انواع شایع وسواس ها

وسواس ها اغلب حول موضوعات خاص و متفاوتی متمرکز است. انواع وسواس های معروف و شایع عبارتند از:

وسواس چک کردن

در این وسواس فرد معمولا همه چیز را چندیدن بار چک می کند، این نوع ترس وسواسی ممکن است برای جلوگیری از آسیب، آتش سوزی، نشت یا آسیب باشد. برخی چک کردن های رایج نگرانی ها و اجبارهای وسواسی عبارتند از:

• خاطرات گذشته
• قفل درب و/یا پنجره
• دزدگیر خانه / دفتر
• دستگیره اجاق گاز یا برقی
• شیرهای آب
• قفل ماشین
• وسایل برقی به عنوان مثال
• اتو مو
• چراغ خانه و شمع
• ایمیل یا نامه
• مسیر رانندگی و بررسی
• ماشین
• چک کردن با دوربین
• بیماری ها 
• بازخوانی متن
• بارداری
• اچ آی وی و ایدز
• اقلام با ارزش (کیف پول، کیف پول، گوشی)

چک کردن اغلب چندین بار، گاهی صدها بار انجام می شود و ممکن است یک ساعت یا حتی بیشتر طول بکشد و تأثیر زیادی بر زندگی فرد، دیر رسیدن به مدرسه، محل کار، مناسبت های اجتماعی و سایر قرارها داشته باشد. این موضوع می تواند بر توانایی فرد در حفظ مشاغل و روابط تأثیر بگذارد. یکی دیگر از پیامدهای وسواس چک کردن این است که اغلب به اجسامی که دائماً چک می شوند و یا بیش از حد چک می شوند آسیب بزنند.

وسواس آلودگی یا تمیزی

ترس از کثیف بودن و آلودگی که برخی با عنوان وسواس شست و شو از آن یاد می کنند، یک نگرانی وسواسی است، در این مورد، ترس این است که آلودگی ممکن است به خود یا یکی از عزیزان آسیب برساند. در این مورد اجبار رایج ممکن است شستن یا تمیز کردن یا اجتناب باشد. نگرانی ها و اجبارهای وسواسی شایع آلودگی عبارتند از:

• توالت های عمومی
• مواد شیمیایی
• دست دادن
• دستگیره در
• تلفن های عمومی
• بیمارستان
• غذا خوردن در مکان های عمومی
• نرده راه پله
• ارتباط جنسی
• جمعیت
• پول
• لباس و پوست مرده
• حمام
• مسواک زدن دندان
• هوای بیرون
• مکان ها

تمیز کردن یا شستن اغلب چندین بار انجام می شود و اغلب همراه با آداب شستن مکرر دست یا بدن است تا زمانی که فرد، احساس تمیزی کند، کسی که OCD ندارد یک بار شستشو می دهد یا تمیز می کند! مدت زمانی که این کار طول می کشد می تواند تأثیر زیادی بر توانایی فرد در حفظ شغل و روابط داشته باشد و همچنین یک تأثیر ثانویه بر سلامت جسمانی و پوستی ناشی از زیاد شستن دست، بوجود می آید، در برخی موارد افراد شستن دست را تا زمانی که دست ها خونریزی کند، ادامه می دهند! همچنین اگر فرد قبلاً ترس آلودگی را تجربه کرده باشد، ممکن است از مکان ها، افراد یا اشیاء دوری کند.

آلودگی روانی

علاوه بر وسواس تمیزی یا آلودگی که شامل فردی می شود که پس از تماس با اشیاء یا محیط های کثیف به طور مکرر دست های خود را می شویند، یک شکل کمتر آشنا و آشکار به نام “آلودگی ذهنی” نیز وجود دارد. آلودگی روانی حوزه جدیدی است که محققان به تازگی شروع به درک آن کرده اند. احساس آلودگی روانی برخی از ویژگی‌های مشترک با آلودگی تماسی دارد، اما دارای برخی ویژگی‌های متمایز کننده نیز است. احساس آلودگی روانی را می توان در مواقعی برانگیخت که ممکن است فرد احساس کند با اظهارات انتقادی یا توهین آمیز کلامی، از نظر جسمی یا روحی با فرد دیگری بد رفتار کرده است. در این حالت به نظر می رسد که فرد احساس آلودگی روانی کند، که باعث ایجاد احساس ناپاک بودن درونی می شود – حتی در صورت عدم تماس فیزیکی با یک شی خطرناک/کثیف. یکی از ویژگی‌های بارز آلودگی روانی این است که منبع آن تقریباً همیشه انسان است، برخلاف آلودگی تماسی که در اثر تماس فیزیکی با اجسام بی‌جان ایجاد می‌شود. فرد در تلاش‌های مکرر و اجباری برای شستن کثیفی‌ها با دوش گرفتن و شستن می‌پردازد، جایی که شباهت‌ها با آلودگی سنتی OCD برمی‌گردد، تفاوت اصلی این است که احساس آلودهگی روانی نیازی به تماس فیزیکی ندارد.

