تعریف و نشانه های بیش فعالی و نقص توجه

ADHD یکی از شایع ترین اختلالات عصبی رشدی دوران کودکی است. این اختلال برای اولین بار در دوران کودکی تشخیص داده می شود و اغلب تا بزرگسالی ادامه می یابد. کودکان مبتلا به ADHD ممکن است در توجه و کنترل رفتارهای تکانشی مشکل داشته باشند (ممکن است بدون فکر کردن به نتیجه، عمل کنند)، یا بیش از حد فعال باشند.

علائم و نشانه های بیش فعالی

طبیعی است که کودکان بعضی اوقات در تمرکز و رفتار مشکل داشته باشند. اما، در کودکان مبتلا به ADHD این مشکلات ادامه می یابد، می تواند شدید باشد و در مدرسه، خانه یا با دوستان مشکل ایجاد می کند.

کودک مبتلا به ADHD ممکن است:

• زیاد رویاپردازی کنند
• چیزهای زیادی را فراموش کنند یا از دست بدهند
• دست و پا زدن یا بی قراری داشته باشند
• زیاد حرف بزنند
• بی دقتی داشته باشند یا ریسک های غیر ضروری را انجام دهند
• مقاومت در برابر وسوسه برایشان سخت است
• در نوبت ایستادن مشکل دارند
• در کنار آمدن با دیگران مشکل دارند

انواع بیش فعالی و نقص توجه

بسته به اینکه کدام نوع علائم در فرد قوی‌تر باشد، سه نوع مختلف وجود دارد که ADHD خود را نشان می‌دهد:

نمود عمدتاً بی توجه: سازماندهی یا تکمیل یک کار، توجه به جزئیات یا پیروی از دستورالعمل ها یا مکالمات برای فرد سخت است. فرد به راحتی حواسش پرت می شود یا جزئیات کارهای روزمره را فراموش می کند.

نمود عمدتاً بیش فعال- تکانشی: فرد زیاد بیقرار می شود و صحبت می کند. نشستن طولانی مدت سخت است (مثلاً برای صرف غذا یا در حین انجام تکالیف). کودکان کوچکتر ممکن است به طور مداوم بدوند، بپرند یا بالا بروند. فرد احساس بی قراری می کند و با تکانشگری مشکل دارد. شخصی که تکانشی است ممکن است حرف های دیگران را زیاد قطع کند، یا در زمان های نامناسب صحبت کند. برای فرد سخت است که منتظر نوبت خود بماند یا به دستورات گوش دهد. فردی که تکانشگر است ممکن است بیش از دیگران تصادفات و جراحات داشته باشد.

نمود ترکیبی: علائم دو نوع فوق به یک اندازه در فرد وجود دارد.

از آنجا که علائم ممکن است در طول زمان تغییر کنند، ممکن است تظاهر نیز در طول زمان تغییر کند.

تشخیص ADHD

تصمیم گیری در مورد اینکه آیا کودک مبتلا به ADHD است یا خیر، فرآیندی با چندین مرحله است. هیچ آزمایش واحدی برای تشخیص ADHD وجود ندارد و بسیاری از مشکلات دیگر مانند اضطراب، افسردگی، مشکلات خواب و انواع خاصی از اختلالات یادگیری می توانند علائم مشابهی داشته باشند. یکی از مراحل این فرآیند شامل انجام یک معاینه پزشکی، از جمله تست های شنوایی و بینایی، برای رد سایر مشکلات با علائمی مانند ADHD است. تشخیص ADHD معمولاً شامل چک لیستی برای ارزیابی علائم ADHD و گرفتن سابقه کودک از والدین، معلمان و گاهی اوقات از کودک است.

اگر نگران این هستید که آیا کودک شما ممکن است ADHD داشته باشد، اولین قدم این است که با یک مرکز درمان بیش فعالی تماس بگیرید تا بفهمید آیا علائم با تشخیص مطابقت دارد یا خیر. تشخیص را می توان توسط یک روانشناس یا روانپزشک، یا توسط یک ارائه دهنده مراقبت های اولیه، مانند یک متخصص اطفال، انجام داد.

آکادمی اطفال آمریکا (AAP) توصیه می کند که ارائه دهندگان مراقبت های بهداشتی از والدین، معلمان و سایر بزرگسالانی که از کودک مراقبت می کنند، در مورد رفتار کودک در محیط های مختلف، مانند خانه، مدرسه یا با همسالان خود بپرسند.

