مشاوره، مشورت و دریافت کمک اطلاعاتی دربارهٔ یک موضوع است که بین مراجع (کمک‌گیرنده) و متخصص (مشاور) انجام می‌گیرد و مشاور به افراد آموزش می‌دهد که چه کنند تا دچار بحران‌های روحی نگردند و راه پیشرفت و تکامل را راحت‌تر و سریع‌تر طی کنند.

بخش دیگری از فعالیت مشاوره نیز شامل حال افرادی می‌شود که دچار بحران شده‌اند و اکنون نمی‌دانند که چگونه باید از بحران مورد نظر عبور کرده یا با آن کنار بیایند در اینجا مشاور به فرد مراجعه کننده کمک می‌کند تا بتواند بر بحران موجود غلبه کند.

مشاور، در مشاوره‌های خانواده، شغلی، تحصیلی، روانی، ارتباطی، عاطفی و رفتاری از مهارت‌های روان‌شناختی کمک می‌گیرد و یک مشاور فقط می‌کوشد مسئله انتخاب و تصمیم گیری را که کاری بسیار دشوار و گاهی دردناک است برای وی آسان سازد.

فرق مشاوره و راهنمایی در این است که یک مشاور در حل مشکل، فقط می‌تواند با همدلی و همفکری به بررسی راه حل‌ها بپردازد و راهنمایی جنبه عملی و کلی دارد، اما مشاوره جنبه تخخصصی و جزئی. راهنمایی جنبه پیشگیری، اما مشاوره جنبه درمان دارد.

خوب گوش دادن و خوب سخن گفتن دو ویژگی مهم و ضروری برای دانشجوی رشته مشاوره است. یک مشاور باید بتواند با صبر و بردباری و آرامش درونی خود، فضای مناسبی برای مراجعه کننده ایجاد کند و به او اجازه دهد که خود را تخلیه کرده و دغدغه‌های ذهنی خویش را بیان کند و یک مشاور خوب باید از مسائل اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و مذهبی نیز اطلاع داشته باشد.

   تفاوت مشاور و روانشناس

• مراجعین مشاورها غالباً مشکلات جدی در زندگی خود ندارند و بیشتر به دنبال حل مسألۀ سادۀ خود یا گرفتن راهنمایی هستند.
• مشاور بیشتر به مراجع کمک میکند انتخابهای مناسبی داشته باشد اما اگر مراجع در گذشته انتخابهای اشتباه متعددی داشته است نیازمند تحلیل دقیق تر و ریشه یابی مسأله توسط روانشناس است.
• مشاور کمتر به گذشته و ریشه یابی مسائل می پردازد.
• مشاور نمی تواند اختلالات روانشناختی را درمان کند و این کار بیشتر در حیطۀ شغلی روانشناس و روانپزشک است.
• عمدتاً مراجعان دو کلمه روانشناس و مشاور را به جای هم به کار می برند و بیشتر آنها چه به روانشناس مراجعه کنند چه به مشاور می گویند: «پیش مشاور می روم.» حتی گاهی خود روانشناسان و مشاوران هم این دو کلمه را به جای هم به کار می برند.

انواع مشاوره در مرکز مشاوره

• مشاوره خانواده
• مشاوره کودک
• مشاوره ازدواج
• مشاوره طلاق
• مشاوره شغلی
• مشاوره تحصیلی
• و …

چرا مشاوره مهم است؟ 5 فایده ثابت شده مشاوره

حقیقت این است که بهترین لحظات ما زمانی اتفاق می‌افتد که عمیقاً احساس ناراحتی، ناخشنودی یا ناکامل می‌کنیم. زیرا تنها در چنین لحظاتی است که به دلیل ناراحتی ما انگیزه به جلو رفتن داریم، و احتمالاً از باتلاق خود خارج می شویم و شروع به جستجوی راه های مختلف یا پاسخ های واقعی تر می کنیم.

میلیون ها نفر مزایای مشاوره را تجربه کرده اند. مشاوره یک رشته خاص در سلامت روان است که شامل جنبه های راهنمایی و روان درمانی است. مشاوره بر روی یک مدل سلامتی با هدف بهبود کیفیت زندگی تمرکز دارد و مشاور و مراجع را در همکاری مشارکت می‌دهد.

