قلدری در مدارس: محافظت از فرزندان مان
قلدری در مدارس و جامعه تأثیرات مخربی بر سلامت روان دارد و میتواند زخمهای عمیقی بر جای بگذارد. قلدرها نهتنها در محیط آموزشی بلکه در روابط شخصی، محیط کار و اجتماع نیز به رفتارهای زورگویانه ادامه میدهند.
تماشای قلدری، چه در مدرسه و چه در جامعه، میتواند ناراحتکننده و دلهرهآور باشد. بااینحال، سکوت در برابر قلدری به معنای تأیید آن است. برای متوقف کردن قلدری، همه ما باید اقدام کنیم و محیطی مثبت و حمایتی ایجاد نماییم.
شناخت انواع قلدری اولین گام برای مقابله با آن است. همدلی، مهارتهای ارتباطی قوی و گوش دادن فعال، نقش مهمی در حل تعارض و کاهش قلدری دارند. همچنین، الگوبرداری از رفتارهای مثبت و ایستادگی در برابر قلدری میتواند تأثیر مثبتی در جوامع آنلاین و آفلاین داشته باشد.
چگونه از قلدری در مدارس جلوگیری کنیم؟
استیون اسپیلبرگ، کریستین بیل، تیلور سوئیفت و بیل کلینتون—این افراد مشهور یک نقطهی مشترک دارند: همگی در کودکی قربانی قلدری در مدارس شدهاند. متأسفانه، قلدری یک مشکل گسترده است که میتواند تأثیرات منفی بر عزتنفس، سلامت روان و حتی سلامت جسمانی داشته باشد.
قلدری در مدارس نهتنها رایج است، بلکه اغلب افرادی را هدف قرار میدهد که ویژگیهای منحصربهفردی دارند. چیزی که ممکن است باعث شود فردی متفاوت به نظر برسد—مانند سبک پوشش خاص یا خجالتی بودن—در واقع همان ویژگیهایی است که او را خاص و متمایز میکند.
مطالعات نشان دادهاند که تقریباً یکسوم دانشآموزان در سراسر جهان هر ساله قربانی قلدری در مدارس میشوند. فشار برای “هماهنگی” با دیگران در مدرسه ممکن است باعث شود برخی افراد تفاوتهای خود را سرکوب کنند. درحالیکه در دنیای واقعی، موفقیت اغلب به توانایی متفاوت بودن و داشتن ویژگیهای منحصربهفرد بستگی دارد.
اهمیت جلوگیری از قلدری در مدارس
جلوگیری از قلدری در مدارس یک مسئولیت جمعی است که نیاز به آگاهی، همدلی و ایجاد محیطی ایمن دارد؛ محیطی که در آن همهی دانشآموزان احساس امنیت و ارزشمندی کنند.
برای مقابله با قلدری در مدارس، درک درست این مشکل ضروری است. باید بدانیم قلدری چیست و چگونه میتوان تشخیص داد که یک فرد مورد آزار و اذیت قرار گرفته یا در موقعیتی مشابه درگیر شده است. قلدری میتواند اثرات منفی و مادامالعمر بر کودکان و بزرگسالان بگذارد.
این رفتار معمولاً عمدی و مداوم است و با هدف آسیب زدن یا ناراحت کردن فردی خاص انجام میشود. قلدری در مدارس میتواند توسط یک فرد یا گروهی از افراد صورت گیرد و در اشکال مختلفی از جمله آزار فیزیکی، کلامی یا حتی قلدری سایبری ظاهر شود.
از آنجایی که قلدری در محیطهای آموزشی میتواند آسیبهای جدی به دانشآموزان وارد کند، جلوگیری از قلدری در مدارس امری ضروری است. با ایجاد آگاهی، تقویت مهارتهای ارتباطی و تشویق دانشآموزان به همدلی، میتوان محیطی سالم و عاری از قلدری ایجاد کرد.
چگونه قلدری را شناسایی کنیم؟
قلدری در مدارس اشکال مختلفی دارد و شناخت آن اولین گام برای مقابله با این مشکل است. دو نوع رایج از قلدری در مدارس که بهراحتی قابل شناسایی هستند، قلدری فیزیکی و قلدری کلامی هستند.
✅ قلدری فیزیکی: شامل آسیب رساندن به بدن یا وسایل فرد دیگر است. این نوع قلدری میتواند شامل ضربه زدن، خراشیدن، پرتاب اشیاء به سمت فردی دیگر یا تخریب وسایل شخصی باشد.
✅ قلدری کلامی: به استفاده از کلمات برای تحقیر، آزار یا تهدید فرد دیگر اشاره دارد. این نوع شامل مسخره کردن، تمسخر، استفاده از القاب توهینآمیز، گفتن سخنان ناخوشایند درباره کسی یا تهدید به آسیب رساندن به او میشود.
