تک والدی، روانشناسی و آسیب ها

بچه‌ها زمانی خوب عمل می‌کنند که والدینی مهربان، گرم، پاسخ‌گو و انعطاف‌پذیر داشته باشند. روابط قوی با کودکان بر اساس توجه مثبت، زمان با کیفیت و علاقه ایجاد می شود. قوانین و چگونگی رفتار شما با کودک تک والدینی، رفتار مثبت او را تشویق می کند و به کودکان کمک می کند احساس امنیت کنند.

یک فرد به دلایل مختلف می تواند تک والدینی یا تنها شود. ممکن است انتخاب کرده باشید که به تنهایی تشکیل خانواده دهید، ممکن است از هم جدا شده باشید یا طلاق گرفته باشید یا والدین دیگر ممکن است فوت کرده باشند.

به عنوان یک والدین تنها، ممکن است نگران این باشید که آیا می توانید محیط خانوادگی شاد و سالمی را که فرزندتان نیاز دارد ایجاد کنید.

چالش‌هایی که والدین مجرد با آن‌ها روبه‌رو هستند بسته به شرایط آنها متفاوت است، اما تجربیات مشترکی نیز وجود دارد که اکثر خانواده‌های تک والدی به اشتراک می‌گذارند.

خانواده تک والد به چه معناست؟

کودکان تک والدینی

کودکانی که توسط یکی از والدین بزرگ شده اند معمولاً به اندازه کودکانی که توسط  هر دو والد بزرگ می شوند خوشحال هستند.
تنها والدین می توانند پایگاه احساسی ایمن مورد نیاز، مرزهای روشن، عشق و همراهی را که کودکان برای رشد استاندارد سالم نیاز دارند، فراهم کند.
کودکان می توانند با یک الگوی دوست داشتنی رشد کنند. گذراندن وقت با کودک، کلید واقعی برای داشتن یک کودک شاد و از نظر روانی سالم است.

مشکلات خانواده‌های تک والدی

افراد ممکن است به دلایل مختلفی از یکدیگر جدا شوند. در هر صورت، مشکلاتی که به عنوان تنها مراقب فرزند خود با آن روبه‌رو هستید بسیار زیاد است. فردی که به تنهایی از فرزندش نگهداری می‌کند ممکن است با مشکلات زیر روبه‌رو شود.

• حفظ نظم و انضباط در هر زمینه‌ای در خانه می‌تواند برای شما چالش برانگیز باشد. چراکه شما تنها هستید و به این دلیل فرزندان ممکن است با مشکلات رفتاری بسیاری مواجه شوند.
• فرزند شما ممکن است به دیگر دوستانش به دلیل اینکه همراه با پدر و مادرش زندگی می‌کند احساس حسادت کند و همین امر می‌تواند او را به انزوا و تنهایی بکشاند.
• ایجاد رابطه عاطفی جدید برای شما ممکن است دشوار باشد به خصوص اگر فرزند شما احساس حسادت و شکاک بودن را داشته باشد.
• مسئولیت‌های مختلف تربیت فرزند، کارهای خانه و کسب درآمد، به شما وقت کافی برای رسیدگی به خود را نمی‌دهد. این امر موجب افزایش استرس و تنش، خستگی و فشار بیش از حد برای شما می‌شود و شما را بی حوصله و تحریک پذیر می‌کند و بر روابط و تعاملات شما با فرزندتان تاثیرات منفی دارد.
• اینکه تنها فردی هستید که درآمد دارد می‌تواند منابع مالی شما را محدود کند.

مشکلات فرزندان تک والد

برخی از مشکلات مشترکی که کودکان در خانواده‌های تک والدی با آن روبرو هستند عبارت‌اند از:

• دست تنها بودن مادر یا پدر ممکن است باعث شود که فرزند بیش از معمول به والد خود کمک کند و همین امر او را از معاشرت و بازی با همسالان و دوستان خود باز می‌دارد.
• گاهی اوقات ممکن است کودکان نتوانند درک کنند که والدشان برای رفع نیازهای عاطفی و اجتماعی به برقراری ارتباط عاطفی مجدد نیاز دارد و همین امر می‌تواند باعث ایجاد مشکلاتی در خانواده شود.
• در خانواده‌هایی که والدین از هم جدا شده‌اند، کودک ممکن است به طور مداوم احساس کند که باید یکی از والدین خود را انتخاب کند. این امر بین زوج‌های طلاق گرفته‌ای که نسبت به هم رفتارهای خصمانه دارند بیشتر دیده می‌شود.