پژوهش ها نتیجه اثربخشی مداخلات مشاوره و پاسخ به فرآیند درمانی را اندازه گیری کرده و ثابت کرده است. استفاده از تئوری و تحقیقات تایید شده تجربی، مشاوران و حرفه را پاسخگو و اخلاقی نگه می دارد. در حالی که هدف نتیجه گرفتن در مشاوره است، تحقیقات به ما امکان می دهد بهترین شیوه ها را پیدا کنیم، تکنیک ها را ارزیابی کنیم و رویکردهای مشاوره را برای مراجعان بهینه کنیم.

روان‌درمانی و سایر تکنیک‌های مشاوره به افراد کمک می‌کند خلق‌وخو و رفتارها را کشف کنند، دیدگاه‌های تازه‌ای ارائه کنند و درک بهتری از احساسات ارائه دهند.

مشاوره می تواند به بهبود خلق و خو، درمان بیماری های روانی، کاهش هزینه های پزشکی، بهبود ارتباطات و روابط و ارتقای عزت نفس و انعطاف پذیری کمک کند.

در اینجا لیستی از مزایای مشاوره بر اساس تحقیقات آمده است:

1. شواهد علمی برای درمان بیماری های روانی و بهبود خلق و خو

مشاوران از تکنیک‌ها و رویکردهای بی‌شماری برای بهبود سلامت روان و رفاه مراجعان استفاده می‌کنند. گینگریچ و آیزنگارت (2000) 15 مطالعه نتایج را در مورد اثربخشی درمان متمرکز بر راه حل (SFBT) برای افسردگی، اضطراب، مهارت های فرزندپروری، سازگاری روانی اجتماعی، رفتارهای ضد اجتماعی، مصرف الکل و تعارضات خانوادگی بررسی کردند. پنج مورد از مطالعات به شدت تحت کنترل بودند، و همه آنها دریافتند که SFBT به طور قابل توجهی بهتر از عدم درمان است.

افسردگی یکی از شایع ترین بیماری های روانی در جهان است. این یک بیماری مزمن است که کیفیت زندگی را مختل می کند، و شامل مشکلات خواب، تغییرات اشتها، و احساس گناه یا بی تفاوتی می شود (لامبرت، 2004). سه نوع افسردگی که می توان به طور موثر با مشاوره و رواندرمانی درمان کرد عبارتند از:

• اختلال افسردگی اساسی
• اختلال عاطفی فصلی
• دیس تایمی

یک مرور سیستماتیک از 30 مطالعه که اثربخشی درمان‌های مشاوره/درمانی را بررسی می‌کرد، نشان داد که درمان روان‌شناختی افسردگی مؤثرتر از درمان سنتی (دارویی) یا عدم درمان است (لیند و همکاران، 2015).

همه مطالعات در متاآنالیز کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی شده و کنترل‌شده روی بزرگسالان افسرده در مراقبت‌های اولیه بودند. این تحقیق نشان داد که درمان شناختی-رفتاری (CBT) به ویژه در کارآزمایی‌های کوتاه‌مدت و طولانی‌مدت مؤثر است.

اضطراب یکی دیگر از مشکلات رایج سلامت روان است که تقریباً 19٪ از جمعیت ایالات متحده را تحت تأثیر قرار می دهد (موسسه ملی بهداشت، 2017). اضطراب بالینی مزمن است و اغلب برای افراد ناتوان کننده است.

سه نوع اصلی اضطراب عبارتند از:

• اضطراب عمومی
• اضطراب اجتماعی
• فوبیاها

بسیاری از اشکال مشاوره برای درمان موثر اضطراب، تسکین علائم ناراحت کننده و تنظیم رفتارهای ناسازگار یافت شده است.

در حالی که CBT به طور مداوم مؤثرترین نتایج را در تسکین علائم اضطراب نشان می دهد، درمان پذیرش و تعهد، ذهن آگاهی نیز به عنوان تکنیک های مشاوره برای کاهش موثر اضطراب استفاده شده است (آرچ و کراسک، 2008).

2. شکل دیگری از اضطراب: مشاوره برای OCD

چندین نظریه در دهه 1940 مطرح شد که ترس/اضطراب و اجتناب از اختلال وسواس فکری-اجباری (OCD) را توضیح می‌داد، که در آن از ترس از یک محرک برای کاهش اضطراب اجتناب می‌شود و اجتناب رفتاری منجر به تشریفات اجباری مکرر می‌شود (جاکوفسکی، سانتوس، خملانی پاتل، و نزیروغلو).

