شاید تاکنون برای شما رخ داده باشد که با دیدن حشرات احساس ترس و اضطراب داشته باشید. ترس از حشرات یا آنتوموفوبیا (Entomophobia)، در واقع یک ترس غیرمنطقی، شدید و مداوم از هر نوع حشره است که پاسخ اضطرابی فوری در فرد ایجاد می‌کند. همچنین حشره هراسی یکی از انواع اختلالات فوبیای خاص است که در دسته اختلالات اضطرابی قرار می‌گیرد. عوامل مختلفی مانند تجربه ناگوار، رفتارهای آموخته‌شده و عوامل فردی می‌تواند در ایجاد این اختلال نقش داشته باشد. این بیماران خود می‌دانند که ترس‌شان منطقی نیست، با این حال قادر به کنترل آن نیستند. خوشبختانه این فوبیا درمان پذیر بوده و از روش‌های گوناگونی برای بهبود می‌توان بهره برد.

آنتوموفوبیا تقریباً 9.1٪ بزرگسالان در ایالات متحده را تحت تأثیر قرار می دهد. زنان دو برابر بیشتر از مردان در معرض این فوبیا هستند.

ترس از حشرات چیست؟

آنتوموفوبیا یا ترس از حشرات، زمانی اتفاق می افتد که فرد هراس از دیدن حشرات داشته باشد و با دیدن حشرات دچار اضطراب شدید شود، حتی تصور نزدیک شدن به حشره ممکن است علائم شدید روحی و جسمی برای او ایجاد کند.

علائم آنتوموفوبیا چیست؟

اگر فردی ترس از حشرات داشته باشد، همیشه احساس ترس یا اضطراب را در محیط هایی که حشرات وجود دارند را تجربه می‌کند. 

علائم رایج این فوبیا ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• ناتوانی در کنترل احساسات ترس یا اضطراب هنگام دیدن حشرات
• احساس تهوع
• سرگیجه
• غش کردن در موارد شدید تر
• مشکل در تنفس
• سفتی در قفسه سینه
• ضربان قلب سریع

علائم آنتوموفوبیا از چه سنی شروع می شود؟

علائم معمولا در دوران کودکی شروع می شود و میانگین سن شروع آن 7 سالگی است.اگر این ترس درمان نشود، به مرور در ضمیر ناخودآگاه فرد اختلال ایجاد کرده و شدت آن بیشتر می شود. بنابراین درمان هم سخت تر است.

درمان ترس از حشرات

درمان از طریق مواجهه

در طول مواجهه درمانی، یک روانشناس، برای مراجع یک محیط امن ایجاد می کند که در آن به تدریج فرد را در معرض حشرات قرار می دهد. این ممکن است به کاهش ترس و دوری فرد از حشرات کمک کند. یک روانشناس ممکن است از چندین روش مواجهه درمانی استفاده کند. برخی از رویکردهای رایج عبارتند از:

قرار گرفتن در معرض درون تنی: در طی این رویکرد، شخص مستقیماً با موضوع ترس خود روبرو می شود. این ممکن است شامل نگه داشتن یک حشره در دست آنها باشد.
مواجهه خیالی: در طی این رویکرد، فرد موضوع ترس خود را تصور می کند. این ممکن است شامل تصور اینکه آنها یک حشره را در دست دارند باشد.
قرار گرفتن در معرض واقعیت مجازی: این رویکرد از فناوری واقعیت مجازی استفاده می کند که ممکن است به فرد کمک کند مناظر، صداها و بوهای مرتبط با موضوع ترس خود را تجربه کند.
قرار گرفتن در معرض درجه بندی: در طول این رویکرد، یک فرد و یک روانشناس سلسله مراتب ترس از مواجهه ایجاد می کنند. آنها اشیاء، موقعیت ها یا فعالیت های خاصی را بر اساس سطح ترسی که ممکن است ایجاد کنند رتبه بندی می کنند. سپس روان‌شناس با مواجهه‌های خفیف یا متوسط‌تر قبل از پیشرفت به مواجهه‌های دشوارتر شروع می‌کند.