تربیت کودکان تک والد

همانطور که گفته شد کودکان تک سرپرست در صورت تربیت غلط ممکن است دچار مشکلات روانی، افسردگی شوند و در مسیر موفقیت آن ها را ناهموار سازد. خبر خوب این است که با مطالب روانشناسی کودکان تک والد و تجربیاتی که در اختیارتان قرار می دهیم با رعایت آن ها به راحتی می توانید محیط شاد و سالمی برای فرزند خود ایجاد کنید و آینده آن ها را کاملا تضمین کنید.

1. به فرزندان خود عشق بورزید‎‎

از دست دادن یکی از والدین، ضربه روحی بدی به کودک وارد می کند. در چنین شرایط کودک را بغل و بوس کنید تا احساس فقدان پدر و مادر نکند این کار سبب می شود کودک احساس امنیت داشته باشد.

2. احساسات کودک را مدیریت کنید

فرزندتان را تشویق کنید تا احساسات خشمگین یا ناامید خود را در قالب کلمات بیان کند و نشان دهید که به او گوش می دهید. شما می توانید این احساسات را بدون پذیرش رفتار نامناسب بپذیرید. به عنوان مثال، “می توانم ببینم که شما واقعاً عصبانی هستید اما فریاد زدن بر سر من اشکالی ندارد.” بیایید با هم چند نفس عمیق بکشیم و سپس در مورد آنچه در حال رخ دادن است صحبت کنیم.

3. از افراد فامیل کمک بگیرید

از افراد فامیل مانند: پدربزرگ و مادربزرگ، خاله، دایی کمک بگیرید. زیرا شما نمیتوانید تمام وقت خود را صرف مراقبت از کودک کنید؛ از طرفی کودک باید بتواند با دیگران روابط اجتماعی برقرار کند و بتواند با هرکسی زمانی را سپری کند.

4. تفریح کنید

حتما با فرزند خود شوخی کنید و بگذارید با شما راحت باشد. هفته ای یک بار به تفریح بروید و اوقات تعطیلات را با یکدیگر بگذرانید.

5. ثبت نام در کلاس های فوق برنامه

فرزندانتان را در کلاس هایی مانند: کلاس های ورزشی، آموزشی، هنری و کلاس های تابستانه ثبت نام کنید تا با دوستان جدیدش آشنا شود و ذهن خود را درگیر مسائل دیگر کند و از طرفی دوستان جدیدی پیدا کند. این کار سبب می شود که مهارت اجتماعی در کودک تقویت شود.

6. پس انداز کنید

در خانواده های تک سرپرست خصوصا مادران، ممکن است تامین هزینه های زندگی دشوار باشد، بنابراین به کودکان خود پس انداز کردن و کاهش هزینه های غیر ضروری را آموزش دهید. این کار نه تنها در زندگی مشترکتان تاثیر مثبتی دارد بلکه یک درس بزرگ برای فرزندتان خواهد بود.

7. منفی نگر نباشید

زندگی با یک پدر یا یک مادر روحیات منفی را خود به خود جذب می کند. بهترین کار این است که از افراد منفی نگر دوری کنید، به اخبار منفی توجه نکنید.

8. کودک را تشویق کنید

اگر فرزندتان حرکت مثبتی انجام می دهد تشویقش کنید. برای مثال در امتحانات نمرات خوبی میگیرد یا در کارهای خانه شما را همراهی میکند. این کار سبب افزایش اعتماد به نفس می شود و همیشه کودک به دنبال راهی برای جلب رضایت شما خواهد بود.