ADHD چگونه تشخیص داده می شود؟

روانشناسان کودک از دستورالعمل های موجود در راهنمای تشخیصی و آماری انجمن روانپزشکی آمریکا، ویرایش پنجم (DSM-5)1 برای کمک به تشخیص ADHD استفاده می کنند. این استاندارد تشخیصی کمک می کند تا اطمینان حاصل شود که افراد به طور مناسب برای ADHD تشخیص داده شده و درمان می شوند. استفاده از استاندارد یکسان در جوامع نیز می تواند به تعیین تعداد کودکان مبتلا به ADHD کمک کند و اینکه چگونه سلامت عمومی تحت تأثیر این وضعیت قرار می گیرد.

در اینجا معیارها به صورت کوتاه شده آمده است. لطفا توجه داشته باشید که این ها فقط برای اطلاع شما ارائه شده اند. فقط ارائه دهندگان مراقبت های بهداشتی آموزش دیده می توانند ADHD را تشخیص داده یا درمان کنند.

معیارهای DSM-5 برای ADHD

افراد مبتلا به ADHD الگوی مداوم بی توجهی و/یا بیش فعالی – تکانشگری را نشان می دهند که در عملکرد یا رشد اختلال ایجاد می کند:

بی توجهی: شش یا بیشتر نشانه بی توجهی برای کودکان تا سن 16 سال، یا پنج یا بیشتر برای نوجوانان 17 سال و بالاتر و بزرگسالان. علائم بی توجهی حداقل به مدت 6 ماه باید وجود داشته باشد.

• اغلب در توجه دقیق به جزئیات مشکل دارد یا در کارهای مدرسه، محل کار یا سایر فعالیت ها اشتباه می کند.
• اغلب در حفظ توجه به وظایف یا فعالیت های بازی مشکل دارد.
• اغلب به نظر می رسد وقتی مستقیماً با او صحبت می شود گوش نمی دهد.
• اغلب دستورالعمل‌ها را دنبال نمی‌کند و در انجام تکالیف مدرسه، کارهای روزمره یا وظایف در محل کار شکست می‌خورد (مثلاً تمرکز خود را از دست می‌دهد، از رهگذر دور می‌زند).
• اغلب در سازماندهی وظایف و فعالیت ها مشکل دارد.
• اغلب از انجام کارهایی که نیاز به تلاش ذهنی در مدت زمان طولانی دارند (مانند تکالیف مدرسه یا تکالیف) اجتناب می کند، دوست ندارد یا تمایلی ندارد.
• اغلب چیزهایی را که برای انجام وظایف و فعالیت‌ها ضروری است گم می کند (مانند وسایل مدرسه، مداد، کتاب، ابزار، کیف پول، کلید، کاغذبازی، عینک، تلفن همراه).
• اغلب به راحتی حواسش پرت می شود
• اغلب در فعالیت های روزانه فراموشکار است.

بیش فعالی و تکانشگری: شش یا بیشتر نشانه بیش فعالی- تکانشگری برای کودکان تا سن 16 سال، یا پنج یا بیشتر برای نوجوانان 17 سال و بالاتر و بزرگسالان. علائم بیش فعالی- تکانشگری حداقل به مدت 6 ماه به حدی وجود داشته است.

• اغلب با دست ها یا پاها بی قراری می کند یا به آن ضربه می زند یا روی صندلی تکان می خورد.
• اغلب در شرایطی که انتظار می رود بنشیند، صندلی را ترک می کند.
• اغلب در موقعیت هایی که مناسب نیست می دود یا بالا می رود (نوجوانان یا بزرگسالان ممکن است محدود به احساس بی قراری باشند).
• اغلب قادر به بازی یا شرکت در فعالیت های آرام نیست.
• اغلب “در حال حرکت” طوری عمل می کند که گویی “با یک موتور هدایت می شود”.
• اغلب بیش از حد صحبت می کند.
• اغلب قبل از اینکه یک سوال کامل شود، پاسخ می دهد.
• اغلب در نوبت خود مشکل دارد.
• اغلب صحبت های دیگران را قطع می کند یا به آنها نفوذ می کند (مثلاً وارد مکالمات یا بازی ها می شود)

علاوه بر این، شرایط زیر باید رعایت شود:

• چندین علامت بی توجهی یا بیش فعالی- تکانشی قبل از 12 سالگی وجود داشته باشد.
• چندین علامت در دو یا چند موقعیت وجود داشته باشد (مانند خانه، مدرسه یا محل کار، با دوستان یا اقوام، در فعالیت‌های دیگر).
• شواهد روشنی وجود دارد که نشان می دهد این علائم در عملکرد اجتماعی، مدرسه یا کار اختلال ایجاد می کند یا کیفیت آن را کاهش می دهد.
• علائم با یک اختلال روانی دیگر (مانند اختلال خلقی، اختلال اضطراب، اختلال تجزیه ای یا اختلال شخصیت) بهتر توضیح داده نشوند. علائم فقط در طول دوره اسکیزوفرنی یا اختلال روان پریشی دیگر رخ ندهد.