ارتقاء توجه و تمرکز
آشنایی با ارتقاء شناختی و ارتقاء توجه و تمرکز، روش انجام و بهترین مرکز درمانی جهت تقویت شناختی
همان‌گونه که می‌توان یک عضله را تقویت کرد، ارتقاء توجه و تمرکز هم وجود دارد و به‌مراتب راحت‌تر از آن می‌توان مغز را تقویت کرد. اگر فردی در عملکردی مهارت پیدا کند، ساختار مغزی درگیر در آن عملکرد تقویت می‌شود. پایه توانبخشی شناختی نیز بر این اصل استوار است. مغز یک ارگان انعطاف‌پذیر و تغییرپذیر است و می‌توان با ارتقاء توجه و تمرکز مغز را ترمیم و تقویت کرد.
توانبخشی و ارتقاء توجه و تمرکز
توانبخشی و ارتقاء توجه و تمرکزبرای تصوری بهتر از ارتقاء شناختی مثال کودکی را در نظر بگیرید که علائم نقص توجه و بیش فعالی و نشانه‌های رفتاری مانند افت تحصیلی، نافرمانی و پرخاشگری دارد. با ارزیابی شناختی می‌توان متوجه شد که او در کدام بخش کارکرد شناختی دچار نقص است. برای مثال نقص در کنترل مهارت دارد یا حافظه فعال. درواقع نقص در رفتار برخاسته از نقص در کارکردهای شناختی است. سپس با استفاده از روش‌های مناسب توانبخشی شناختی، می‌توان به جبران نقص کارکرد شناختی موجود پرداخته و مشکلات رفتاری را کاهش داد.
توجه و تمرکز چیست؟
برای درک مفهوم توجه لازم است در مورد سه واژه انگلیسی attention و focus و concentration صحبت کنیم. چرا که خیلی وقت‌ها ما این مفاهیم را جای یکدیگر استفاده می‌کنیم.
توجه (Attention)
برای attention به درستی از واژه توجه به عنوان معادل فارسی استفاده می‌کنیم. توجه فرآیند شناختی معطوف ساختن ذهن، به طور انتخابی، بر روی یک چیز و نادیده انگاشتن سایر چیزها است. توجه نخستین دروازه پنجره ورودی اطلاعات به مغز ماست.
مرکز توجه (focus)
بهترین ترجمه برای واژه focus می‌تواند “مرکز توجه” باشد. بهتر است با یک مثال کاربردی فرق بین دو مفهوم توجه و مرکز توجه را تشریح کنیم. فرض کنید یک دوربین عکاسی در اختیار دارید. دوربین را به اطراف می‌چرخانید در حالی که با چشم‌تان به دریچه‌ی دوربین نگاه می‌کنید. چیزهایی داخل قاب دوربین قرار می‌گیرد و چیزهایی هم خارج از قاب دوربین است. توجه یا attention به این معناست که من چه چیزهایی را داخل قاب قرار می‌دهم و چه چیزهایی را خارج قاب قرار می‌دهم. مرکز توجه یا focus به این معنی است که داخل قاب سوژه اصلی چیست. یا فرض کنید در حال مطالعه کتاب هستید و در مطالعه کتاب بیشتر حواس‌تان به مثال‌های کاربردی است. در این حالت شما توجه‌تان (Attention) به کتاب است و مرکز توجه‌تان (focus) به مثال‌های کاربردی کتاب.
تمرکز (concentration)
واژه concentration را معمولا تمرکز و یا توجه متمرکز ترجمه می‌کنیم. به این معناست که من چه مدت می‌توانم یا می‌خواهم مرکز توجه‌ام را روی یک موضوع حفظ کنم. در واقع یک نفر که می‌گوید من تمرکز ندارم به این معنی است که نمی‌تواند برای مدت مد نظر و دلخواهش که ممکن است یک دقیقه یا یک ساعت باشد این مرکز توجه را حفظ کند.