شناخت انواع قلدری به ما کمک میکند تا بهتر با آن مقابله کنیم و محیطی امنتر برای دانشآموزان ایجاد نماییم. افزایش آگاهی و ایجاد فرهنگ احترام در مدارس، نقش مهمی در کاهش رفتارهای قلدری دارد.
شناخت انواع قلدری در مدارس
علاوه بر قلدری فیزیکی و کلامی، شکلهای کمتر آشکاری از قلدری نیز وجود دارد که تأثیرات مخربی بر دانشآموزان دارند.
✅ قلدری اجتماعی: این نوع قلدری غیرمستقیم است و هدف آن منزوی کردن فرد از جامعه یا گروه دوستانش میباشد. قلدری اجتماعی در مدارس میتواند شامل موارد زیر باشد:
- کنار گذاشتن عمدی یک فرد از گروه
- تشویق دیگران به حذف یا عدم دوستی با او
- شایعهپراکنی و پخش اطلاعات نادرست
- مشاهده منفعلانه قلدری بدون مداخله
✅ قلدری سایبری: این نوع قلدری از طریق اینترنت، رسانههای اجتماعی، تلفنهای همراه و سایر ابزارهای دیجیتال رخ میدهد. نمونههایی از قلدری سایبری عبارتند از:
- ارسال پیامهای متنی نامناسب یا توهینآمیز
- انتشار شایعات یا تمسخر افراد در فضای مجازی
- تهدیدهای آنلاین و آزارهای اینترنتی
از آنجایی که قلدری در مدارس میتواند پیامدهای جدی بر سلامت روانی و اجتماعی دانشآموزان داشته باشد، آگاهی از انواع آن و تلاش برای جلوگیری از قلدری در مدارس بسیار مهم است. ایجاد محیطی امن و حمایتگر میتواند به کاهش این رفتارهای منفی کمک کند.
درک قلدری در مدارس و راههای پیشگیری از آن
گاهی اوقات افراد ناخواسته باعث ناراحتی یکدیگر میشوند یا در لحظات عصبانیت، حرفهای ناخوشایندی میزنند. اما قلدری در مدارس کاملاً متفاوت است. قلدری رفتاری عمدی است که با هدف آسیب رساندن به فردی دیگر انجام میشود.
چرا مردم قلدری میکنند؟
افرادی که درگیر قلدری در مدارس میشوند، اغلب با چالشهای شخصی دستوپنجه نرم میکنند. گاهی اوقات، فردی که در خانه احساس ناتوانی میکند، ممکن است از قلدری برای جلب توجه یا احساس قدرت در محیط مدرسه استفاده کند. در حالی که این مسئله قلدری را قابل قبول نمیکند، درک دلایل پشت این رفتار میتواند به یافتن راهکارهای مناسب برای مقابله با آن کمک کند.
چگونه میتوان از قلدری در مدارس جلوگیری کرد؟
مثالی از قلدری در مدارس: آیوش، دانشآموزی که قبلاً عاشق مدرسه بود، اکنون از رفتن به مدرسه متنفر است. او احساس میکند کسی را ندارد که بتواند به او اعتماد کند. وقتی برخی از همکلاسیهایش او را به خاطر سبک لباس پوشیدنش مسخره میکنند، دوستانش از او دفاع نمیکنند و گاهی حتی به این رفتارها میپیوندند. آنها او را چاق خطاب میکنند، که بهشدت احساساتش را جریحهدار میکند. آیوش از بیان این موضوع خجالت میکشد و قلدری بهطور روزانه ادامه پیدا میکند، تا جایی که او در کلاس منزوی و ساکت میشود.
خوشبختانه، معلم مورد علاقهاش متوجه این تغییرات شد و او را تشویق کرد که احساساتش را بیان کند. این مسئله باعث شد که مدرسه به موضوع قلدری در مدارس توجه کند و اقدامات لازم برای جلوگیری از آن را انجام دهد.
پیشگیری از قلدری در مدارس تنها با افزایش آگاهی، تقویت همدلی و ایجاد فضایی امن برای دانشآموزان امکانپذیر است. با حمایت والدین، معلمان و همسالان، میتوان محیطی ساخت که در آن احترام و دوستی جایگزین قلدری شود.
