کلاستروفوبیا یا تنگنا هراسی چیست؟ فوبیا یعنی ترس افراطی که عموما منطقی هم نیست، که فرد در این وضعیت به طور مستمراز یک وضعیت خاص یا شی و یا …هراس دارد، به ترس و اضطراب از گیر کردن در یک مکان تنگ و تاریک وبسته و نداشتن راهی برای فرار تنگناهراسی می گویند.

کلاستروفوبیا یک فوبی موقعیتی است که ناشی از ترس غیرمنطقی و شدید از فضاهای تنگ یا شلوغ است. کلاستروفوبیا می تواند توسط موارد زیر ایجاد شود:

• محبوس شدن در اتاقی بدون پنجره
• گیر افتادن در آسانسور شلوغ
• رانندگی در یک بزرگراه شلوغ

کلاستروفوبیا یکی از رایج ترین فوبیاها است. اگر کلاستروفوبیا را تجربه می کنید، ممکن است احساس کنید که دچار حمله پانیک شده اید، اگرچه کلاستروفوبیا یک وضعیت پانیک نیست.

برای برخی افراد، کلاستروفوبیا ممکن است خود به خود ناپدید شود. برخی دیگر ممکن است برای مدیریت و کنار آمدن با علائم خود به درمان نیاز داشته باشند.

تنگناهراسی شدید را به عنوان یک اختلال اضطرابی می شناسند که در صورت به موقع درمان نشدن به پانیک یا حمله ی هراس می انجامد.

افراد مبتلا به تنگناهراسی از آسانسور، جمعیت شلوغ، زندان، اتاق قفل شده، تونل ها، اتاق پرو و یا دستگاه ام آر آی وحشت دارند، در مواردی حتی دیدن فضاهای بسته و یا فکر کردن به آن نیز باعث اضطراب درآن ها می شود. در موارد خفیف، فرد در مکان های تنگ و بسته احساس تنش می کند و برای خروج از آن مکان بسیار تلاش می کند، در موارد شدید ترفرد حتی با فکر کردن به بودن در مکان های تنگ و بسته استرس می گیرد.

5-7 درصد از مردم جهان این اختلال را دارند اما درصد خیلی کمی از آن ها نسبت به درمان این مشکل اقدام می کنند. یکی ازملموس ترین مثال ها می تواند هیتلر باشد، نازی ها برای تولد 50 سالگی هیتلر در ارتفاعات شش هزار پايي ‏کوه‌های آلپ خانه ای با عنوان آشیانه عقاب به او هدیه دادند نازي‌ها چون از بيماري هيتلرخبر داشتند، آسانسور را با فلز برنج صیقل خورده ساختند که باعث مي‌شد نور، منعکس شده و آسانسور بزرگ‌تر به نظر برسد.

علائم فردی که از فضاهای تنگ و تاریک هراس دارد

علائم کلاستروفوبیا

علائم کلاستروفوبیا به دنبال محرکی برای فوبیا، مانند قرار گرفتن در یک اتاق بسته یا یک فضای شلوغ ظاهر می شود. آنچه شما یک فضای کوچک در نظر می گیرید بسته به شدت فوبیای شما می تواند متفاوت باشد.

هنگامی که علائم کلاستروفوبیا را تجربه می کنید، ممکن است احساس کنید که دچار حمله پانیک شده اید. علائم کلاستروفوبیا می تواند شامل موارد زیر باشد:

• تعریق
• لرزیدن
• گرگرفتگی
• احساس ترس یا وحشت شدید
• مضطرب شدن
• تنگی نفس
• هایپرونتیلاسیون
• افزایش ضربان قلب
• سفتی یا درد قفسه سینه
• حالت تهوع
• احساس ضعف یا سبکی سر
• احساس گیجی یا سردرگمی

این علائم می تواند خفیف یا شدید باشد. اگر کلاستروفوبیا را تجربه می کنید، ممکن است:

• از موقعیت‌های تحریک‌کننده مانند سوار شدن در هواپیما، مترو، آسانسور یا خودرو در هنگام ترافیک سنگین اجتناب کنید.
• به طور خودکار و اجباری در هر فضایی که وارد می شوید به دنبال خروجی ها بگردید
• وقتی در اتاق هستید از بسته شدن درها بترسید
• هنگامی که در یک مکان شلوغ هستید نزدیک یا مستقیماً در کنار خروجی ها بایستید

بسیاری از موقعیت ها می توانند باعث ایجاد کلاستروفوبیا شوند. محرک ها ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• بودن در یک اتاق کوچک بدون پنجره
• سوار شدن در هواپیما یا ماشین کوچک
• بودن در یک آسانسور شلوغ
• انجام ام آر آی یا سی تی اسکن
• ایستادن در یک اتاق بزرگ، اما شلوغ، مانند یک مهمانی یا کنسرت
• ایستاده در گنجه

