فوبیا و ترس (phobia)

فوبیا، ترس شدید و اغراق آمیز از یک وضعیت یا یک چیز خاص است. افرا مبتلا به فوبیا ممکن است وقتی با منبع ترس خود روبرو می شوید، احساس ترس یا وحشت عمیقی را تجربه کنند. این ترس شدید می تواند از یک مکان، موقعیت یا یک شی خاص باشد. بر خلاف اختلالات اضطرابی عمومی، فوبیا معمولاً به چیزی خاص مرتبط است.

تأثیر فوبیا می تواند آزاردهنده یا شدیداً ناتوان کننده باشد. افراد مبتلا به فوبیا اغلب می دانند که ترس آنها غیرمنطقی است، اما نمی توانند کاری برای کنترل آن انجام دهند. چنین ترس هایی می توانند در کار، مدرسه و روابط شخصی تداخل ایجاد کنند.

 انواع مختلف فوبیا

انجمن روان‌پزشکی آمریکا (American Psychiatric Association) بیش از ۱۰۰ نمونه‌ی مختلف از فوبیا را به رسمیت شناخته است. در اینجا فوبیاهایی را معرفی می‌کنیم که به‌طور عمومی رایج‌ترند:

فوبیاهای خاص

این فوبیاها در مورد یک شی یا موقعیت خاص مانند عنکبوت یا پرواز هستند. آنها اغلب در دوران کودکی یا نوجوانی رشد می شوند. برای برخی از افراد، ممکن است شدت آنها با افزایش سن کمتر شود.

برخی از فوبیای خاص نسبتاً رایج عبارتند از:

• فوبیای حیوانات: مانند سگ، حشرات، مارها یا جوندگان.
• فوبیا از محیط طبیعی: مانند ارتفاعات، آب، تاریکی، طوفان یا میکروب.
• فوبیای موقعیتی: مانند پرواز، رفتن به دندانپزشک، تونل، فضاهای کوچک یا پله برقی.
• فوبیاهای مبتنی بر بدن: مانند خون، استفراغ، تزریق، خفگی، اقدامات پزشکی یا زایمان.
• فوبیای جنسی: مانند اعمال جنسی یا ترس از برهنگی.
• سایر فوبیاها مانند غذاهای خاص، اشیاء یا شخصیت های لباس.

تجربه یک فوبیای خاص

اگر از چیزی که باید زیاد ببینید یا انجام دهید می ترسید، می تواند تأثیر جدی بر زندگی روزمره شما بگذارد. اگر فوبیای شما در مورد چیزی است که اغلب با آن در تماس نیستید، ممکن است گاهی اوقات تأثیر کمتری روی شما داشته باشد.

با این حال، ممکن است همچنان ترس و اضطراب را تجربه کنید، حتی زمانی که آن شی یا موقعیت وجود ندارد. این بدان معنی است که فوبیای شما همچنان می تواند شما را به صورت روزانه تحت تاثیر قرار دهد.

فوبیای پیچیده

فوبیای پیچیده نسبت به فوبیاهای خاص تأثیر مخرب یا شدیدتری بر زندگی شما دارند. آنها در بزرگسالی رشد می کنند.

دو مورد از رایج ترین فوبیاهای پیچیده عبارتند از:

• آگورافوبیا یا هراس از مکان‌های باز (Agoraphobia)

این نوع فوبیا عبارت است از ترس از مکان‌ها و موقعیت‌هایی که نمی‌توانید به‌راحتی از آن خارج شوید یا از آنها فرار کنید. آگورا در زبان یونانی به‌معنای میدان‌های عمومی و بزرگ است. علت نام‌گذاری این فوبیا به‌نام آگورافوبیا هم همین است، چراکه افرادی که دچار چنین اختلالی می‌شوند، از ترس مواجهه با مکان‌های‌ عمومی و شلوغ، در خانه می‌مانند.

بسیاری از افرادی که دچار آگورافوبیا هستند، درصورتی‌که در مکانی عمومی و شلوغ قرار بگیرند، دچار حمله‌ی هراس (Panic Attack) می‌شوند. حمله‌ی هراس نوعی احساس ناگهانی و شدید وحشت‌زدگی است که تا چند دقیقه طول می‌کشد. علائم این حمله‌، مشابه علائم سکته‌ی قلبی است: فرد دچار تپش قلب شدید، تنگی نفس، لرزش بدن و [به‌ویژه] دست، سیاهی چشم و ازدست‌رفتن هوشیاری می‌شود. هنگامی که افراد با حمله‌ی هراس روبه‌رو می‌شوند، خیال می‌کنند دچار سکته‌‌‌ یا ایست قلبی شده‌اند و سریعا نیازمند خدمات اورژانس پزشکی‌اند.

