تشخیص و درمان اختلال پانیک و وحشت زدگی در کلینیک ذهن آرا

تشخیص کامل در روان شناسی بالینی از جمله پنیک اتک و وحشت زدگی و درمان آن بر عهده مشاهده، آزمون های روانشناختی (تست) و مصاحبه است که در بین آنها مصاحبه از اهمیت بیشتری برخوردار است. هدف از مصاحبه تشخیصی یافتن دقیق علل و عوامل مؤثر در پیدایش اختلال و مشکل روانی در مراجع می باشد. دراین رابطه مصاحبه باید بتواند کلیه مسائل و عوامل مؤثر در پیدایش اختلال را از کم اهمیت ترین تا پراهمیت ترین آنها شناسانده تا بتواند تشخیصی مناسب درارتباط با مشکل درمانجو در اختیار مصاحبه گر قرار دهد. زیرا تا زمانی که تشخیصی دقیق و درست از نوع اختلال بیمار در دست نباشد نمی توان درمان مناسبی برای وی عرضه نمود.

یک روان شناس بالینی نه تنها به مطالبی که بیمار در جلسه مصاحبه تشخیصی بیان می کند علاقه مند است، بلکه در نحوه ادای مطالب و عکس العمل های عاطفی که از خود نشان می دهد و نیز روابط عاطفی و فکری مصاحبه شونده توجه می کند. بنابراین واضح است در مصاحبه از مشاهده نیز استفاده می شود و درصورت لزوم پس از مصاحبه می توان از آزمون خاص مورد نیاز نیز استفاده کرد.

وسیله ارزیابی به جهت شناخت افراد باید پایا و معتبر باشد. پایا یعنی مثلا وقتی یک آزمون روانی چند بار بکار برده شود یافته های یکسانی را تولید کند و معتبر یعنی برای مقاصد مورد نظر مفید باشد. شیوه های ارزیابی و تشخیص روانی به سه فرایند تقسیم می شوند: مصاحبه، آزمون و مشاهده.

مصاحبه بالینی، تشخیص اختلالات روانی

مصاحبه یا ساخت دار یا بی ساخت است در مصاحبه ساخت دار کلیه سوالهای مصاحبه گر در یک برنامه مصاحبه آماده می شوند. مصاحبه گرانی که گرایش های روانکاوی دارند اغلب بر تجربه های اوان کودکی و تجربه های جنسی و رویاها تمرکز می کنند و رفتارگرایان به رویدادهای جاری که در حال حاضر ناراحت کننده است گرایش دارند.

تشخیص بیماری های روانی

طبقه بندی رسمی توسط فیلیپ پینل آغاز شد و سپس در سال ۱۸۹۶ امیل کرائپلین اولین نظام جامع طبقه بندی اختلال های روانی را بوجود آورد و سپس در سال ۱۹۵۲ نظامی بنام راهنمای تشخیصی و آماری اختلال های روانی DSM شکل گرفت و در ۱۹۶۸ طبقه بندی DSM 2 شکل گرفت و تشخیص هایی که از این نظام ناشی می شدند قویا تحت تاثیر صفات استنباطی بودند لذا افراد مختلف مشکل زیادی در تشخیص با یکدیگر داشتند و در سال ۱۹۸۰ طبقه بندی DSM 3 که در آن بجای صفات استنباطی مستقیما به توصیف رفتارها می پرداختند تنظیم شد و تعداد طبقات از کمتر از یکصد در ورژن قبلی به بیش از ۲۰۰ طبقه در DSM 3 رسید و در سال ۱۹۸۷ ۳۰ طبقه دیگر به ان اضافه شد و بنام DSM-3-R نام گرفت که در نهایت در سال ۱۹۹۴ جای خود را به DSM 4 داد که بیشتر برای تامین هماهنگی کاربرد اصطلاحات با طبقه بندی بین المللی بیماری ها و مسائل بهداشتی مربوطه ICD-10 به روی کار آمد. این روزها نسخه پنجم نظام جامع طبقه بندی اختلال های روانشناختی ارائه شده است که به صورت گسترده ای مورد استفاده قرار می گیرد.