چگونه مانع از قلدری در مدارس شویم و کمک بگیریم؟
ضربالمثل معروفی وجود دارد که میگوید: «چوبها و سنگها ممکن است استخوانهای من را بشکنند، اما کلمات هرگز نمیتوانند به من صدمه بزنند.» با این حال، این گفته درست نیست. کلماتی که مردم به یکدیگر میگویند میتواند تأثیرات عمیق و ماندگاری بر احساسات فردی و عزتنفس آنها داشته باشد. در واقع، قلدری در مدارس میتواند بر سلامت روانی دانشآموزان تأثیر منفی بگذارد. هر کودکی حق دارد که در مدرسه احساس امنیت و شادمانی کند و نباید به هیچ عنوان قلدری را نادیده گرفت.
چگونه به دنبال کمک باشیم؟
- حمایت از فرد قربانی: یکی از بهترین کارهایی که میتوانیم انجام دهیم این است که به فردی که مورد قلدری قرار گرفته است، نشان دهیم که او تنها نیست. گفتن جملهای مانند «تو تنها نیستی» میتواند به او احساس حمایت و امنیت بدهد.
- گزارش دادن به یک بزرگسال: اگر شاهد قلدری بودید، باید بلافاصله آن را با یک بزرگسال یا معلم در میان بگذارید. گزارش دادن از قلدری یکی از بهترین روشها برای جلوگیری از گسترش آن است.
- ایستادن در برابر قلدر (در صورت امنیت): اگر شرایط ایجاب میکند و فرد احساس ایمنی دارد، میتواند برای خود بایستد و از قلدر بخواهد که دست از آزار بردارد. این عمل میتواند به کاهش قدرت قلدر کمک کند.
- ایجاد مراکز مشاوره: مدارس باید مراکز مشاوره ایجاد کنند تا دانشآموزان بتوانند مشکلات قلدری را مطرح کنند و از حمایتهای روانی بهرهمند شوند. این اقدام میتواند به دانشآموزان کمک کند تا با چالشهای روانی ناشی از قلدری مقابله کنند.
- ایجاد گروههای ضد قلدری: مدارس باید گروهها و باشگاههای ضد قلدری تشکیل دهند. این گروهها میتوانند شامل دانشآموزان و معلمان باشند که در کنار هم به مقابله با قلدری و ایجاد محیطی امن و حمایتی برای همه دانشآموزان کمک کنند.
- ناظران دانشآموزی: دانشآموزان منتخب میتوانند به عنوان ناظرین ضد قلدری عمل کنند و مراقب همکلاسیهای خود باشند تا در صورت مشاهده قلدری، آن را گزارش دهند و از قربانی حمایت کنند.
همکاری برای کاهش قلدری
اگر همه با هم همکاری کنند، میتوان قلدری در مدارس را کاهش داد و حتی از بین برد. آموزش دادن به دانشآموزان در مورد چگونگی شناسایی و مقابله با قلدری میتواند نقش بسیار مهمی در پیشگیری از آن ایفا کند.
دلایل متعددی وجود دارد که چرا قلدرها اینگونه رفتار می کنند، اما این دلایل ارتباط بسیار کمی با فرد مورد آزار و اذیت دارد و بیشتر به مسائل شخصی قلدر مربوط می شود. یک راه برای درک چگونگی جلوگیری از قلدری در مدارس، ایجاد یک سیستم پشتیبانی است. اطراف خود را با افرادی احاطه کنید که واقعاً به شما اهمیت می دهند و از شما برای آنچه که هستید قدردانی می کنند. اگر یافتن چنین افرادی دشوار است، ارتباط با افرادی که علایق مشابهی دارند می تواند مفید باشد.
چگونه با قلدری مبارزه کنیم؟
در اینجا هفت راه برای تغییر جزر و مد به سمت مهربانی و مقابله با قلدری وجود دارد:
۱. قلدری را تشخیص دهید
قبل از اینکه بتوانید در مقابل قلدری بایستید، باید آن را تشخیص دهید. قلدری میتواند به صورت فیزیکی، کلامی، آنلاین یا سایبری باشد. طرد کردن، انتشار اطلاعات غلط، آزار کلامی یا جنسی، و هجوم همه از اشکال مختلف قلدری هستند. طنز به قیمت کسی خندیدن قلدری است.
چه کاری میتوانید انجام دهید:
- خود را در مورد انواع مختلف قلدری آموزش دهید.
- علائم قلدری را شناسایی کرده و به موقع مداخله کنید.
- در گفتگوهای جامعهای درباره قلدری شرکت کنید و آگاهی را افزایش دهید.
۲. برای راه حلهای بهتر همدلی ایجاد کنید
همدلی یکی از بهترین ابزارها برای مقابله با قلدری است. با درک و به اشتراک گذاشتن احساسات دیگران میتوانید به درک عمیقتری از وضعیت کسانی که هدف قلدری قرار گرفتهاند، برسید.