احتکار

وسواس دیگری که مدتهاست به عنوان بخشی از “OCD” شناخته می شود، ناتوانی در دور انداختن دارایی های بی فایده یا فرسوده است که معمولا به عنوان “احتکار” نامیده می شود. اختلال احتکار در سال 2013 در نسخه DSM-5 به‌عنوان یک اختلال مجزا طبقه‌بندی شده است، اما تا حدودی پیچیده می‌شود زیرا برخی از افراد مبتلا به اختلال وسواس فکری نیز احتکار می‌کنند. 

نشخوارها

نشخوار فکری اصطلاحی است که اغلب برای توصیف همه افکار مزاحم وسواسی استفاده می‌شود. در زمینه OCD، نشخوار فکری در واقع قطاری از تفکر طولانی در مورد یک سوال یا موضوعی است که بی جهت و غیرمولد است. بر خلاف افکار وسواسی، نشخوار فکری قابل اعتراض نیست و به جای مقاومت در برابر آن افراط می شود. بسیاری از نشخوارها در مورد موضوعاتی مانند وسواس مذهبی، فلسفی یا متافیزیکی مانند منشاء جهان، زندگی پس از مرگ، ماهیت اخلاق و غیره می پردازند. یکی از این مثال ها ممکن است جایی باشد که یک فرد روی این سوال وقت گیر تمرکز می کند: «آیا اساساً همه خوب هستند؟». آنها برای مدت طولانی در این مورد نشخوار می کردند و در ذهن خود به بررسی ملاحظات و استدلال های مختلف می پرداختند و به آنچه که ظاهراً به نظر آنها شواهد قانع کننده بود فکر می کردند. مثال دیگر ممکن است کسی باشد که در مورد اینکه بعد از مرگ چه اتفاقی برایش می‌افتد نشخوار می‌کند. آنها احتمالات نظری مختلف را می سنجیدند، صحنه هایی از بهشت، جهنم و جهان های دیگر را تجسم می کردند و سعی می کردند آنچه را که فیلسوفان و دانشمندان درباره مرگ گفته اند به خاطر بیاورند.

افکار مزاحم

در زمینه OCD، افراد به طور کلی از افکار وسواسی رنج می برند که دارای ماهیت تکراری، ناراحت کننده و اغلب وحشتناک و نفرت انگیز هستند، به عنوان مثال، افکار ایجاد آسیب خشونت آمیز یا جنسی به عزیزانشان. این افکار، افکار مزاحم نامیده می شوند. البته، اصطلاح نشخوار فکری کمی گمراه‌کننده است، چراکه همه افراد زنده افکار مزاحم دارند، و همه مبتلایان به OCD «افکار مزاحم» یعنی «وسواس‌های فکری» خود را نیز دارند. اما در واقعیت حتی افراد بدون OCD نیز افکار مزاحم دارند و می‌تواند هم منفی و هم مثبت باشد، فکر برنده شدن در لاتاری از نظر تخصصی  یک فکر مزاحم است، و یک فکر خوشایند. اما از منظر OCD، عموماً فرض بر این است که افکار هم ناخوشایند و هم تکراری (ثابت) هستند. بیشتر زمینه های مشترک نگرانی های مرتبط با OCD در دسته های زیر پوشش داده می شود:

• افکار مزاحم رابطه
• افکار مزاحم جنسی
• تفکر جادویی
• اندیشه های مذهبی
• افکار مزاحم خشونت آمیز

وسواس تقارن

نیاز به چیدن همه چیز به طور متقارن و درست “عینا مثل هم” یک اجبار است، در وسواس تقارن، ترس وسواسی ممکن است این باشد که اطمینان حاصل شود که برای جلوگیری از ناراحتی یا گاهی اوقات برای جلوگیری از بروز آسیب، همه چیز “درست است”  مثال های وسواس تقارن عبارتند از:

• آراستگی
• تصاویر
• قوطی های کنسرو شده
• لباس ها
• کتاب ها و سی دی
• و هزاران مورد دیگر

افراد در این نوع وسواس، زمان زیادی را صرف تلاش برای به دست آوردن تقارن “درست” می کنند و این بررسی های وقت گیر می تواند منجر به دیر رسیدن آنها برای کار و قرارها شود. همچنین ممکن است فرد مبتلا به وسواس تقارن از ارتباط اجتماعی در خانه اجتناب کند تا از بر هم خوردن تقارن و نظم جلوگیری کند که می تواند تأثیر منفی بر تعامل و روابط اجتماعی داشته باشد.