• فوبیای اجتماعی یا اختلال اضطراب اجتماعی (Social Anxiety Disorder, Social Phobia)

هراس یا فوبیای اجتماعی که با نام «اختلال اضطراب اجتماعی» هم شناخته می‌شود، نوعی ترس یا نگرانی بسیار شدید درمورد موقعیت‌های اجتماعی است و ممکن است منجر به انزوای شدید فرد شود. فوبیای اجتماعی گاهی اوقات ممکن است به‌حدی شدید باشد که فرد را حتی برای انجام فعالیت‌های ساده‌ی اجتماعی، مانند خرید از فروشگاه یا پاسخ به تماس‌های تلفنی، دچار وحشت شدید کند. افرادی که دچار فوبیای اجتماعی هستند، به‌ندرت در مکان‌های عمومی رفت‌وآمد می‌کنند.

فوبیاهای ویژه

بسیاری از ما، اشیا یا وضعیت‌ها و مکان‌های خاصی را دوست نداریم، اما این به‌معنای داشتن فوبیا نیست؛ فوبیا یعنی احساس ترس بسیار شدید و وحشت‌گونه که زندگی معمولی فرد را دچار مشکل می‌کند. بعضی از رایج‌ترین فوبیاهای ویژه از این قرارند:

• گلوسوفوبیا یا ترس از سخنرانی عمومی (Glossophobia)

در این فوبیا فرد از قرار گرفتن در مقابل افراد مختلف یا صحبت برای آنها به‌شدت احساس وحشت می‌کند. افراد مبتلا به این فوبیا حتی درصورتی‌که خود را مقابل تعداد زیادی از مردم «تصور» هم کنند، باز دچار وحشت و علائم جسمانی مثل لرزش بدن و دست می‌شوند. البته درمان فوبیا یا ترس از سخنرانی به سادگی انجام می‌شود.

• آکروفوبیا یا ترس از ارتفاع (Acrophobia)

افراد مبتلا به این فوبیا، از رفتن به کوه‌ها، پل‌ها و ساختمان‌های بلند اجتناب می‌کنند. علائم جسمانی این فوبیا شامل سرگیجه، تعرق و احساس ازدست‌رفتن هوشیاری است.

• کلاستروفوبیا یا ترس از محیط بسته (Claustrophobia)

این فوبیا، ترس و وحشت از مکان‌های بسته و تنگ است. این فوبیا می‌تواند زندگی افراد را دچار مشکلات زیادی بکند. افراد مبتلا به این نوع فوبیا از رفتن به داخل آسانسور یا سوارشدن اتومبیل اجتناب می‌کنند.

• آویاتوفوبیا (Aviatophobia)

این فوبیا، ترس از پروازکردن است و افراد دچار این اختلال، از سوارشدن هواپیما یا وسایل پروازی دیگر مانند هلیکوپتر خودداری می‌کنند.

• دنتوفوبیا یا ترس از دندان‌پزشکی (Dentophobia)

مبتلایان به این فوبیا از رفتن به دندان‌پزشکی وحشت دارند. این فوبیا معمولا به‌علت تجربه‌ای ناخوشایند از دندان‌‌پزشکی در گذشته به وجود می‌آید. این فوبیا بر سلامت دهان و دندان فرد مبتلا تأثیر منفی می‌گذارد.

• هموفوبیا یا خون هراسی (Hemophobia)

هموفوبیا ترس از خون یا زخم و آسیب‌‌دیدگی است. فردی که مبتلا به خون هراسی است، ممکن است در مواجهه با خون یا جراحات دیگران، هوشیاری خود را از دست بدهد و به‌اصطلاح غش کند.

• آراکنوفوبیا یا عنکبوت هراسی (Arachnophobia)

مبتلایان به این فوبیا به‌شدت از ‌عنکبوت‌ها یا موجودات شبیه عنکبوت وحشت دارند.

• سینوفوبیا یا سگ هراسی (Cynophobia)

مبتلایان به این فوبیا از نزدیک‌شدن به سگ‌ها و سگ‌سانان به‌شدت وحشت دارند.

• اوفیدیوفوبیا یا مار هراسی (Ophidiophobia)

افراد مبتلا به مار هراسی به‌شدت از مواجهه با مار‌ها هراس دارند. این فوبیا یکی از انواع بسیار رایج فوبیا در بین عموم مردم است و تخمین می‌زنند که بیش از یک‌سوم مردم جهان دچار این فوبیا باشند.

• نیکتوفوبیا

  یا هراس از تاریکی (Nyctophobia)

ترس از شب و تاریکی، هراسی معمول در بین کودکان و خردسالان است. اما درصورتی‌که این ترس در دوران نوجوانی و سنین بالاتر ادامه پیدا کند، نوعی فوبیا شناخته می‌‌شود.

همچنین اگر بخواهیم کمی ریزتر به انواع فوبیاها بپردازیم می توانیم به لیست زیر برسیم.

