات خانوادگی و ارتباط بین اعضای خانواده مورد استفاده قرار گیرد. برای آموزش تغییر رفتار های والدین در خانه به سمت رفتار های مثبت، از درمان تخصصی به نام آموزش مدیریت والدین (PMT) استفاده می شود.
• دارو درمانی: اگرچه هیچ دارویی به طور رسمی برای درمان اختلال سلوک تأیید نشده است، اما ممکن است از داروهای مختلف برای درمان برخی از علائم ناراحت کننده مانند تکانشگری، پرخاشگری، خلق و خوی نامنظم و سایر بیماری ها مانند ADHD و اختلالات یادگیری که شاید با اختلال سلوک همراه باشند، استفاده شود.

پیش آگهی بیماری سلوک در کودکان

والدین دارای فرزند مبتلا به سلوک، نگران این موضوع هستند که آیا نشانه های رفتاری قابل درمان و کنترل هستند یا خیر! نکته ای باید بدانید این است که اگر فرزند شما نشانه های ذکر شده را تجربه می کند، بدون اتلاف زمان از روانشناس کودک کمک بگیرید.
نشانه های اختلال سلوک در کودکان، در صورت عدم درمان کودک را در معرض خطر ابتلا به سایر اختلالات روانی در بزرگسالی مانند اختلال شخصیت ضداجتماعی، اختلالات خلقی و اضطرابی و سوئمصرف مواد قرار می دهد

کودکان مبتلا به اختلال سلوک، در معرض مشکلات مربوط به مدرسه مانند عدم موفقیت یا ترک تحصیل، سوء مصرف مواد، مشکلات قانونی، صدمه به خود یا دیگران به دلیل رفتارهای خشونت آمیز، بیماریهای مقاربتی و خودکشی قرار می گیرند. مداخله اولیه و درمان به موقع ، خطر ابتلا به دیگر مشکلات مانند اختلالات خلقی، سوءمصرف مواد را کاهش می دهد.

درمان اختلال سلوک در کلینیک ذهن آرا

کلینیک ذهن آرا، آماده ی ارائه خدمات به والدین، کودکان و زوجین در تمام زمینه های رفتاری و روانشناختی است و با به کارگیری به روزترین رویکرد های درمانی و روانشناسان متخصص و مجرب، شما را در مسیر بهبود شرایط زندگی و ارتقا آن یاری می کند. در صورتی که فرزند شما علائم اختلال سلوک را نشان می دهد، با کلینیک ذهن آرا تماس بگیرید.