9. با لحن مناسب صحبت کنید

هیچ موقع بر سر کودکان تک والد فریاد نکشید. در کل فریاد زدن برسر کودکان عوارض منفی را در پی خواهد داشت. بنابراین در مقابله با کار های ناشایست کودک خونسردی خود را حفظ کرده و با او با لحن جدی و هشداردهنده ای صحبت کنید.

10. کودک را مسئولیت پذیر کنید

در کار های روتین خانه به کودک مسئولیت هایی بدهید. برای مثال در تمیز کردن خانه، خرید های خانه، آشپزی از کودک کمک بگیرید. این کار سبب می شود زمان بیشتری را باهم سرگرم شوید و سپری کنید از طرفی استرس را کاهش دهید.

آسیب‌های تک والدی بودن

بدترین آسیبی که می‌توان به کودک زد این است که او را نادیده انگاشت. زمانی که کودک از طرف پدر و مادر رها می‌شود و ناچیز انگاشته می‌شود دچار رهایی عاطفی خواهد شد. به این معنی که والدین به آنها اهمیتی نمی‌دهند و این رهایی عاطفی با گذشت زمان ممکن است برای کودک به امری روتین و عادی تبدیل شود. مسئله سخت دیگر جدایی پدر و مادر از یکدیگر است و قبول این واقعیت که یکی از والدین پس از جدایی مجبور است از کودک خود دور بماند. این یکی از بدترین تجربه‌هایی است که یک انسان می‌تواند در زندگی‌اش داشته باشد. گاهی پدر و مادر امکان دارد تاثیر این موضوع را بر روی کودک نبینند یا نتوانند درک کنند. اما در این شرایط کودک استرس زیادی تحمل می‌کند. این  استرس شامل تغییراتی است که ممکن است پس از جدایی پدر و مادر برایش بوجود بیاید. مانند کم شدن رابطه با پدر و یا مادر، تغییر محیط زندگی و به تبع آن مدرسه و دوستان و کاهش استانداردهای زندگی. تطبیق دادن زندگی کودک با شرایط جدید حدود ۲ سال یا حتی بیشتر به طول می‌انجامد. بسیاری از کودکان جدایی والدین خود را می‌پذیرند در حالی که تعدادی دیگری از کودکان  تاثیرات منفی آن را تا بزرگسالی با خود به دوش می‌کشند. مراقبت پدر و مادر از احتیاجات کودک یکی از مهمترین عواملی است که به کودک در این راه کمک می‌کند. اگر چه عوامل دیگری مانند سن، جنس و خلق و خوی کودک نیز بر آن تاثیر دارد.

چه مشکلاتی در انتظار فرزندان تک‌سرپرست است؟

اگر والدین بعد از طلاق در اولین فرصت ممکن با هم صلح کنند، بزرگ‌ترین نعمت را در اختیار تک‌فرزندشان قرار می‌دهند. یادتان باشد که تحمل طلاق والدین برای تک‌فرزندان بسیار مشکل است. تک‌فرزندان معمولاً در برابر طلاق والدین خصوصیات مشابهی از خود بروز می‌دهند، اما تشابهاتشان فقط به زمان طلاق ختم نمی‌شود. آن‌ها به دلیل تک‌بودنشان در خانواده خصوصیات مشترکی را می‌آموزندکه می‌تواند مشکل‌زا باشد، تک‌فرزندان در زمینه تعریف خود، اجتماعی شدن، استانداردها، شراکت با دیگران و جدایی از والدین، مشکل پیدا می‌کنند.

مراقبت از کودکان تک والد چالشی است اما با توجه به اهمیت آن، می‌توانید با موفقیت این نقش را ایفا کنید. با توجه به نکاتی که در این مقاله بررسی شد، می‌توانید راه‌های بهتری برای مراقبت از فرزندتان پیدا کنید. به خاطر داشته باشید که حمایت از دیگران و بهره‌گیری از منابع مختلف می‌تواند به شما در این مسیر کمک کند. مراقبت از کودکان تک والد می‌تواند چالشی باشد، اما با توانایی و عشق والدین، می‌توانید این نقش را با موفقیت انجام دهید.