درمان با روش شناختی رفتاری

در این روش، متخصصان به دنبال این هستند تا رفتار و طرز تفکر فرد را نسبت به موضوع تغییر دهند. در روش شناختی رفتاری، تکنیک‌های مختلفی توسط یک متخصص روی فرد صورت می‌گیرد تا بتواند احساسات خود را کنترل کند. در طی فرآیند درمان، متخصص ذهنیت فرد را به‌سوی بی‌خطر بودن حشرات سوق می‌دهد. همچنین در طول درمان از تکنیک‌های تنفس درمانی و مدیتیشن استفاده می‌شود.

دارودرمانی

اغلب برای درمان فوبیاهای خاص مانند فوبیای حشرات از تکنیک دارودرمانی استفاده نمی‌کنند، اما در موارد موردنیاز که لازم است استرس فرد کنترل شود، داروهایی در بازه زمانی کوتاه تجویز می‌کنند. برخی از این داروها برای کاهش فشارخون و ضربان قلب بالا مؤثر هستند.

راهکارهایی برای غلبه بر ترس از حشرات در کودکان

1. عکس العمل‌تان را کنترل کنید: ترس از حشرات و خزندگان معمولاً تحت‌تأثیر والدین است و کودکان به ادامه‌ی این چرخه وادار می‌شوند. اگر کودک شما دیده است که با دیدن عنکبوت محکم روی دستتان کوبیده و با وحشت از اتاق فرار می‌کنید، طبیعی است که او نیز وحشت‌زده ‌شود. والدین محافظانی هستند که به کودکان می‌آموزند، چه چیزهایی خطرناک است و چه چیزهایی خطرناک نیست. کودکان دقیقاً شبیه سرماخوردگی، ترس را هم از بزرگترها می‌گیرند. بنابراین کوچک‌ترین ترسی که از خودتان نشان دهید، ده برابر در آن‌ها نمود پیدا می‌کند. بنابراین هر چقدر هم که برایتان سخت باشد، باید سعی کنید ترستان را نشان نداده و وحشت‌زده نشوید. اگر کودک شما ببیند که به روشی آرام و حساب شده عکس العمل نشان می‌دهید، در صورت آمادگی می‌تواند عیناً رفتار شما را انجام دهد.

2. فرار نکنید: وقتی کودکتان از یک حشره وحشت می‌کند، جایی که در آن آرامش دارد را به او پیشنهاد دهید. در برابر اصرار آنها به ترک محل و رفتن به داخل خانه، به ماندن در جای امن، مقاومت کنید و کنار آن‌ها بنشینید و ناراحتی‌شان را تسکین دهید. آن‌ها را به فرار کردن ترغیب نکنید. با بردن آن‌ها به جای دیگری، ناخواسته باعث می‌شوید آن‌ها فکر کنند چیزی برای ترسیدن وجود دارد یا اینکه در معرض خطر هستند. با حفظ آرامش و نشان دادن اینکه هیچ چیزی برای ترسیدن وجود ندارد، به آنها کمک کنید تا بر ترس خود از حشرات در مکان فعلی غلبه کنند.

3. به کودکتان توضیح دهید که حشرات مفید هستند: اینکه فواید حشرات را به کودکتان آموزش دهید، از استرس و ترس او کم می‌کند. توضیح دهید که زنبورهای عسل سعی می‌کنند شهد گل‌ها را برای تولید عسل و گرده افشانی جمع‌ کنند یا درباره‌ی اینکه چطور کفشدوزک حشرات ریز را می‌خورد تا به رشد گیاه کمک کند، توضیح دهید. به بچه‌ها آموزش دهید که کرم‌ها به خاک اکسیژن رسانی کرده و خاک بیشتری درست می‌کنند. به کودکانتان بگویید که این حیوانات بدردنخور نیستند، بلکه خوب و مفید هستند. هر چه بیشتر به کودکتان کمک کنید که حشرات را مفید و یاری‌رسان ببینند، کودکتان هم کمتر از آنها می‌ترسد.