• آکلوفوبیا: ترس از تاریکی
• آکروفوبیا: ترس از ارتفاع 
• ایروفوبیا: ترس از پرواز
• آگورافوبیا: ترس از فضاهای عمومی یا جمعیت
• آیکموفوبیا: ترس از سوزن یا اشیاء نوک تیز 
• آیلوروفوبیا: ترس از گربه‌ها
• لکتوروفوبیا: ترس از جوجه‌ها
• آلگوفوبیا: ترس از درد
• آمکسوفوبیا: ترس از سوار شدن در ماشین
• آندروفوبیا: ترس از مردان
• آنژینوفوبیا: ترس از آنژین یا خفگی
• آنتوفوبیا: ترس از گل
• انسان هراسی از مردم یا جامعه
• aphenphosmphobia: ترس از لمس شدن
• آراکنوفوبیا: ترس از عنکبوت
• اریتموفوبیا: ترس از اعداد
• ترس از رعد و برق و رعد و برق
• آتاکسوفوبیا: ترس از بی نظمی یا بی نظمی
• آتلوفوبیا: ترس از نقص
• آتیچیفوبیا: ترس از شکست
• اتوفوبیا: ترس از تنهایی
• باکتریوفوبیا: ترس از باکتری
• باروفوبیا: ترس از جاذبه
• حمام‌هراسی
• ترس از پله‌ها یا شیب‌های تند
• باتراکوفوبیا: ترس از دوزیستان
• کتاب هراسی 
• گیاه هراسی
• کاکوفوبیا: ترس از زشتی ترس
• ترس از مسخره شدن
• کاتوپتروفوبیا: ترس از آینه
• شیونوفوبیا: ترس از برف
• کروموفوبیا: ترس از رنگ ها
• کرنومنتروفوبیا: ترس از ساعت
• سیبوفوبیا، ترس از غذا
• کلاستروفوبیا: ترس از ترس از فضاهای محدود
• کولروفوبیا: ترس از دلقک ها
• سایبرفوبیا: ترس از رایانه
• cynophobia: ترس از سگ
•  دندروفوبیا: ترس از درختان
• ترس از دندانپزشکی
• داماتوفوبیا: ترس از خانه ها
• ترس از تصادف
• حشره هراسی
• ترس از نوجوانان
• equinophobia: ترس از اسب
• گاموفوبیا: ترس از ازدواج یا تعهد
• جنوفوبیا: ترس از زانو
• glossophobia: ترس از صحبت کردن در جمع
• ترس از زن
• هلیوفوبیا: ترس از خورشید
• هموفوبیا: ترس از خون
• هرپتوفوبیا: ترس از خزندگان
• هیدروفوبیا: ترس از آب
• هیپوکندری: ترس از بیماری
• یاتروفوبیا: ترس از پزشکان
• ترس از اتاق های پر از جمعیت
• لوکوفوبیا: ترس از رنگ سفید
• لیلاپسوفوبیا: ترس از گردباد و طوفان
• لوکیوفوبیا: ترس از زایمان
• mageirocophobia: ترس از آشپزی
• مگالوفوبیا: ترس از چیزهای بزرگ
• ملانوفوبیا: ترس از رنگ سیاه
• میکروفوبیا: ترس از چیزهای کوچک
• میسوفوبیا: ترس از خاک و میکروب
• نکروفوبیا: ترس از مرگ یا چیزهای مرده
• noctiphobia: یا ترس از شب
• ترس از بیمارستان ها
• کتوفوبیا: ترس از تاریکی
• چاق هراسی، ترس از افزایش وزن
• آمبروفوبیا: ترس از باران
• اوفیدیوفوبیا: ترس از مار
• پرنده هراسی
• پاپیروفوبیا: ترس از کاغذ
• ترس از ادرار کردن در مکان های عمومی یا در حضور دیگران
• پاتوفوبیا: ترس از بیماری
• ترس از کودکان
• فیلوفوبیا: ترس از عشق
• فوبوفوبیا:ترس از فوبیا
• پودوفوبیا: ترس از پا
• پوگونوفوبیا: یا ترس از ریش
• ترس از رنگ بنفش
• پتریدوفوبیا: ترس از سرخس
• pteromerhanophobia: ترس از پرواز
• پیروفوبیا: یا ترس از آتش
• سامهایوفوبیا: یا ترس از هالووین
• اسکولیون هراسی یا ترس از مدرسه
• سلنوفوبیا: یا ترس از ماه
• جامعه هراسی یا ترس از ارزیابی اجتماعی
• ترس از خواب
• تاخوفوبیا: ترس از سرعت
• فن هراسی یا ترس از تکنولوژی
• تالاسوفوبیا: ترس از آب های عمیق
• تنتروفوبیا: ترس از رعد و برق
• ترس از سوزن یا تزریق
• ترس از زنان زیبا
• ورمینوفوبیا: ترس از میکروب
• ویکافوبیا: ترس از جادوگران و جادوگری
• بیگانه هراسی یا ترس از غریبه ها یا خارجی ها
• ترس از حیوانات وحشی