اعتبار ابزارهای ارزیابی تشخیص های روان شناختی

ابزارهای ارزیابی و تشخیص برای روانشناسان باید هم پایا و هم معتبر باشند پایا یعنی یافته های یکسانی را در اثر استفاده مکرر تولید می کنند و معتبر یعنی می توانند برای هدف هایی که به جهت آنها منظور شده اند بکار روند. ولی اعتبار و روایی ابزارهای روانشناختی باید به تایید برسد و با احتیاط استفاده شود.

اهمیت طبقه بندی و تشخیص اختلالات روانی

با وجود همه مشکلات در زمینه های پایایی و اعتبار و آسیب پذیر بودن تشخیص نسبت به شرایط مطلقا بدون تشخیص و طبقه بندی کاری نمی توانیم انجام دهیم، زیرا اولا دیدن به تنهایی طبقه بندی را شامل می شود مثلا زمانیکه این کلمه ها را می خوانیم بجای آگاهی از مساله تایپ یا سفید بودن صفحه مشغول خواندن کلماتیم یعنی یک طبقه بندی را قبول کرده ایم و ثانیا و از آن مهمتر اینکه بدون مجزا کردن نابهنجاری ها از یکدیگر هیچ علم و پیشرفتی در جهت شناخت نابهنجاری نمی تواند وجود داشته باشد. ما بدون تشخیص نمی توانیم دوام بیاوریم ولی بدان معنی نیست که هر تشخیصی دقیق است یا هر اصطلاح تشخیصی در DSM4 واقعا بیماری یا اختلال روانی را منعکس می کند ولی در نهایت با پیشرفت شناخت علمی به این موضوع پی خواهیم برد که کدام تشخیص ها سودمند و کدام یک نیستند و در حالیکه می دانیم سودمندی و دقت تعدادی از تشخیص ها ثابت شده است و در حال حاضر پایا و معتبر هستند.

موثر ترین راهکارهای توقف حمله پانیک

پانیک یا پنیک، که به اختلال وحشت زدگی نیز شناخته می شود انفجار وقایع عود کننده و حملات پیش بینی نشده استرس در فرد است و افراد زیادی به دنبال درمان سریع و غیر دارویی پانیک هستند. فردی که اختلال پانیک دارد همواره نگران وقوع یک حمله وحشت است و همین باعث می شود تا از موقعیت هایی که در آن اضطراب دارد دوری کند. همچنین برای آرامش خود، همیشه سعی دارد موارد مرتبط با امنیت و سلامت را همراه داشته باشد و اگر دارو یا موبایل را همراه نداشته باشد، دچار استرس و اضطراب شدید خواهد شد.

نشانه های پانیک

حملات پانیک در بیشتر افراد بین 10 تا 30 دقیقه به طول می انجامد که بیشتر این مدت احساس شدید اضطراب و نگرانی در فرد به وجود آمده و در چند دقیقه به اوج خودش می شد. فرد مبتلا در هنگام حملات پانیک نشانه های زیر را از خود نشان می دهد.

عرق کردن

تپش قلب

لرزش بدن

احساس خفگی

درد سینه

احساس سرگیجه

ترس از مرگ ناگهانی

حالت تهوع

بی حسی بدن

خطرات حمله پانیک

خیلی از افرادی که دچار حمله پانیک می شوند از این موضوع نگرانند که نکند دچار سکته قلبی یا مغزی شوند یا نکند عقل خود را از دست دهند. به همین علت سوالی که بیشتر مبتلایان در جلسات اولیه درمان می پرسند این است: ” آیا حمله پانیک موجب مرگ می شود؟” جواب خیر است. حمله پانیک به هیچ عنوان نمی تواند منجر به مرگ شود اما به دلیل ترس های فرد، موجب ایجاد اختلال در زندگی روزمره فرد می شود. فرد مبتلا به پانیک از حضور در مکان های شلوغ دوری می کند به این علت که نگران است نتواند هنگام بروز حملات از این مکان ها فرار کند. فرد مبتلا به پانیک در هر ساعت که حمله پانیک به او دست می دهد به اورژانس مراجعه می کند تا از وضعیت سلامت خود مطمئن شود و آزمایش های زیادی را برای حصول اطمینان انجام می دهد.

