درمان روانشناختی مشکلات بهداشت روانی در حال تغییر اساسی است. این تغییر ناشی از در دسترس بودن گسترده “فناوری دیجیتال” است که منظور ما از آن رایانه ها، اینترنت، دستگاه های تلفن همراه مانند تلفن های هوشمند و برنامه های نرم افزاری تلفن همراه (انواع اپلیکیشن ها) است. در این مقاله ما کاربردهای مختلف مداخلات و درمان تکنولوژیک را توصیف می کنیم و تأثیر احتمالی آنها را بر روی عملکرد بالینی، خدمات بالینی و انتشار جهانی درمان های روانشناختی در نظر می گیریم.

  درمان تکنولوژیک چیست؟

درمان تکنولوژیک روانشناختی مشکلات بهداشت روان تحت تأثیر در دسترس بودن گسترده فناوری دیجیتال، تغییر جهت می دهد. در این نوشته ما مروری داریم بر تحولات درمان تکنولوژیک مانند نوروفیدبک یا تی دی اس سی و آنچه در حال پژوهش است. ما کاربردهای مختلف مداخلات دیجیتال را توصیف می کنیم و تأثیر احتمالی آنها را بر روی عملکرد بالینی، خدمات بالینی و انتشار جهانی درمان های روانشناختی در نظر می گیریم

درمان های دیجیتال یا همان درمان تکنولوژیک کاملاً خوبی برای افسردگی و بیشتر اختلالات اضطرابی و مشکلاتی مانند بی خوابی موثر هستند. اکثریت عمده برنامه های خودیاری هستند که به گونه ای طراحی شده اند که به تنهایی یا با نوعی پشتیبانی پشتیبانی می شوند. این درمان ها از نظر محتوا، دامنه بالینی، قالب، عملکرد و نحوه نتیجه بخشی به طور قابل توجهی متفاوت هستند.

محتوای درمان تکنولوژیک

اکثر درمان های تکنولوژیک بر اساس رفتار درمانی طراحی شده است. بیشتر آن ها از درمان های حضوری موجود در کلینیک های مشاوره و روانشناسی و یا از طریق كتابهای خودیاری بر اساس آن ها حاصل شده است. برخی نسخه های بسیار ساده ای از درمان اصلی هستند.

درمان های تکنولوژیک در روانشناسی به شرح زیر هستند:

• پذیرش و تعهد درمانی (تهیه شده توسط Pots و همکاران، 2016)
• فعال سازی رفتاری (Ly و همکاران، 2014)
• روان درمانی بین فردی (Donker و دیگران، 2013)
• مداخلات ذهن آگاهی (Spijkerman)
• درمان به شیوه حل مسئله (Kleiboer و همکاران، 2015)

درمان تکنولوژیک امروزه واقعا بسیار اندک استفاده می شود و در ایران نیز نادر است. به عنوان مثال می توان به تغییر سوگیری شناختی مثبت به عنوان یک درمان بالقوه برای افسردگی (بلک ول و همکاران، 2015)، مواجهه مبتنی بر واقعیت مجازی در درمان اختلالات اضطرابی (والماگیا، سافت، کامپتون و روس-کالافل، 2016) و توهمات آزار دهنده اشاره کرد (فریمن و همکاران، 2016) و استفاده از فناوری رباتیک برای بهبود تعامل اجتماعی در اختلالات طیف اوتیسم و زوال عقل (Riek،2016). یک مثال از مداخله ای که هنوز در مرحله آزمایش است، استفاده از یک بازی رایانه ای برای جلوگیری از تجمیع خاطرات آسیب زا است که به گفته درمان گران اگر به مرحله تایید برسد انقلابی در روانشناسی خواهد بود!

