مهارت خودآگاهی و خودشناسی
مهارت خودآگاهی توانایی شما برای درک چیزهایی است که شما را به عنوان یک فرد معرفی می کند، از جمله شخصیت، اعمال، ارزش ها، باورها، عواطف و افکارتان. اساساً یک حالت روانی است که در آن خود کانون توجه قرار می گیرد.
در حالی که خودآگاهی در هویت شما نقش اساسی دارد، اما چیزی نیست که در هر لحظه از روز به شدت روی آن متمرکز شوید. در عوض، خودآگاهی در تار و پود شخصیت شما بافته می شود و بسته به موقعیت و شخصیت شما در نقاط مختلف ظاهر می شود.
خودآگاهی در یک نگاه
در حالی که ممکن است همیشه به آن فکر نکنیم، خودآگاهی برای درک ما از خود و رابطه ما با جهان بسیار مهم است. این درک در اوایل زندگی شروع به شکل‌گیری می‌کند و با بزرگ‌تر شدن و شروع به دست آوردن بینش‌های بیشتر در مورد افکار، احساسات، هیجانات و الگوهای رفتاری خود، اهمیت فزاینده‌ای پیدا می‌کند. به خواندن این مقاله از ذهن آرا ادامه دهید تا درباره چیزهایی که متخصصان در مورد چگونگی رشد خودآگاهی آموخته اند، اشکال مختلفی که می تواند داشته باشد، و کارهایی که می توانید برای به دست آوردن بینش عمیق تری در مورد شخصیت خود انجام دهید، بیشتر بدانید.
خودآگاهی چگونه رشد می کند؟
خودآگاهی یکی از اولین مؤلفه های خودپنداره است که ظهور می کند. مردم کاملاً خودآگاه به دنیا نمی آیند. با این حال، شواهد نشان می دهد که نوزادان یک حس ابتدایی از خودآگاهی دارند.
نوزادان می‌دانند که از دیگران جدا هستند و رفتارهایی مانند رفلکس ریشه‌زایی نشان می‌دهد که در آن نوزاد وقتی چیزی به صورتش برس می‌زند به دنبال نوک پستان می‌گردد. محققان همچنین دریافته اند که حتی نوزادان تازه متولد شده نیز می توانند بین لمس خود و غیر خود تفاوت قائل شوند. مطالعات نشان داده اند که حس پیچیده تری از خودآگاهی در حدود یک سالگی پدیدار می شود و تا حدود 18 ماهگی بسیار بیشتر توسعه می یابد.
خودآگاهی و تکلیف تشخیص آینه
یکی از روش‌هایی که پژوهش می‌تواند خودآگاهی را اندازه‌گیری کند، استفاده از چیزی است که به عنوان کار خودشناسی آینه‌ای شناخته می‌شود. در یک کتاب کلاسیک که توسط محققان لوئیس و بروکس گان انجام شد، محققان از این کار برای بررسی چگونگی رشد خودآگاهی استفاده کردند.
محققان یک نقطه قرمز را روی بینی نوزاد گذاشتند و کودک را روبروی آینه نگه داشتند. کودکانی که خود را در آینه می‌شناسند، به‌جای آینه، به بینی‌های خود دست می‌کشند، که نشان می‌دهد حداقل سطحی از خودآگاهی دارند. لوئیس و بروکس گان دریافتند که تقریباً هیچ کودک زیر یک سال به جای آینه به بینی خود دست نمی‌زنند.
حدود 25 درصد از نوزادان بین 15 تا 18 ماهگی بینی خود را دست می زدند در حالی که حدود 70 درصد از نوزادان بین 21 تا 24 ماه این کار را انجام می دادند. این نشان می دهد که کودکان در 15 ماهگی خودآگاهی و خودشناسی را نشان می دهند و در 24 ماهگی حس کاملاً توسعه یافته ای از تشخیص آینه ای دارند.
توجه به این نکته حائز اهمیت است که مطالعه لوئیس و بروکس-گان تنها خودآگاهی بصری نوزاد را نشان می دهد. کودکان ممکن است در واقع اشکال دیگری از خودآگاهی را حتی در این مرحله اولیه زندگی داشته باشند. به عنوان مثال، محققان همچنین پیشنهاد کرده اند که ابراز احساسات شامل خودآگاهی و توانایی تفکر در مورد خود در رابطه با افراد دیگر است.