علت حمله پانیک چیست

دلیل اضطراب فرد مبتلا به پانیک، ترس از به وقوع پیوستن تجربیات و علائم شدید است و در ذهن خود باور دارد که این اتفاقات می افتد. به همین علت، حتی با کمترین تپش قلب، این موضوع را به حمله قلبی ربط می دهد و در نتیجه، اضطراب فرد افزایش یافته و بر اثر افزایش اضطراب، تپش قلب بازهم بیشتر می شود. این چرخه تا جایی ادامه پیدا می کند که به اصطلاح انفجار رخ می دهد و در این حالت است که علائمی مثل سوزش یا بی حسی بدن و یا احساس قطع ارتباط فرد با دنیای بیرونی رخ می دهد.

اگرچه علت فیزیولوژیکی این بیماری هنوز هم کاملا روشن نیست اما عواملی هستند که شانس فرد برای ابتلا به بیماری پانیک را افزایش می دهند. علت هایی مثل:

• انتقال ارثی: شانس وجود بیماری در فرزند شخص مبتلا به پانیک 6 برابر دیگران است.
• کافئین: مصرف چای و قهوه در افراد مستعد می تواند باعث تشدید حملات پانیک شود.
• مواد مخدر: شیشه، هروئین، حشیش و سایر مواد مخدر و محرک در بروز پانیک موثر اند.
• بی خوابی: بی خوابی یا وجود مشکل در چرخه خواب می تواند باعث بروز پانیک شود.
• بیماری جسمی: بیماری هایی مثل پرکاری تیروئید یا دیابت می توانند تاثیرگذار باشند.

تکنیک های درمان غیر دارویی پانیک

بیماری پانیک در موارد شدید نیاز به درمان لحظه ای و دارویی دارد که در این مقاله از کلینیک روانشناسی و روانپزشکی ذهن آرا به آن پرداخته ایم. اما در کنار درمان دارویی، تکنیک هایی هم وجود دارند که می توانید با استفاده از آن ها، پانیک را سریع و به صورت غیر دارویی درمان و کنترل کنید.

1- نفس عمیق

روی صندلی بنشینید و عضلات خود را شل کنید.

دست خود را روی شکم قرار دهید و با بینی تنفس کنید تا بالا پایین رفتن شکم خود را حس کنید.

هوا را در ریه خود حبس کنید و پس از مدت کوتاهی از دهان خارج کنید.

2- تمرکز کنید

در هرکاری که انجام می دهید به دقت تمرکز کنید و سعی کنید ذهنتان از موضوع خارج نشود. اگر رانندگی می کنید تمام توجه خود را معطوف به رانندگی کنید.

3- ریشه یابی کنید

حملات پانیک عمدتا در شرایط استرس زای شدید به وجود می آیند. مثلا مرگ عزیزان یا جابجایی از شهری به شهر دیگر و غیره. برای درمان غیر دارویی سریع تر بهتر است عامل ایجاد حمله پانیک را ریشه یابی کنید تا آمادگی مقابله با آن را داشته باشید.

4- اتاق آرام

بهتر است اتاق خود را با استفاده از رنگ آمیزی آرام و دکوراسیون ساده و لذت بخش برای خودتان به جایی آرامش بخش تبدیل کنید. همچنین می توانید از عصاره بابونه به عنوان یک رایجه ضد اضطراب در اتاق استفاده کنید.

5- کنترل استرس

باید راه های کنترل استرس را آموزش ببینید. ورزش کنید، نقاشی بکشید، داستان نویسی کنید، یوگا و مدیتیشن کار کنید و هرکاری که برای کاهش استرس به شما کمک می کند را در برنامه روزانه خود بگنجانید.

6- چای بابونه

چای بابونه به عنوان یک آرامش دهنده می تواند در شرایط استرس زا به کمک شما بیاید. می توانید چای بابونه را با زنجبیل، نعنا یا اسطوخودوس ترکیب کنید تا هم طعم بهتری بگیرد هم اثرگذاری بیشتری داشته باشد.

