اکت چیست؟

کلمه اکت (ACT) مخففی از واژه انگلیسی: Acceptance and Commitment Therapy، به معنای درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد. (ACT) کوتاه شده این رویکرد است. این رویکرد مانند معنای لغوی خود تاکید بر عمل کردن و اقدام دارد.مخفف انگلیسی آن صورت اِی سی تی خوانده نمی‌شود و تعمداً اکت (به معنی عمل) تلفظ می‌شود. اساس این رویکرد، به منظور انجام اقدامات و اعمال مؤثری است؛ که مرتبط با عمیق‌ترین و ریشه ای ترین ارزش‌های انسانی شکل گرفته؛ و صورت می پذرید.

اساس درمان اکت

درمان بر شیوه و اساس پذیرفتن و تعهد یا درمان مبتنی بر پذیرش و پایبندی صورت می گیرد. این درمان، نوعی رفتار درمانی مبتنی بر مایندفولنس (Mindfulness)، آگاهی ذهن در لحظه  و رفتار گرایی است. در طول درمان، مراجعه کننده گان، از طریق شش فرایند اساسی چون، (پذیرش، همجوشی زدایی شناختی، آگاهی از لحظه حال خود، و ارزش ها و اقدام متعهدانه) آگاه و راهنمایی می شوند. این درمان در سال ۱۹۸۶ توسط پروفسور استیون هیز معرفی شد و گسترش پیدا کرد. درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد از جمله نخستین درمان های موج سومی است؛ که به کمک مطالعات تجربی بسیاری، که بر روی آن انجام شده توانسته؛ اثربخشی و فایده خوبی داشته باشد.

شش فرآیند اصلی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد (اکت، ACT)

فاصله گیری شناختی (همجوشی زدایی) با افکار

وقتی  ما انسان ها درگیر افکار خود می‌شویم. ممکن است؛ بسیاری آن ها را جدی بگیریم. در نتیجه این اهمیت دادن؛ و تاکید کردن باعث می شود. این افکار نفوذ زیادی بر رفتار های ما داشته باشند. فاصله گیری از افکار به معنای آن است؛ که بتوانیم از این افکار فاصله بگیریم و به نوعی عقب بکشیم. و بدون آن که درگیر این افکار شویم. با دیدی کلی تر به مشاهده این افکار بپردازیم. با این کار می توانیم درک کنیم افکار ما چیزی بیشتر یا کمتر از رویدادهای گذرای شخصی  ما و یا جریان گذرای واژه‌ها و تصاویر نیستند. وقتی نظاره گر افکار خود هستیم؛ می توانیم تأثیر و نفوذ آن‌ها کمتر کنیم.

پذیرش

پذیرش در رویکرد اکت، به معنای جا باز کردن برای احساسات، هیجانات ادراکات، تمایلات و سایر تجربیات شخصی است. بدون این که بخواهیم با آن‌ها مبارزه کنیم. و یا بیش از حد مورد توجه قرارشان دهیم. پذیرش همچنین، به معنای تمایل به روبرو شدن است. روبرو شدن با واقعیت شرایط همانطور که هستند. نه آن طور که می‌خواهیم باشند.

در زمان حال بودن ذهن (Living in the Present Moment)

آگاهی کامل از تجربیات حاضر، و تمرکز و مشارکت کامل و لحظه به لحظه در هر آن چه که در دست انجام است.

خویشتن مشاهده‌گر (Self as Context)

رسیدن به یک حس عالی از خود؛ تداوم حضور و سکونی که تغییرناپذیر، همیشه حاضر و آسیب‌ناپذیر است. از این منظر می‌توانید به این تجربه برسید. که شما صرفاً، افکار، احساسات، خاطرات، تمایلات، ادراکات، تصورات، نقش‌ها یا جسم فیزیکی خود نیستید. بلکه پدیده‌ها  ورویدادها در زندگی ما به‌طور دائم تغییر می‌کنند و  هر کدام می توانند؛ جوانب فرعی  از شما باشند. و ربطی به جوهره‌ی اصلی و ارزش وجودی شما ندارند.

