لیست داروهای دوقطبی و دارو درمانی آن
داروهای اختلال دوقطبی؛ اگر مبتلا به اختلال دوقطبی هستید، باید به طور مداوم تحت درمان قرار بگیرید. در واقع، شما باید به طور منظم به یک متخصص بهداشت روان مراجعه کنید، حتی اگر احساس خوبی نسبت به حال خود دارید. درمان این بیماری به طور معمول ترکیبی از دارو و رواندرمانی است.
روانپزشکان معمولاً داروهای اختلال دوقطبی را به عنوان درمان اولیه برای کنترل علائم این بیماری توصیه می کنند. پس از کنترل علائم، برای کاهش خطر عود بیماری، نوع دیگری از درمان با نام درمان نگهدارنده بر روی شما اعمال می‌شود. درمان نگهدارنده احتمال تغییر جزئی خلق و خوی به مانیا یا افسردگی را کاهش می دهد.
انواع مختلفی از داروها برای درمان دو قطبی استفاده می شود. این داروها شامل تثبیت کننده های خلق و خو، داروهای ضد افسردگی و داروهای تسکین دهنده اضطراب هستند. پزشک شما ممکن است یک یا ترکیبی از داروها را برای حداکثر اثر بیماری شما تجویز کند.
یافتن داروهای اختلال دوقطبی مناسب یا ترکیبی از داروها به آزمون و خطا نیاز دارد که این کار را پزشک شما انجام می‌دهد. به دلیل عوارض جانبی ممکن است لازم باشد بعد از مدتی داروهای خود را با توصیه‌ی پزشک تغییر دهید.
دیدن اثرات کامل هر دارو ممکن است تا هشت هفته طول بکشد. معمولاً در هر بار تغییر فقط یک دارو تغییر می کند. این موضوع به پزشک شما کمک می کند تا مناسب‌ترین دارو یا ترکیب داروهای اختلال دوقطبی را برای شما پیدا کند.
حال می‌خواهیم به انواع مختلفی از داروهایی که برای درمان اختلال دوقطبی استفاده می‌شود را مشاهده کنیم.
1. لیتیوم
لیتیوم (مانند Lithobid) داروی تثبیت کننده خلق و خوست که از دهه 1970 میلادی به عنوان یکی از داروهای کاربردی در اختلال دوقطبی استفاده می شود. این دارو علاوه بر تثبیت کردن خلق و خو، به کنترل علائم شیدایی یا جنون حاد کمک می کند. همچنین در جلوگیری از عود دوره های شیدایی و افسردگی بسیار موثر است.
عوارض جانبی این دارو معمولا شامل افزایش وزن و مشکلات گوارشی است. همچنین می تواند تیروئید و کلیه های شما را تحت تأثیر قرار دهد. آزمایش خون دوره ای برای نظارت بر سلامت تیروئید و کلیه لازم است.
لیتیوم یک داروی دسته D است که در صورت امکان باید از مصرف آن در بارداری خودداری شود. با این حال، در برخی موارد، مزایا ممکن است بیشتر از خطرات احتمالی باشد که این کوضوع را پزشک شما تعیین می‌کند.
2. ضدتشنج
ضد تشنج، تثبیت کننده خلقی است که برای درمان اختلال دو قطبی، از اواسط دهه 1990 استفاده می شود. داروهای ضد تشنج عبارتند از:
- دیوالپروکس سدیم (دپاکوت)
- لاموتریژین (لامیکتال)
- اسید والپروئیک (دپاکن)
از عوارض جانبی رایج داروهای ضد تشنج می توان به افزایش وزن، خواب آلودگی و ناتوانی در آرام نشستن اشاره کرد. داروهای ضد تشنج نیز ممکن است باعث افزایش افکار خودکشی در فرد شوند.
برخی دانشمندان به این نتیجه رسیده اند که والپروئیک اسید ممکن است باعث نقایص مادرزادی شود. مچنین آنها معتقدند لمیکتال ضایعه‌های پوستی ایجاد می کند که می توانند خطرناک باشند. در صورتی که از این دارو استفاده می کنید و متوجه این ضایعه های پوستی شده اید، حتما پزشک خود ر مطلع کنید.
3. داروهای ضدروان پریشی
داروهای ضد روان پریشی یکی دیگر از گزینه های درمانی است. برخی از داروهای ضد روان پریشی که معمولاً تجویز می شوند عبارتند از:
- اولانزاپین (Zyprexa)
- ریسپریدون (ریسپردال)
- کویتیاپین (Seroquel)
- لوراسیدون (لاتودا)
- آریپیپرازول (Abilify)
- آسناپین (Saphris)
عوارض جانبی شایع در استفاده از این داروها شامل افزایش وزن، خواب آلودگی، خشکی دهان، کاهش میل جنسی و تاری دید است. داروهای ضد روان پریشی همچنین ممکن است بر حافظه و توجه بیمار نیز تأثیر بگذارد. برخی از محققان معتقدند مصرف این دارو ممکن است باعث حرکات غیر ارادی بدن و یا صورت شود.