7- عضلات خود را آرام کنید

نفس عمیق بکشید، بدن خود را شل کنید. چند حرکت کششی انجام دهید و سپس رها کنید تا به حالت آرامش برسد. این کار را برای تک تک اعضای بدن انجام دهید. توجه داشته باشید که تمرکز شما روی شل بودن ماهیچه ها باشد.

8- چای رز

چای رز هم مانند چای بابونه، از گیاهان دارویی موثر برای کاهش اضطراب و استرس است. بهتر است گلبرگ های رز را با اندکی چای مخلوط کنید و نزدیک 10 دقیقه آن را دم کنید.

9- سنبل الطیب

سنبل الطیب نیز در طب سنتی و گیاهان دارویی، یک داروی مفید برای کاهش تنش نام گرفته است. برای استفاده از آن باید 2 قاشق از آن را به مدت 10 ساعت در آب سرد خیس کنید و مایع بدست آمده را نوش جان کنید.

10- جنسینگ

چند تکه کوچک از ریشه گیاه جنسنیگ را در مقداری آب قرار دهید و با ملایمت حرارت دهید. برای خوش طعم شدن می توانید از عسل به عنوان شیرین کننده استفاده کنید. داروی مکمل جنسینگ هم کارایی مشابهی دارد.

11- دوش آب گرم

آب گرم اثر آرامش بخشی روی بدن دارد و به همین علت می توانید از دوش آب گرم به عنوان یک درمان سریع و غیر دارویی برای پانیک استفاده کنید. همچنین دوش آب گرم باعث می شود تا خواب شما تنظیم شود.

12- ماساژ

با یک روغن مناسب مثل روغن گل رز، روغن بابونه یا روغن اسطوخودوس، بدن خود را ماساژ دهید و از کسی بخواهید تا شانه ها، ران و پشت ساق پای شما را ماساژ دهد. سعی کنید از روغن گرم استفاده کنید.

13- ورزش منظم

ورزش باعث می شود که کارکرد قلب و عروق بهتر شود و همین، عاملی است که می تواند تاثیر حملات پانیک را روی شخص کاهش دهد. همچنین اندورفین آزاد شده در ورزش باعث ایجاد روحیه مثبت در شما خواهد شد.

14- خواب منظم

از مهمترین و تاثیرگذار ترین تکنیک های درمان سریع پانیک، منظم کردن چرخه خواب و دریافت خواب کافی است که می تواند با کنترل وضعیت و کاهش علائم پانیک، در مقابله با آن به شما کمک کند.

15- رفتار درمانی

بهتر است نزد یک روانشناس و دکتر متخصص در زمینه درمان پانیک بروید و از او بخواهید که به شما کمک کند. معمولا دکتر درمان پانیک خوب با استفاده از رویکرد رفتاردرمانی ریشه این مشکل را شناسایی می کند و آن را درمان می کند.

شما تنها نیستید

برای این که آرامش بیشتری بدست بیاورید باید به خاطر داشته باشید که شما تنها نیستید و افراد بیشماری شبیه به شما در دنیا وجود دارند که بسیاری از آن ها با درمان مناسب توانسته اند از این بیماری رهایی پیدا کنند.

پیدا کردن مشاور خوب و حرفه‌ای مرکز مشاوره‌ای که بهترین خدمات را در زمینه درمان سریع و غیر دارویی پانیک به شما ارائه دهد می‌تواند معضل بزرگی باشد. خصوصا اگر برای بار اول می‌خواهید به روان درمانگر مراجعه کنید. شما می‌توانید برای مشورت و کسب اطلاعات بیشتر درمورد مراکز مشاوره خوب در شمال و شرق تهران در این زمینه با کلینیک ذهن آرا تماس بگیرید.

این مقاله می‌تواند بسیار کمک‌کننده باشد: ویژگی‌های یک مرکز مشاوره خوب

ما اینجا هستیم تا شما را به بهترین متخصصین مربوط به مشکل شما را چه در مرکز مشاوره ذهن آرا و چه در کلینیک‌های دیگر ارجاع دهیم.