خودآگاهی و مغز
محققان بیان کرده اند که ناحیه ای از مغز که به عنوان قشر کمربندی قدامی واقع در ناحیه لوب فرونتال شناخته می شود، نقش مهمی در توسعه خودآگاهی دارد. مطالعات همچنین از تصویربرداری مغز استفاده کرده اند تا نشان دهند که این ناحیه در بزرگسالانی که خودآگاه هستند فعال می شود.
آزمایش لوئیس و بروکس-گان نشان می دهد که خودآگاهی در کودکان حدود 18 ماهگی شروع می شود، سنی که همزمان با رشد سریع سلول های دوکی در قشر کمربندی قدامی است.
با این حال، یک مطالعه نشان داد که یک بیمار حتی با آسیب گسترده به نواحی مغز از جمله اینسولا و قشر کمربندی قدامی، خودآگاهی خود را حفظ کرده است. این نشان می دهد که این نواحی از مغز برای بیشتر جنبه های خودآگاهی مورد نیاز نیستند و در عوض ممکن است آگاهی از تعاملات توزیع شده بین شبکه های مغزی ناشی شود.
سطوح خودآگاهی
پس دقیقاً چگونه کودکان از خود به عنوان موجوداتی جدا، آگاه می شوند؟ یکی از نظریه‌های اصلی خودآگاهی، که توسط روانشناس رشدی فیلیپ روچات ارائه شد، نشان می‌دهد که پنج سطح از خودآگاهی وجود دارد. کودکان بین تولد تا سن تقریباً 4 یا 5/5 در این مراحل پیشرفت می کنند.
تمایز: کودک شروع به تصدیق بازتاب خود می کند. آنها ممکن است تشخیص دهند که چیزی متفاوت یا خاص در نگاه کردن به بازتاب آنها وجود دارد.
موقعیت: کودک شروع به تشخیص بازتاب، وجود و حرکات خود می کند که از اطرافیانش جدا هستند.
شناسایی: این مرحله ای است که در طی آن کودک به طور کامل می داند که بازتاب خودش در آینه است. آنها می دانند “این من هستم.”
ماندگاری: آنها حس کاملی نسبت به خود دارند و می توانند خود را در تصاویر یا ویدیوها شناسایی کنند، حتی اگر ظاهرشان تغییر کند.
خودآگاهی: یک کودک دیدگاه سوم شخص را از خود تطبیق می دهد. آنها از این ایده آگاه می شوند که دیگران آنها را به روش های خاصی درک می کنند. این ممکن است منجر به احساساتی مانند غرور یا شرم شود.
انواع خودآگاهی
خودآگاهی نیز اشکال مختلفی دارد که می تواند در موقعیت ها و موقعیت های مختلف ظاهر شود. روانشناسان اغلب خودآگاهی را به دو نوع مختلف تقسیم می کنند، عمومی یا خصوصی.
خودآگاهی عمومی
این نوع زمانی پدیدار می شود که افراد از نحوه ظاهرشان در مقابل دیگران آگاه باشند. خودآگاهی عمومی معمولاً در موقعیت هایی پدیدار می شود که افراد در مرکز توجه قرار دارند.
این نوع خودآگاهی اغلب افراد را به پایبندی به هنجارهای اجتماعی وادار می کند. وقتی آگاه باشیم که تحت نظر و ارزیابی هستیم، اغلب سعی می کنیم به شیوه های اجتماعی قابل قبول و مطلوب رفتار کنیم.
خودآگاهی عمومی همچنین می‌تواند به اضطراب ارزیابی منجر شود که در آن افراد مضطرب، نگران نحوه درک دیگران می‌شوند. اضطراب عملکرد و اضطراب اجتماعی دو نمونه از این هستند که چگونه خودآگاهی عمومی گاهی می‌تواند منجر به نگرانی و ناراحتی در مورد ارزیابی دیگران از ما شود.
نمونه های خودآگاهی عمومی
ممکن است در محل کار خودآگاهی عمومی را تجربه کنید، مانند زمانی که یک سخنرانی مهم ارائه می کنید یا زمانی که داستانی را برای گروهی از دوستان تعریف می کنید. از آنجایی که شما کانون توجه هستید، از اینکه دیگران چگونه ممکن است شما را درک کنند، آگاه تر می شوید.