4. داروهای ضدافسردگی
این داروها شامل مهارکننده های جذب مجدد سروتونین (SSRI) و مهار کننده های مونوآمین اکسیداز (MAOI) است. داروهای ضد افسردگی ممکن است برای کمک به کنترل افسردگی در اختلال دوقطبی استفاده شوند، اما گاهی اوقات می توانند باعث بروز موارد شیدایی و جنون در بیمار شوند. برای کاهش خطر شروع چنین دوره ای، پزشکان، اغلب این دارو را همراه با تثبیت کننده خلق و خو یا ضد روان پریشی تجویز می کنند.
همانند سایر داروها، با پزشک خود در مورد خطرات و فواید مصرف داروهای ضد افسردگی برای اختلال دو قطبی صحبت کنید.
در اینجا برخی از داروهای ضدافسردگی که معمولاً تجویز می شوند وجود دارد:
SNRI ها
- دزونلافاکسین (Pristiq)
- دولوکستین (Cymbalta ،Yentreve)
- ونلافاکسین (Effexor)
- SSRI ها
- سیتالوپرام (Celexa)
- اسکیتالوپرام (لکساپرو)
- فلوکستین (Prozac ، Prozac Weekly)
- پاروکستین (Paxil ، Paxil CR ، Pexeva)
- سرترالین (زولوفت)
- سه حلقه ای
- آمیتریپتیلین
- دسیپرامین (نورپرین)
- ایمی پرامین (توفرانیل ، توفرانیل-PM)
- نورتریپتیلین (پاملور)
MAOI ها
- فنلزین (ناردیل)
- ترانسیل پرومین (پارنات)
به طور کلی، داروهای دسته ی MAOI به ندرت تجویز می شود مگر اینکه بیمار پاسخ ضعیفی به SNRI یا SSRI داشته باشد. عوارض جانبی شایع در مصرف این دارو شامل کاهش میل جنسی، اختلال در خواب، افزایش اشتها، خشکی دهان، مشکلات دستگاه گوارش و مشکلات قاعدگی است.
هنگام مصرف MAOI، پرهیز از مصرف سایر داروها و خوراکی هایی مانند نوشیدنی‌هایالکلی و لبنیات، که می تواند باعث یک بیماری نادر اما خطرناک شود که به عنوان سندرم سروتونین شناخته می شود، مهم است.
5. بنزودیازپین ها
این گروه داروهایی با خواص تسکین دهنده اضطراب هستند. بنزودیازپین ها عبارتند از:
- آلپرازولام (زاناکس)
- کلردیازپوکساید (Librium)
- کلونازپام (کلونوپین)
- دیازپام (والیوم)
- لورازپام (آتیوان)
عوارض جانبی این گروه می تواند شامل خواب آلودگی، کاهش هماهنگی عضلات و مشکلات در تعادل و حافظه باشد. از آن‌جایی که مصرف مداوم این داروها می تواند باعث اعتیاد به آنها شود، برای مصرف به اندازه‌ی ان با پزشک خود مشورت کنید و ایشان را از روند مصرف این دارو مطلع سازید.
6. سیمبیاکس
این دارو فلوکستین و اولانزاپین ضد روان پریشی را با یکدیگر ترکیب می کند. Symbyax دارای خواص ضد افسردگی و تثبیت کننده خلق و خو است که مصرف آن باید تحت نظر پزشک انجام شود. عوارض جانبی این دارو می تواند شامل افزایش اشتها، مشکلات جنسی، خواب آلودگی، خستگی و خشکی دهان باشد.
داروها و بارداری
برخی از داروهای اختلال دوقطبی مانند لیتیوم و والپروئیک اسید می توانند خطر ابتلا به نقص مادرزادی را در نوزاد شما افزایش دهند. برخی از داروها همچنین ممکن است اثر داروهای ضد بارداری را کاهش دهند. اگر از پیشگیری بارداری برای جلوگیری از بارداری خود استفاده می کنید، حتماً این موضوع را با پزشک خود در میان بگذارید. در صورت شیردهی نیز باید در مورد داروی خود با پزشک صحبت کنید. برخی از داروهای اختلال دوقطبی ممکن است برای کودک شما بی خطر باشند و برخی دیگر بسیار خطرناک.