ارزش‌ها

شفاف‌سازی در مورد مسائلی که اهمیت خاصی برای شما دارند. این ارزش ها می تواند شامل سوالاتی مانند:

• اینکه می‌خواهید چگونه فردی باشید؟
• چه چیزی برای‌تان بیشترین اهمیت و معنا را دارد؟
• و اینکه در زندگی به دنبال چه چیزی هستید؟
• می‌خواهید عمرتان صرف چه چیزی بشود؟

عمل متعهدانه (Committed Action)

هدف‌گذاری که بر اساس ارزش‌ها و انجام اقدامات مؤثر برای تحقق این اهداف است. را عمل متعهدانه می نامند.

میزان اثر بخشی دیدگاه اکت بر درمان اختلال ها

درست است؛ که رویکرد پذیرش و تعهد،(اکت) رویکردی، فراتشخیصی بوده و به ارزش های  مراجعه کننده گان برچسب اختلال نمی زند. با هین حال کاربرد رویکرد( اکت)  می تواند طیف گسترده ای از اختلال ها بالینی شناسایی شدهاپر گذار واقع شود. این تاثیر گذاری را میتوان در اختلالاتی مانند: افسردگی، اختلال وسواس فکری عملی (OCD)، استرس شغلی، اضطراب، استرس های ناشی از ابتلا به سرطان، PTSD (اختلال استرس پس از سانحه)، وسواس پوست کنی، کم‌اشتهایی روانی، مدیریت دیابت، دردهای مزمن، مصرف مواد مخدر و الکل شاره کرد. از سوی دیگر می شود؛ از درمان مبتنی اکت در قالب مدل های مختلف روان درمانی در طیف وسیعی از شرایط بالینی استفاده کرد. از جمله:

1. درمان فردی
2. زوج‌درمانی
3. گروه‌درمانی، به صورت کوتاه‌مدت و بلندمدت

هدف از درمان پذیرش و تعهد (اکت، ACT)

هدف درمان پذیرش و تعهد، ایجاد یک زندگی پربار و معنادار و در عین حال، پذیرش چالش ها و رنجش هایی است؛ که زندگی با خود به همراه دارد. فقط از راه اقدام هایی بر اساس ارزش است؛ که می‌توانیم یک زندگی پربار داشته باشیم. البته در صورتی که برای ساختن زندگی تلاش کنیم.  همچنین روبه رو شدن؛ با موانع  و چالش های مختلفی که به عنوان تجربه‌های شخصی، خواه ناخواسته و ناخوشایند. مانند: افکار، تصورات، احساسات، ادراک، و خاطرات منفی. در درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد برای مدیریت این تجربه‌های شخصی از مهارت‌های  چون مایندفولنس (آگاهی ذهن در لحظه) استفاده می‌کنند.

مایندفولنس (آگاهی ذهن در لحظه) چیست؟

زمانی که درباره مایندفولنس صحبت می‌کنیم، آن را این‌طور تعریف می کنیم؛ مایندفولنس یعنی توجه خود را به طور آگاهانه، با گشودگی، علاقه و پذیرش، به تجربه‌ای که در اینجا و اکنون دارید، انجام می پذیرد.

مایندفولنس جنبه های مختلفی را شامل می شود از جمله:

• مثلا زندگی کردن در لحظه، به‌ جای (غرق شدن) در افکار و درگیر شدن با آنچه که در حال انجامش هستید.
• فضا دادن به هیجانات ناخوشایند همانطور که هستند بدون درگیر شدن و میل به کنترل آنها.

وقتی تجربه‌های شخصی خود را با گشودگی می پذریم و نظاره گر آن ها هستیم، حتی خاطرات، احساسات، افکار و ادراکات دردآور نیز کمتر مهیب و غیر قابل تحمل به نظر می‌رسند. بدین ترتیب، مایندفولنس به ما کمک می‌کند تا رابطه خود با افکار و احساسات دردناک‌مان را به ‌نوعی تغییر ایجاد کنیم. که تأثیر و نفوذ کمتری بر زندگی‌مان داشته باشند.