آیا می توان توجه را بهبود بخشید؟
در اکتبر 2014، یک گروه 70 نفره از دانشمندان نامه ای سرگشاده منتشر کردند و ادعا کردند که بازی های تقویت مغز به طور کلی فاقد پایه علمی است. این نامه توسط گروه دیگری از دانشمندان به سرعت رد شد. اما حتی این گروه دوم نیز موافقت کردند که “ادعاهای ترویج بازی های مغزی غالباً اغراق آمیز هستند و اغلب گمراه کننده هستند.”
در همین حین، در سال 2016، برنامه آموزش مغز Lumosity هنگامی که کمیسیون تجارت فدرال آن را به دلیل تبلیغات فریبنده 2 میلیون دلار جریمه کرد، خبرساز شد. جسیکا ریچ، مدیر دفتر حمایت از حقوق مصرف کنندگان FTC، گفت: “لاموزیتی ادعا می کرد که می تواند توسط بازی های تقویت مغز کاهش شناختی مربوط به سن را که منجر به از دست دادن حافظه، زوال عقل و حتی بیماری آلزایمر می شود را از بین ببرد.” “اما Lumosity دانش حمایت کننده از تبلیغات خود را نداشت.”
یک داستان مشابه: دکتر گاد مارشال، متخصص زوال عقل در دانشگاه هاروارد، می گوید: “بیشتر بر روی ورزش های هوازی و پیروی از یک رژیم گیاهی سرمایه گذاری کنید. این موارد می توانند در طولانی مدت بیش از هر مکمل دیگری به سلامت حافظه و مغز کمک کنند
اختلال توجه و تمرکز
نقص توجه و تمرکز در اختلال ADHD قابل شناسایی است. طبق اعلام انجمن روانپزشکی آمریکا (APA)، اختلال بیش فعالی با کمبود توجه (ADHD) حدود 8.4 درصد کودکان و 2.5 درصد بزرگسالان را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
برای سازگارتر بودن تشخیص بیش فعالی سازمان روانپزشکان آمریکا این شرایط را به سه دسته یا نوع گروه بندی کرده است. این انواع عمدتا بی توجه، غالباً بیش فعال تکانشی و ترکیبی از هر دو هستند.
ADD، اختلال نقص توجه
همانطور که از نامش پیداست، افراد مبتلا به این نوع بیش فعالی در تمرکز، پایان کار و پیروی از دستورالعمل ها بسیار مشکل دارند. متخصصان همچنین فکر می کنند بسیاری از کودکان مبتلا به ADHD نوع بی توجه ممکن است تشخیص صحیحی دریافت نکنند زیرا تمایل به اخلال در کلاس ندارند. این نوع بیشتر در دختران مبتلا به بیش فعالی دیده می شود.
نوع غالباً بیش فعال-تکانشی
افراد مبتلا به این نوع بیش فعالی در درجه اول رفتار بیش فعالی و تکانشی از خود نشان می دهند. این می تواند شامل تکان دادن ، قطع کردن صحبت در افراد هنگام مکالمه و عدم توانایی در انتظار نوبت آنها باشد.
اگرچه عدم توجه در این نوع ADHD کمتر مورد توجه قرار می گیرد، اما افرادی که غالباً بیش فعالی بیش فعالی-بیش از حد دارند ممکن است تمرکز روی کارها دشوار باشد.
نوع ترکیبی بیش فعال-تکانشی و بی توجه
این شایع ترین نوع بیش فعالی است. افراد مبتلا به این نوع ترکیبی از بیش فعالی علائم کم توجهی و بیش فعالی را نشان می دهند. این موارد شامل عدم توانایی در توجه ، تمایل به تکانه و فعالیت و انرژی بیش از حد طبیعی است.
تشخیص نقص توجه و تمرکز
تست IVA، یک آزمون عصب شناختی (نوروسایکولوژی) جهت ارزیابی توجه در هر دو حیطه توجه دیداری و توجه شنیداری و همچنین بررسی عملکرد کنترل تکانش می باشد. اولین بار توسط جان استندفورد ( روانشناس) و آن ترنر (پزشک) ساخته شد و برای ایجاد تمایز بین افراد مبتلا به ADHD از افراد مبتلا به اختلال سلوک و افراد بدون مشکل سلامت جسمی طراحی شده بود.