مکان های دیگری که می توانند باعث ایجاد کلاستروفوبیا شوند عبارتند از:

• سرویس های بهداشتی عمومی
• کارواش
• درهای چرخان
• اتاق رختکن فروشگاه
• غارها یا فضاهای تنگ و تاریک
• تونل ها

علائم کلاستروفوبیا شما ممکن است در شرایط دیگری که در بالا ذکر نشده است، ایجاد شود. همچنین ممکن است یک فضای کوچک یا محدود را متفاوت از افراد دیگر تعریف کنید. این به این دلیل است که مردم حس منحصر به فرد خود را از فضای شخصی یا “بسته” دارند.

مطالعه‌ای در سال 2011 نشان داد که افرادی که فضاهای “بسته” بزرگ‌تری در اطرافشان دارند، با شکسته شدن این دایره، بیشتر احساس تنگناهراسی می‌کنند. بنابراین، اگر فضای شخصی شما 6 فوت است، و شخصی در فاصله 4 فوتی ایستاده است، ممکن است شروع به وحشت کنید.

بهترن دکتر درمان فوبیا

دلایل بروز تنگنا هراسی

افتادن در آب و این که تا مرز خفه شدن پیش رفتن.

گیر افتادن در اتاقی بسته بدون این که راه خروجی باشد.

اگر کودکی در محیط های شلوغ گم شود، می تواند پیش زمینه ایجاد تنگناهراسی در آینده کودک شود.

اگر فردی دچار این اختلال شود، در بستگان درجه اول آن شخص احتمال شیوع این بیماری تا سه برابر دیگران است، پس می توان  نتیجه گرفت که این اختلال پایه ژنتیکی نیز دارد. عموما عمل یاد گیری در کودکان و پایه ژنتیکی هر دو می تواند در مبتلا شدن به این اختلال موثر باشد، بدین گونه که اگر کودک را در جهت تنبیه در انباری حبس کنیم، دچار حمله های اضطرابی می شود و برای همیشه ترس از فضای بسته در او به وجود می آید. به همین دلیل به والدین توصیه اکید می شود برای تنبیه کودک شان او را برای مدت کوتاهی در اتاق قرار دهند، ولی درب اتاق را باز بگذارند وفقط به کودک اجازه خروج ندهند. اگر تمام فوبیا ها ریشه یابی شوند، به این می رسیم که فرد زمانی در گذشته در موقعیت ترسناک قرار گرفته و آسیب دیده و آن ترس در ضمیر نا خودآگاه وی بر جای مانده است و به صورت های گوناگون خود را نشان می دهد.

علت کلاستروفوبیا

اطلاعات کمی در مورد عوامل ایجاد کننده کلاستروفوبیا وجود دارد. عوامل محیطی ممکن است نقش مهمی ایفا کنند. افراد معمولاً در دوران کودکی یا در سال های نوجوانی دچار کلاستروفوبیا می شوند.

کلاستروفوبیا می تواند با اختلال عملکرد آمیگدال مرتبط باشد، بخشی از مغز که نحوه پردازش ترس را کنترل می کند. فوبیا همچنین می تواند ناشی از یک رویداد آسیب زای قبلی باشد، مانند:

• گیر افتادن در یک فضای تنگ یا شلوغ برای مدت طولانی
• تجربه تلاطم در هنگام پرواز
• مجازات شدن با قفل شدن در یک فضای کوچک، مانند حمام
• گیر افتادن در حمل و نقل عمومی شلوغ
• رها شدن در یک فضای تنگ، مانند کمد، تصادفی

همچنین اگر با والدین یا یکی از اعضای خانواده کلاستروفوبیک بزرگ شده باشید، احتمال ابتلا به کلاستروفوبیا در شما بیشتر است. اگر کودکی ببیند که دوستش از یک فضای کوچک و بسته می ترسد، ممکن است ترس و اضطراب را با موقعیت های مشابه مرتبط کند.

درمان اختلال تنگناهراسی

برای این که مراحل درمان نتیجه بخش باشد فرد مبتلا باید نسبت به اختلال خود و دلیل ایجاد این مشکل آگاهی کامل داشته باشد. این آگاهی با کمک شرکت در جلسات مشاوره ای ریشه یابی و کنترل اضطراب عملی خواهد بود. پس از تشخیص عامل ایجاد کننده تنگناهراسی شروع به درمان آغاز می شود.