چه کاری میتوانید انجام دهید:
- فضای گفتگوهای باز و امن برای دانشآموزان ایجاد کنید تا تجربیات خود را بدون ترس از قضاوت به اشتراک بگذارند.
- از جملات «من» برای بیان احساسات خود استفاده کنید تا از اتهام زدن به دیگران اجتناب کنید.
۳. مهارتهای ارتباطی خوب، کلید حل تعارض است
مهارتهای ارتباطی مؤثر به شما کمک میکند تا بدون تشدید وضعیت، مسئله قلدری را حل کنید. هنگام صحبت کردن با قلدر یا کسی که هدف قرار گرفته، باید با احترام و درک به قضیه پرداخته شود.
چه کاری میتوانید انجام دهید:
- از جملات «من» برای بیان احساسات خود بدون متهم کردن دیگران استفاده کنید.
- به همه افراد گوش دهید و فضای تفاهم را تقویت کنید.
- در صورت تشدید وضعیت، از بزرگسالان یا مرجع قابل اعتماد کمک بگیرید.
۴. درک عمیقتری از اثرات روانی قلدری پیدا کنید
آگاهی از آسیبهای روانی که قلدری میتواند ایجاد کند، میتواند شما را به حرکت در آورد و باعث ایستادگی در برابر آن شود.
چه کاری میتوانید انجام دهید:
- با مطالعه تحقیقات جدید در مورد قلدری، خود را آگاه نگه دارید.
- در کارگاهها و سمینارهای پیشگیری از قلدری شرکت کنید.
- اطلاعات مربوط به آثار قلدری را از طریق مدارس یا رسانههای اجتماعی به اشتراک بگذارید.
۵. الگو باشید تا دیگران از شما پیروی کنند
با نشان دادن رفتارهای مناسب، دیگران را به پیروی از خود تشویق کنید. وقتی دیگران ببینند که شما برای متوقف کردن قلدری قدم برداشتهاید، ممکن است آنها نیز این کار را انجام دهند.
چه کاری میتوانید انجام دهید:
- رفتار خود را با مهربانی و فراگیری نشان دهید.
- زبان تحقیرآمیز را رد کنید و دیگران را به این کار تشویق کنید.
- تجربیات خود را از ایستادگی به اشتراک بگذارید.
۶. کودکان را تشویق کنید تا قلدری را گزارش کنند
تشویق کودکان به گزارش دادن قلدری به معلمان یا بزرگسالان مورد اعتماد، کمک میکند تا مدیران مدرسه از فراوانی وقوع این مسائل آگاه شوند.
چه کاری میتوانید انجام دهید:
- خود را در دسترس قرار دهید تا کودکانی که میخواهند تجربیات خود را درباره قلدری به اشتراک بگذارند، از شما کمک بگیرند.
- برای گزارشدهی صحیح به کودکان آموزش دهید.
- فرهنگ گزارشدهی را از طریق کمپینهای آگاهی بخشی ترویج دهید.
۷. مداخلات را بیاموزید تا تماشاگران را به بالادستی تبدیل کنید
مداخلات مهارتهایی هستند که میتوانند نقش مهمی در جلوگیری از قلدری داشته باشند. آنها کمک میکنند که تماشاگران بتوانند در مواقع لازم مداخله کنند.
چه کاری میتوانید انجام دهید:
- از طریق منابع آموزشی، درباره مداخلات مناسب بیاموزید و مدارس و سازمانها را تشویق کنید تا این مهارتها را بپذیرند.
- سناریوهای مختلف را تمرین کنید تا همه راحتتر بتوانند مداخله کنند.
نتیجهگیری
بالا بودن همیشه آسان نیست، اما نقش مهمی در ایجاد جوامع ایمن، محترمانه و فراگیر دارد. با آموزش و ترویج فرهنگ احترام، همدلی، و درک، میتوانیم قدمهای بزرگی در مبارزه با قلدری برداریم و به کودکان بیاموزیم که چگونه از همدیگر حمایت کنند. هر قدم کوچک، برای مبارزه با قلدری اهمیت دارد و به ایجاد دنیایی بهتر کمک میکند.
منابع
Çalışkan, Z., Evgin, D., Bayat, M., Caner, N., Kaplan, B., Öztürk, A., & Keklik, D. (2019). Peer Bullying in the Preadolescent Stage: Frequency and Types of Bullying and the Affecting Factors. Journal of Pediatric Research, ۶(۳).
Polanin, J. R., Espelage, D. L., & Pigott, T. D. (2012). A Meta-Analysis of School-Based Bullying Prevention Programs’ Effects on Bystander Intervention Behavior. School Psychology Review, ۴۱(۱),