خودآگاهی خصوصی
این نوع زمانی اتفاق می افتد که افراد از برخی جنبه های خود، آگاه می شوند، اما فقط به صورت خصوصی. برای مثال، دیدن چهره خود در آینه نوعی خودآگاهی خصوصی است.
برخی از استراتژی‌ها می‌توانند به شما در ایجاد حس بیشتری از خودآگاهی خصوصی کمک کنند. به عنوان مثال، یادداشت روزانه، مدیتیشن و تمرین ذهن آگاهی می تواند به شما کمک کند تا از افکار، احساسات و احساسات درونی خود آگاه شوید.
نمونه های خودآگاهی خصوصی
احساس درد شکم زمانی که متوجه می‌شوید فراموش کرده‌اید برای یک آزمون مهم مطالعه کنید یا احساس تپش قلبتان با دیدن شخصی که جذب او شده‌اید نیز نمونه‌هایی از خودآگاهی خصوصی هستند.
چرا خودآگاهی مهم است؟
خودآگاهی مهم است زیرا به شما امکان می دهد تا در مورد جنبه های خود فکر کنید. همانطور که توانایی ها و تمایلات خود را درک می کنید، خودآگاهی شما همچنین به شما اجازه می دهد تا به نحوه تعامل خود با دیگران و دنیای اطراف خود فکر کنید.
افراد خودآگاه قادرند رفتارهای خود را مدیریت کرده و با موقعیت ها سازگار شوند. آنها می‌توانند دقیقاً آنچه را که موقعیت نیاز دارد ارزیابی کنند و سپس اقدامات خود را بر اساس آن اصلاح کنند.
این می تواند در بسیاری از زمینه های زندگی از جمله روابط و کار شما حیاتی باشد. همچنین می تواند زمانی که صحبت از پیشرفت شخصی به میان می آید، تاثیرگذار باشد. همانطور که از نقاط قوت و ضعف خود آگاه تر می شوید، می توانید گام هایی بردارید تا از چیزهایی که در آنها مهارت دارید سرمایه گذاری کنید و راه هایی را برای بهبود مناطقی که ممکن است در آن ها مشکل دارید را جستجو کنید.
چگونه خودآگاهی خود را تقویت کنیم؟
پس چگونه خودآگاهی را رشد دهیم؟ راه‌های زیادی وجود دارد که می‌توانید حضور در کنار خود و احساساتتان را تمرین کنید، که به نوبه خود می‌تواند به بهبود خودآگاهی شما کمک کند.
مراقبه
مدیتیشن می تواند یک تمرین بسیار مفید باشد زیرا نیازی نیست نگران تغییر چیزی باشید – صرفاً توجه به آنچه در طول مدیتیشن اتفاق می افتد می تواند باعث آگاهی بیشتر از افکار و احساسات شما شود.
شاید متوجه شده باشید که مثلاً با فشردن فک خود تنش را در بدن خود نگه می دارید، یا آنقدر در مورد آینده نگران هستید که در لحظه حال بودن سخت است. اینها همه اطلاعات ارزشمندی است که می تواند به شما کمک کند خود و تمایلات خود را بشناسید.
روزنامه نگاری
روزنامه نگاری تمرینی از خود انعکاسی است که می تواند به شما کمک کند تا متوجه شوید که چگونه فکر می کنید و رفتار می کنید و حتی در چه زمینه هایی در زندگی خود می خواهید پیشرفت کنید. این می تواند یک راه درمانی برای به دست آوردن بینش در مورد رویدادهای زندگی و روابط شما باشد
روان درمانی
در طول رواندرمانی- مانند درمان شناختی رفتاری (CBT) – یک درمانگر با شما همکاری می کند تا به الگوهای فکری یا رفتارهای منفی رسیدگی کند.
به عنوان مثال، با درک علت اصلی افکار منفی خود، در موقعیت بهتری برای تغییر آن ها و استفاده از مکانیسم های مقابله ای سالم قرار می گیرید.
هوش عاطفی خود را توسعه دهید
خودآگاهی و هوش هیجانی (EQ) دست به دست هم می دهند. EQ به توانایی فرد در درک احساسات خود و دیگران اشاره دارد. فردی با EQ بالا می تواند به طور موثر به احساسات با همدلی و شفقت پاسخ دهد.
البته هیچ کس کامل نیست و EQ مانند هر مهارت دیگری است. اما با یادگیری بیان احساسات خود به شیوه ای سالم و تمرین گوش دادن فعال در روابط خود، به گسترش خودآگاهی خود نیز کمک می کنید.