تنگناهراسی از طرق خانواده‌ درمانی، دارو درمانی، روان درمانی وهیپنوتیزم انجام می شود. زمانی که شدت اختلال بالا باشد در ابتدا با داروهای آرام بخش آن را کنترل کرده و سپس بعد از کاهش علائم روان درمانی آغاز می شود. دارو درمانی اغلب با دارو های بنزودیازپین‌ها، بتا بلاکرها و مهارکننده‌های مونو آمینو اکسیداز امکان پذیر است. از نوروفیدبک و بیوفیدبک نیز در درمان غیر دارویی و همچنین در مواردی که  مقاومت به  دارو درمانی در فرد دیده می شود، می توان استفاده کرد.

درمان شناختی رفتاری (CBT)

یک درمانگر شناختی رفتاری به شما می آموزد که چگونه افکار منفی ناشی از موقعیت هایی را که باعث ایجاد کلاستروفوبیا شما می شود، مدیریت و تغییر دهید. با یادگیری تغییر افکارتان، می توانید یاد بگیرید که واکنش خود را به این موقعیت ها تغییر دهید.

رفتار درمانی عاطفی منطقی (REBT)

REBT یک شکل عمل گرا از CBT است که بر قبل تمرکز دارد. REBT به نگرش ها، احساسات و رفتارهای ناسالم می پردازد و شامل باورهای غیرمنطقی بحث برانگیز است تا به افراد کمک کند تا جایگزین های واقعی و سالم پیدا کنند.

آرامش و تجسم

درمانگران، تکنیک‌های تمدد اعصاب و تجسم متفاوتی را برای استفاده در موقعیت‌های کلاستروفوبیک ارائه می‌کنند. تکنیک ها ممکن است شامل تمرین هایی مانند شمارش معکوس از 10 یا تصویر کردن یک فضای امن باشد. این تکنیک ها ممکن است به آرام کردن اعصاب شما و کاهش هراس شما کمک کند.

درمان از طریق مواجهه

مواجهه درمانی معمولاً برای درمان شرایط اضطرابی و فوبیا استفاده می شود. در این درمان، شما در موقعیت غیرخطرناکی قرار می گیرید که باعث ایجاد کلاستروفوبیا برای مقابله و غلبه بر ترس شما می شود. ایده این است که هر چه بیشتر در معرض چیزی باشید که شما را می ترساند، کمتر از آن می ترسید.

دارو برای کلاستروفوبیا

روانپزشک شما همچنین ممکن است داروهای ضد افسردگی یا یک داروی ضداضطراب را برای کمک به درمان هراس و علائم فیزیکی شما تجویز کند. در صورت تجویز، معمولاً از داروها علاوه بر درمان استفاده می شود.

نکاتی برای مدیریت کلاستروفوبیا

بسیاری از افراد مبتلا به کلاستروفوبیا از فضاهایی که باعث ایجاد این عارضه می شوند اجتناب می کنند. اما این ممکن است راه حل بلند مدت خوبی نباشد زیرا ممکن است در نهایت در موقعیتی ترسناک اما اجتناب ناپذیر قرار بگیرید. در اینجا چند راه برای مقابله با حمله وجود دارد:

• به آرامی و عمیق نفس بکشید و در هر نفس تا سه بشمارید.
• روی چیز ایمن تمرکز کنید، مانند گذر زمان بر روی ساعتتان.
• به طور مکرر به خود یادآوری کنید که ترس و اضطراب شما از بین خواهد رفت.
• با تکرار اینکه ترس غیرمنطقی است، آنچه را که باعث حمله شما می شود به چالش بکشید.
• مکان یا لحظه ای را تجسم کنید و روی آن تمرکز کنید که به شما آرامش می دهد.

همچنین مهم است که در هنگام وقوع حمله مقاومت نکنید. ممکن است بخواهید از وقوع حمله جلوگیری کنید، اما اگر نتوانید آن را متوقف کنید، ممکن است اضطراب شما افزایش یافته و حمله را بدتر کند.

در عوض، بپذیرید که حمله در حال رخ دادن است، به خود یادآوری کنید که تجربه این احساسات اشکالی ندارد، به خودتان اطمینان دهید که حمله تهدید کننده زندگی نیست، و به یاد داشته باشید که از بین خواهد رفت.

پیدا کردن مرکز مشاوره خوب و حرفه‌ای مرکز مشاوره‌ای که بهترین خدمات را در زمینه تنگناهراسی و کلاستروفوبیا به شما ارائه دهد می‌تواند معضل بزرگی باشد. خصوصا اگر برای بار اول می‌خواهید به روان درمانگر مراجعه کنید. شما می‌توانید برای مشورت و کسب اطلاعات بیشتر درمورد مراکز مشاوره خوب در شمال و شرق تهران  با کلینیک ذهن آرا تماس بگیرید.