4. شوخ طبع باشید: با شوخ طبعی به کودک کمک کنید، بر ترس از حشرات غلبه کند. وقتی یک حشره‌ی کوچک به شما نزدیک شد، این اتفاق را از یک تجربه‌ی ترسناک به یک تجربه‌ی خنده‌دار تبدیل کنید. مثلاً بگویید:” ملخ احمق، اشتباهی پرید رو دست تو” یا ” زنبور دیوونه فکر می‌کنه تو گلی!”، “وای این قورباغه داره چیکار می‌کنه؟ شاید فکر می‌کنه تو شاهزاده خانوم هستی!”. جملات آرامش‌بخشی استفاده کنید که باعث شود حشرات عجیب و غریب، مسخره و خنده‌دار بنظر برسند؛ سپس کودکتان متوجه خواهد شد حشرات نمی‌خواهند به او آسیب بزنند.

5. در مورد اندازه‌ی حشرات توضیح دهید: اگر به کودکانتان بگویید:” حشرات بیشتر از ما می‌ترسند تا ما از آنها.” ممکن است به برخی کودکان کمک کند تا به ترس از حشرات غلبه کنند. از کودک خود بخواهید یک لحظه تصور کند حشرات ما را چگونه می‌بینند. تصور کنید اگر با موجودی به بلندی یک غول برخورد کنید چه احساسی خواهید داشت! ما از دید حشرات اینگونه هستیم. از کودکتان بپرسید او قوی‌تر و بزرگ‌تر است یا یک حشره؟ اینکه از کودکتان بخواهید خودش را جای یک حشره قرار دهد به او کمک می‌کند تا متوجه شود یک حشره بسیار کوچک و ضعیف‌تر از او است.

6. به کودک یاد دهید که با حشرات همدلی کند: همانطور که درباره‌ی اندازه‌ی حشرات با کودکتان صحبت کردید، با گفتن از اینکه حشرات چقدر باید بترسند و نگران باشند، به کودک همدلی کردن با حشرات را یاد دهید؛ به آنها بگویید “حشرات دائماً از آسیب دیدن و له شدن زیر پای انسان‌ها یا خورده شدن توسط حشرات دیگر، جوندگان کوچک و پرندگان، می‌ترسند. زنبورها پس از نیش زدن کسی، خواهند مرد بنابراین آنها تمایلی ندارند که شما را نیش بزنند.”

7. آن‌ها را به کمک اطلاعات توانمند کنید: با مجهز کردن کودکانتان به اطلاعاتی در مورد حشرات، جانوران و خزندگان به آن‌ها کمک کنید تا به ترسشان غلبه کنند. اینکه درک بهتری از حشرات در ذهن کودکتان ایجاد کنید، کمک زیادی می‌کند که آن‌ها کمتر ترسناک بنظر برسند. در مورد اینکه چرا زنبور‌ها یا مارها ممکن است نیش بزنند، و در مورد اینکه آن‌ها چگونه می‌توانند این احتمال را کاهش دهند، صحبت کنید: “وقتی زنبور‌ها ویز ویز می‌کنند یا روی بدن شما می‌نشینند، بدون حرکت بایستید. هرگز با مار شوخی نکنید و به آن ضربه نزنید. از رفتن به مکان‌هایی که چنین جانورانی در آن جمع شده‌اند، خودداری کنید.” وقتی چنین اطلاعاتی را به کودکتان می‌دهید کمک می‌کنید احساس قدرت کند. هر چه کنترل بیشتری داشته باشد، کمتر می‌ترسد.

آنتوموفوبیا یا ترس از حشرات، یک اختلال اضطراب است که باعث می شود فرد از حشره ترس شدید داشته باشد. Entomophobia نام ترس شدید از حشرات است. اگر فرد مبتلا به حشره هراسی، با حشرات تماس پیدا کند، ممکن است طیف وسیعی از علائم جسمی و روحی را تجربه کند. فرد مبتلا به حشرات هراسی نیز ممکن است تمام تلاش خود را برای جلوگیری از تماس با حشرات انجام دهد. این ممکن است تأثیر منفی بر زندگی روزمره آنها بگذارد. یک فرد ممکن است حشره هراسی خود را با CBT، مواجهه درمانی و داروها درمان کند. یک دکتر روانشناس می تواند بهترین گزینه درمانی را برای هر فرد توصیه کند.