سوالات متداول
خودآگاهی به چه معناست؟
خودآگاهی به معنای درک افکار، احساسات، ارزش ها، باورها و اعمال خود است. این بدان معناست که شما می دانید که چه کسی هستید، چه می خواهید، چه احساسی دارید و چرا کارهایی را که انجام می دهید انجام می دهید.
چهار کلید خودآگاهی چیست؟
راه‌های مختلفی برای تفکر در مورد خودآگاهی وجود دارد، اما چهار کلیدی که اغلب به آنها اشاره می‌شود شامل ذهن‌آگاهی، شفقت به خود، تأمل و بازخورد است.
ذهن آگاهی به افراد این امکان را می دهد که در زمان حال نسبت به خود آگاهی بیشتری پیدا کنند، در حالی که شفقت به آنها این امکان را می دهد که بدون قضاوت درباره خود این کار را انجام دهند. انعکاس و بازخورد به افراد این امکان را می دهد که آموخته های خود را بگیرند و خود را بهبود بخشند تا به اهداف خود برسند و به پتانسیل کامل خود دست یابند.
پنج عنصر خودآگاهی چیست؟
پنج عنصر خودآگاهی عبارتند از:
هوشیاری: این بدان معناست که از تجربیات درونی خود، از جمله احساسات و افکار خود آگاه باشید.
خودشناسی: این عنصر بر درک شما از شخصیت شما، از جمله باورها، ارزش ها و انگیزه های شما متمرکز است.
هوش هیجانی: این عنصر بر توانایی درک و مدیریت احساسات متمرکز است.
خودپذیری: این جنبه بر پذیرش آنچه هستید و نشان دادن شفقت و مهربانی به خود متمرکز است.
خود انعکاس: این عنصر خودآگاهی شامل توانایی تفکر عمیق درباره احساسات، افکار و اهداف خود است تا درک بهتری از اینکه چه کسی هستید و جایگاه خود در جهان به دست آورید.
منابع:
Lewis M, Minar NJ. Self-recognition and emotional knowledge. Eur J Dev Psychol. 2022;19(3):319-342. doi:10.1080/17405629.2021.1890578
Moeller SJ, Goldstein RZ. Impaired self-awareness in human addiction: deficient attribution of personal relevance. Trends Cogn Sci (Regul Ed). 2014;18(12):635-41. PMID: 25278368
Philippi CL, Feinstein JS, Khalsa SS, et al. Preserved self-awareness following extensive bilateral brain damage to the insula, anterior cingulate, and medial prefrontal cortices. PLoS ONE. 2012;7(8):e38413. doi:10.1371/journal.pone.0038413
Rochat P. Layers of awareness in development. Developmental Review. 2015;38:122-145. doi:10.1016/j.dr.2015.07.009
Sutton A. Measuring the effects of self-awareness: Construction of the self-awareness outcomes questionnaire. Eur J Psychol. 2016;12(4):645-658. doi:10.5964/ejop.v12i4.1178
Xiao Q, Yue C, He W, Yu JY. The mindful self: A mindfulness-enlightened self-view. Front Psychol. 2017;8:1752. doi:10.3389/fpsyg.2017.01752
Pena‐Silva RA, Velasco‐Castro JM, Matsingos C, Jaramillo‐Rincon SX. Journaling as an effective tool to promote metacognition and enhance study methods in a pharmacology course, during and after the pandemic. FASEB J. 2022;36(Suppl 1):10.1096/fasebj.2022.36.S1.R4840. doi:10.1096/fasebj.2022.36.S1.R4840
Nakao M, Shirotsuki K, Sugaya N. Cognitive–behavioral therapy for management of mental health and stress-related disorders: Recent advances in techniques and technologies. BioPsychoSocial Med. 2021;15(1). doi:10.1186/s13030-021-00219-w
Serrat O. Understanding and developing emotional intelligence. Knowledge Solutions. 2017:329-339. doi:10.1007/978-981-10-0983-9_37
Dasilveira A, Desouza ML, Gomes WB. Self-consciousness concept and assessment in self-report measures. Front Psychol. 2015;6:930. doi:10.3389/fpsyg.2015.00930
Stein DJ. Social anxiety disorder and the psychobiology of self-consciousness. Front Hum Neurosci. 2015;9:489. doi:10.3389/fnhum.2015.00489