دامنه بالینی روانشناسی تکنولوژیک

درمان های دیجیتالی موجود در وسعت آسیب شناسی روانی که به آن پرداخته اند متفاوت است. بیشتر آنها مختص اختلال هستند اما تعداد کمی از آنها حتی با دقت بیشتری هدف قرار می گیرند، مانند آن چه برای افراد با افکار خودکشی طراحی شده است. برعکس درمان های عادی، تنها برخی از آن ها “از نظر تشخیصی” مورد استفاده هستند و دامنه بالینی گسترده ای دارند

قالب بندی

قالب بندی درمان تکنولوژیک نیز مانند سایر فاکتورها بسیار متفاوت است. بعضی از آنها درمان چهره به چهره را که از آن گرفته شده است حفظ می کنند. به عنوان مثال، با داشتن جلسات هفتگی منظم. دیگران قالب را تغییر می دهند تا مطابق با روش معمول استفاده از وب سایت ها یا برنامه ها باشد. به طور کلی، این منجر به جلسات مرتب و مکرر و بیشتر از درمان حضوری می شود و اغلب طول دوره درمان کوتاه تر هم است.

این نوع از درمان همچنین از نظر ساختار متفاوت است. برخی از آنها خطی هستند و کاربران را به تدریج از طریق مداخله گام به گام هدایت می کنند، در حالی که دیگران دارای ماژول های متنوعی هستند که ممکن است با انعطاف پذیری جزئی یا کامل استفاده شوند.

ممکن است درجه ای از شخصی سازی وجود داشته باشد. در عمل، درمان تکنولوژیک ممکن است کمی بیشتر از مطابقت متن و مثال های بالینی با گروه جمعیتی کاربر (به عنوان مثال، میانسالان، زنان یا طیف اتیسم) باشد، اگرچه برخی از مداخلات با ترکیب الگوریتم هایی که یک درمان منطبق بر جنبه های آسیب شناسی روانی کاربر ایجاد می کند، فراتر می رود. این الگوریتم ها یا از استراتژی ذاتی درمان یا توصیه های پزشکان با تجربه گرفته شده اند. در آینده می توان از یادگیری ماشینی برای این منظور استفاده کرد.

به عنوان مثال، افراد مبتلا به افسردگی ممکن است واحدهای مربوط به نگرانی، مشکل خواب و بهبود تمرکز و همچنین مواردی راجع به حالت کم روح و تفکر منفی را انتخاب کنند. اینکه آیا این رویکرد “انتخاب و مخلوط کردن” منجر به نتیجه ای بهتر از نیاز به تعیین یک روش کلینیکی یا الگوریتمی می شود. پاسخ ممکن است به نوع آسیب شناسی روانشناختی بستگی داشته باشد.

عملکرد درمان تکنولوژیک

مداخلات دیجیتالی اولیه متشکل از کمی بیشتر از متن بودند و بنابراین به برنامه های خودیاری چاپ شده شباهت داشتند. این در حال تغییر است. به شکل ظاهری، جذابیت و سهولت پیمایش بیشتر توجه می شود و مداخلات ممکن است شامل ویژگی هایی مانند تمرین یادگیری، ابزار نظارت بر خود، گزارش پیشرفت، اسناد قابل بارگیری، پرونده های صوتی و تصویری، بازخورد صوتی و تصویری باشد.

نمونه هایی از مداخلات چند وجهی و پیچیده از نظر تکنولوژیکی موارد اخیر در مورد اختلال اضطراب اجتماعی (استوت و همکاران، 2013) و اختلال پس از سانحه (وایلد و همکاران، 2016) است. چند مداخله کاملاً در قالب یک بازی انجام شده است (Merry و همکاران، 2012) ، روشی که ممکن است به خصوص برای کاربران جوان مناسب باشد و علاقه قابل توجهی را به خود جلب کند!

دو نوآوری احتمالاً در آینده نزدیک جایگاه خود را پیدا خواهد کرد. اولین مورد استفاده از رویه های مبتنی بر واقعیت مجازی است زیرا تجهیزات مورد نیاز به راحتی در دسترس هستند و دوم ارتباطات آگاهانه از هوش مصنوعی با کاربر.