زمانی که OCD به عنوان یک اختلال اضطرابی تلقی شد، رفتار درمانی اولیه مانند درمان انزجاری و مواجهه درمانی برای درمان این بیماری ایجاد شد.

امروزه، بیش از 40 سال تحقیق برای حمایت از اجماع بین محققان و متخصصان مشاوره وجود دارد که CBT یک درمان موثر برای OCD است. درمان‌های مبتنی بر مواجهه سازی بیشترین شواهد را برای حمایت از اثربخشی دارند و حدود 80 درصد از بیماران به نوعی به درمان برای OCD پاسخ می‌دهند (فرانسیس، دوچرتی و کان، 1997).

3. مشاوره می تواند هزینه های پزشکی را کاهش دهد

بین سلامت جسمی و روانی رابطه مستقیمی وجود دارد. اغلب، زمانی که افراد شرایط زمینه‌ای سلامت روان را درمان می‌کنند یا برای کمک به تنظیم احساسات و بهبود خلق، مشاوره دریافت می‌کنند، سلامت جسمانی نیز بهبود می‌یابد.

یک مطالعه نشان داد که درمان روان‌شناختی در میان افراد مبتلا به بیماری‌های فیزیکی مزمن در گروه‌های کوچک، هزینه‌های مراقبت پزشکی را به ازای هر یک دلار خرج شده به میزان 10 دلار کاهش می‌دهد (لوریگ و همکاران، 1999). این نشان دهنده مزایای فیزیکی و مالی قابل توجهی است که مشاوره می تواند ارائه دهد.

4. مشاوره ارائه آموزش و آموزش مهارت ها

آموزش روانی فرآیند توضیح شرایط سلامت روان، تشخیص ها، خدمات و گزینه های درمانی است. بسیاری از افرادی که به مشاوره مراجعه می‌کنند می‌دانند که رنج می‌برند، اما هیچ چیز در مورد علل زمینه‌ای، شرایط خاص، یا اینکه چگونه تکنیک‌های خاصی می‌توانند مشکلات را برطرف کنند، نمی‌دانند.

آموزش روانی می تواند به عادی سازی مشکلات، کاهش برچسب ها و افزایش انطباق با برنامه های درمانی کمک کند. این جزء بزرگ بسیاری از درمان های تروما است. در میان افرادی که مبتلا به اسکیزوفرنی تشخیص داده شدند، آموزش روانی باعث کاهش نرخ بستری مجدد و کاهش تعداد روزهای بستری شدن بیمار در بیمارستان شد (Bauml, Frobose, Kraemer, Rentrop, & Pitchel-Waltz, 2006).

تکنیک های مختلفی در مشاوره برای آموزش و تمرین مهارت هایی استفاده می شود که تسکین کوتاه مدت و بلندمدت را فراهم می کند. مراجعان مهارت های عمومی مانند خودآگاهی، گوش دادن فعال، و مهارت های ارتباطی و همچنین مهارت های ذهن آگاهی و تغییر رفتار خاص را می آموزند.

به عنوان مثال، مهارت‌های CBT به مراجعین آموزش می‌دهند که چگونه الگوهای فکری معیوب را که منجر به احساسات ناراحت‌کننده می‌شوند، شناسایی و اصلاح کنند. کاربرگ های افکار جایگزین مثبت، یک مثال معمولی است. یادگیری و تمرین این مهارت ها در جلسات مشاوره می تواند الگوهای بلندمدت افکار و رفتارهای منفی را تغییر دهد.

5. مشاوره می تواند عوامل تاب آوری را ارتقا دهد

عوامل تاب آوری عبارتند از (جانستون و همکاران، 2015):

• داشتن معنا یا هدف در زندگی
• تجربه احساسات مثبت
• سرسختی
• اعتماد به نفس
• مقابله فعال
• خودکارآمدی
• خوش بینی
• انعطاف پذیری شناختی

در حالی که برنامه‌های آموزشی تاب‌آوری خاصی وجود دارد که بر بهبود این عوامل متمرکز است، بسیاری از اشکال مشاوره این جنبه‌های تاب‌آوری را نیز افزایش می‌دهند.