فهرست بالا اشکال رایج‌تر اختلال وسواس فکری-اجباری و برخی از ترس‌های مرتبط با آن‌ها را دسته‌بندی می‌کند. اما این به هیچ وجه یک لیست جامع نیست و همیشه انواع دیگری از OCD وجود دارد که در اینجا فهرست نشده اند. بنابراین اگر وسواس‌ها یا اجبارهای ناراحت‌کننده و ناخواسته‌ای را تجربه می‌کنید که در اینجا فهرست نشده‌اند، این بدان معنا نیست که OCD نیست، اگر این موارد به طور قابل‌توجهی بر عملکرد روزمره شما تأثیر می‌گذارد، باز هم می‌تواند یک مؤلفه اصلی در تشخیص بالینی اختلال وسواس فکری-اجباری باشد.

محرک خاص

در این وسواس، محرک منبع اصلی نگرانی وسواسی است، این محرک می تواند مکان، شخص یا شیئی باشد که احساس ناراحتی یا یک میل اجباری را ایجاد می کند. یک محرک ممکن است یک جسم فیزیکی یا یک فکر ذهنی درونی باشد. به عنوان مثال، فردی این فکر وسواسی را داشت که هر بار که چاقو یا هر شی تیز دیگری را می‌دید به کسی ضربه بزند، بنابراین دیدن چاقو محرکی بود که وسواس و اجبار را برانگیخت. برای جلوگیری از تبعات آینده کار با چاقو، این فرد به هر قیمتی از چاقو اجتناب می‌کند. نمونه ای از محرک ذهنی درونی این است که فرد هر بار که به پدر متوفی خود فکر می کند، وسواس های ناراحت کننده ای در مورد مرگ تجربه می کند. خاطره پدرشان محرک درونی افکار وسواسی است. 

اجتناب

اجتناب یک رفتار اجباری رایج است، و جایی است که فرد مبتلا به OCD از اشیا، مکان‌ها یا افراد یا افرادی که احساس می‌کند باعث وسواس او می‌شوند اجتناب می‌کند. این کار آنها برای جلوگیری از پریشانی و ناراحتی است.

به عنوان مثال می توان به کسانی اشاره کرد که اجبارهای کنترلی دارند که ممکن است از انجام وظایف یا موقعیت هایی که باعث افزایش احساس مسئولیت و/یا احساس ناامنی در آنها می شود اجتناب کنند.
فردی که این وسواس فکر می کرد که ممکن است با اجتناب از تماس با چاقو، قیچی و سایر اشیاء تیز به فرزندان خود چاقو بزند.
فردی که می‌ترسد ممکن است به ایدز/اچ‌آی‌وی مبتلا شود، از مناطق خاصی از لندن که در ذهن آنها مرتبط با ایدز/اچ‌آی‌وی بود اجتناب می‌کند.
در برخی موارد، از اعداد، حروف یا رنگ‌های «ناامن» اجتناب می‌شود، زیرا فرد احساس می‌کند که چنین اجتنابی برای جلوگیری از اتفاق بد ضروری است.

اطمینان خاطر

فردی که تحت تأثیر OCD قرار گرفته است اغلب به دنبال اطمینان خاطر است که آنچه از آن می ترسد واقعیت ندارد. این اطمینان معمولاً از طرف یکی از عزیزان یا از طریق منابعی مانند Google یا رسانه های خبری محلی است. اغلب نگرانی وسواسی این است که ممکن است اتفاق بدی برای یکی از عزیزانشان رخ داده باشد، بنابراین آنها مکرراً بررسی می کنند که عزیزشان خوب است. یکی دیگر از ترس‌های وسواسی که منجر به اجبار به دنبال اطمینان خاطر می‌شود، این نگرانی است که شریک زندگی‌شان دیگر نسبت به او احساسی نداشته باشد یا او را دوست نداشته باشد یا ممکن است فرد مورد علاقه خود را ناراحت کرده باشد.

آیین و رسوم یا تشریفات