از دست ندهید! مرکز درمان اختلال دوقطبی
آیا دارو برای من اثر خواهد کرد؟
پزشک شما نمی تواند پیش بینی کند که یک داروی خاص دوقطبی چقدر برای شما موثر است. ممکن است لازم باشد چندین نوع مختلف و دوزهای مختلف را امتحان کنید تا داروی مناسب خود را بیابید. و این ممکن است زمان ببرد. ممکن است ناامید کننده باشد، اما تسلیم نشوید. در نهایت، شما و پزشکتان باید بتوانید نسخه ای را پیدا کنید که برای شما مفید باشد.
درباره داروهای اختلال دوقطبی خود بپرسید و یاد بگیرید
هنگام شروع یک داروی جدید، خود را در مورد نحوه مصرف ایمن آن آموزش دهید. سوالاتی که باید از پزشک در مورد هر نسخه جدید بپرسید عبارتند از:
- آیا شرایط پزشکی وجود دارد که می تواند باعث ایجاد یا تشدید نوسانات خلقی من شود؟
- عوارض و خطرات دارویی که توصیه می کنید چیست؟
- چه زمانی و چگونه باید این دارو را مصرف کنم؟
- آیا غذا یا مواد دیگری وجود دارد که باید از آنها اجتناب کنم؟
- این دارو چگونه با سایر نسخه های من تداخل خواهد داشت؟
- چه مدت باید این دارو را مصرف کنم؟
- اگر تصمیم به قطع دارو بگیرم آیا ترک دارو مشکل خواهد بود؟
- آیا با قطع مصرف دارو علائم من برمی گردد؟
- هر چند وقت یک بار باید با پزشک خود صحبت کنید؟
در طول یک دوره شیدایی حاد یا افسردگی، احتمالاً باید حداقل یک بار در هفته با پزشک خود صحبت کنید تا علائم، داروها و هر گونه عوارض جانبی را که تجربه می‌کنید بررسی کنید. با شروع بهبودی، این موارد کمتر می شود. هنگامی که احساس بهتری کردید، احتمالاً هنوز هم باید هر چند ماه یکبار موارد را با پزشک خود مرور کنید. با این حال، اگر هر یک از موارد زیر را تجربه کردید، مهم است که فوراً به پزشک خود مراجعه کنید:
- احساسات خودکشی یا خشونت آمیز
- تغییرات در خلق و خو، الگوهای خواب یا سطح انرژی شما
- عوارض جانبی جدید و شدید
مصرف مسئولانه داروی اختلال دوقطبی
همه داروهای تجویزی برای دوقطبی با خطراتی همراه هستند، اما اگر داروهای اختلال دوقطبی خود را مسئولانه مصرف کنید و آنها را با درمان و انتخاب سبک زندگی سالم ترکیب کنید، می توانید خطرات را به حداقل برسانید و شانس موفقیت درمان خود را به حداکثر برسانید.
داروهای دوقطبی خود را طبق دستور پزشک مصرف کنید. قبل از ایجاد هر گونه تغییر در داروهای دوقطبی خود، با پزشک خود صحبت کنید. اگر احساسی را که دارو در شما ایجاد می کند را دوست ندارید یا اگر اثر نمی کند، ممکن است گزینه های دیگری وجود داشته باشد که می توانید امتحان کنید. و اگر تصمیم گرفتید که دارو برای شما مناسب نیست، پزشک می تواند به شما کمک کند تا داروها را با خیال راحت کاهش دهید.
عوارض جانبی را پیگیری کنید. با استفاده از یک گزارش، هر گونه عوارض جانبی را که تجربه می کنید، زمان رخ دادن آنها و میزان بد بودن آنها را ثبت کنید. گزارش را به پزشک خود بیاورید، او ممکن است پیشنهاداتی برای به حداقل رساندن عوارض جانبی داشته باشد، تصمیم بگیرد شما را به داروی دیگری تغییر دهد یا دوز داروی دوقطبی خود را تغییر دهد.
از تداخلات دارویی احتمالی آگاه باشید. شما همیشه باید قبل از مصرف داروهای تجویزی دیگر، داروهای بدون نسخه یا مکمل های گیاهی، تداخل دارویی را بررسی کنید. تداخلات دارویی می تواند عوارض جانبی غیرمنتظره ای ایجاد کند یا داروی اختلال دوقطبی شما را کم اثر یا حتی خطرناک کند. مخلوط کردن برخی غذاها و نوشیدنی ها با داروهای دوقطبی شما نیز می تواند مشکلاتی ایجاد کند. علاوه بر افسردگی، الکل می تواند در نحوه عملکرد داروی شما نیز اختلال ایجاد کند. با پزشک یا داروساز خود صحبت کنید و برچسب داروها را به دقت بخوانید.