این آزمون، یک نوع آزمون روانشناختی کامپیوتری است که باید تحت نظارت یک متخصص که در استفاده و تفسیر آزمایشات روانشناسی تخصص دارد انجام شود.
انجام آزمون نیاز به شرایط اولیه دارد که فقط در کلینیک های درمانی قابلیت فراهم شدن دارند.
همانطور که گفته شد، یک آزمون کامپیوتری است زیرا زمان واکنش بر حسب هزارم ثانیه محاسبه می شود و بیش از 500 محرک در حدود 20 دقیقه نمایش می شود.
در دامنه سنی 6 سال تمام تا 96 ساله نرم شده است و قابل اجرا می باشد. نرم افزار بازه سنی پایین تر و بالاتر را جهت شروع آزمون نمی پذیرد.
متخصصان پیشنهاد می کنند برای نتایج دقیق تر، بین ساعت 8 صبح تا 8 شب انجام شود.
در طول انجام آزمون تمام دستورات توسط کامپیوتر به فرد ارائه می شود و اگر فرد متوجه نشود و یا نیاز به راهنمایی بیشتر داشته باشد، توضیحات بیشتر توسط متخصص روانسنج (آزمونگر) ارائه خواهد شد.
درمان و ارتقا توجه و تمرکز
خوشبختانه روش های زیادی برای ارتقا توجه و تمرکز وجود دارد، از جمله دارودرمانی، رواندرمانی و راهبردهای رفتاری.
دارو برای درمان اختلال توجه و تمرکز بسیار مفید است.
در حالی که داروها می توانند در درمان ADHD به ویژه علائم اصلی مفید باشند، مشاوره و روان درمانی، مانند درمان شناختی رفتاری (CBT) به مشکلات موجود در زندگی روزمره کمک می کند. مشاوره اغلب راهبردها و مهارت هایی را برای کمک در مواردی مانند مدیریت زمان، سازماندهی و برنامه ریزی ارائه می دهد. رواندرمانی به ایجاد راهبرد های فردی برای درمان بیش فعالی در بزرگسالان کمک می کند.
ادامه دادن کار و روابط، کنترل بی نظمی و حتی مواردی مانند پرداخت قبوض برای افراد مبتلا به نقص توجه می تواند بسیار طاقت فرسا باشد.
ارتقا توجه و تمرکز در کلینیک ذهن آرا
با ظهور علوم شناختی (علم مطالعه‌ی ذهن/مغز) و گسترش پژوهش در حوزه‌ی مغز، این نتیجه به دست آمده است که مغز ما بر خلاف تصور گذشتگان انعطاف‌پذیر است و از قابلیت ترمیم پس از آسیب برخوردار است. در این راستا توانبخشی شناختی با استفاده از تکنیک‌های مطالعه‌ی مغز و تشخیص دقیق نواحی ساختاری و کارکردی آسیب‌دیده، تمرین‌هایی را پیشنهاد می‌دهد که بسته به میزان و نوع آسیب و سایر تفاوت های فردی مانند سن و شدت آسیب، منجر به کاهش روند تخریب و بهبود و ارتقا نواحی آسیب‌دیده می‌شود و در نتیجه باعث موفقیت‌های نسبی فرد در حوزه‌های نظیر تحصیل، شغل و روابط اجتماعی می‌گردد.
در کلینیک ذهن آرا از درمان های شناختی کلاسیک و کامپیوتری مانند Captain’s Log، Attention gym و Memory Gym برای ارتقا توجه و تمرکز مراجعین عزیز استفاده می شود.
برای دریافت خدمات توانبخشی توجه و تمرکز با کلینیک فوق تخصصی ذهن آرا تماس بگیرید.