از طریق صحبت، ایفای نقش، تمرین‌های عملی و تکالیف، روش‌های مختلف مشاوره مبنایی برای آموزش و تقویت تاب‌آوری ارائه می‌دهند. به عنوان مثال، «تلقیح درمانی استرس» که برای اضطراب طراحی شده است، معیارهای تاب آوری را نیز بهبود بخشیده است (Meichenbaum، 2007).

درمان تلقیح استرس شکلی از CBT مثبت است که می تواند الگوهای انطباقی تفکر و پاسخ های عاطفی و رفتاری را به افراد بیاموزد. بیشتر مراجعین به مشاوره مراجعه می‌کنند و به دنبال کمک در زمینه خاصی از زندگی خود هستند، اما می‌توانند درمان را با بینش‌ها و ابزارهای جدیدی که معنا، احساسات مثبت، مهارت‌های مقابله و احساس ارزشمندی سالم‌تری را ارائه می‌دهند، ترک کنند.

فواید مشاوره در جامعه به طور گسترده

تأثیری که مشاوران بر افراد می گذارند در خلاء رخ نمی دهد. موقعیت های مشاوره شامل کلینیک های سلامت روان، بیمارستان ها، پناهگاه ها، زندان ها و کالج ها می شود.

از آنجایی که مشاوره سلامت روان، تاب‌آوری، تحصیلی و نتایج کاری افراد را بهبود می‌بخشد، جامعه عمومی از طریق رفاه اقتصادی و جسمی و بهبود روابط از مزایای آن بهره می‌برد.

تجربیات نامطلوب دوران کودکی: یک مثال

یکی از نمونه هایی که چگونه مشاوره می تواند برای جوامع و جامعه به طور کلی مفید باشد، از طریق تحقیق در مورد تجربیات نامطلوب دوران کودکی (ACEs) است. ACE ها به طور سیستماتیک بر نتایج سلامت جسمی، ذهنی، عاطفی و اقتصادی آینده تأثیر می گذارند (Marie-Mitchell & Kostolansky, 2019).

ACEها شامل سوء استفاده، غفلت، مشاهده خشونت، داشتن یک مراقب یا ابتلای یکی از عزیزانشان به بیماری طولانی مدت، مرگ یکی از عزیزان بر اثر خودکشی، جدا شدن از والدین بیولوژیکی، قرار گرفتن در سیستم پرورشی و درگیر کردن یکی از عزیزان در مصرف مواد یا الکل است.

تحقیقات اولیه ACE توسط مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری (2017) بین سال‌های 1995 و 1997 انجام شد و به این نتیجه رسید که افرادی که چهار یا بیشتر ACE را تجربه کرده‌اند بیشتر در معرض خطر ابتلا به اعتیاد به الکل، سوء مصرف مواد مخدر، افسردگی و خودکشی هستند. سلامت جسمانی، بیماری های مقاربتی، چاقی و سیگار کشیدن.

شواهد نشان می دهد که مشاوره افراد و خانواده ها به ایجاد روابط ایمن، پایدار و پرورشی کمک می کند که می تواند از ACE جلوگیری کند (Merrick et al., 2019). تلاش‌های بهداشت عمومی برای پیشگیری و رسیدگی فوری به موقعیت‌هایی که منجر به ACE می‌شود، می‌تواند به بهبود سلامت جامعه کمک کند. درمان تروما و مداخله زودهنگام می تواند جوامع انعطاف پذیرتر و شکوفاتری ایجاد کند.

از آنجایی که بسیاری از شواهد تجربی حاکی از اثربخشی مشاوره شامل تکنیک‌های CBT است، این کاربرگ تحلیل عملکردی می‌تواند به مراجع و درمانگر کمک کند تا محرک‌ها، رفتارها و پیامدهایی را که منجر به افسردگی، اضطراب و سایر مسائل سلامت روان می‌شود، شناسایی کنند.

ذهن آگاهی یکی دیگر از ابزارهای مفیدی است که مشاوران برای رسیدن به اهداف در درمان از آن استفاده می کنند. این راهنمای ساده برای تمرکز حواس، مراحل عملی را برای آموزش و به کارگیری مهارت ارائه می‌کند.