اضطراب و ترس از دندانپزشکی، اضطراب یا استرس مرتبط با محیط دندانپزشکی است. ترس از مراجعه به دندانپزشک می تواند منجر به تاخیر یا اجتناب از درمان دندانپزشکی شود. و این خود تبعاتی برای بهداشت دهان و دندان و همچنین سلامت عمومی فرد دارد. لذا لزوم درمان ترس از دندانپزشکی در همین جا مشخص می شود. چیزهایی مانند آمپول دندانپزشکی، مته یا به طور کلی محیط دندانپزشکی می تواند باعث ایجاد اضطراب دندانپزشکی یا ترس از دندانپزشکی شود.

زمانی که اضطراب یا ترس از دندانپزشکی شدید باشد و باعث ترس غیرمنطقی و اجتناب از مراجعه به دندانپزشکی شود، می‌توان آن را جزو فوبیای دندان‌پزشکی طبقه‌بندی کرد.

برخی از شرایط سلامت روان از جمله اختلال اضطراب فراگیر و اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) یا سابقه قبلی ترومای سر و گردن می تواند خطر ابتلا به اضطراب دندانپزشکی را افزایش دهد. سایر شرایط مانند افسردگی، اختلال دوقطبی یا اسکیزوفرنی نیز ممکن است خطر ابتلا به اختلال اضطراب دندانپزشکی را افزایش دهند.

علائم و نشانه های ترس از دندانپزشکی

افراد مبتلا به اضطراب دندان ممکن است موارد زیر را تجربه کنند:

• عرق کردن
• تند شدن تپش قلب
• فشار خون پایین و غش احتمالی (سنکوپ)
• ناراحتی قابل مشاهده، گریه یا علائم وحشت
• کناره گیری یا استفاده از شوخ طبعی یا پرخاشگری برای پوشاندن اضطراب

برخی از افراد مضطرب و افرادی که فوبیای دندانپزشکی دارند به طور معمول جلسات دندانپزشکی را از دست می دهند یا از آنها اجتناب می کنند و ممکن است انجام درمان های دندانپزشکی برای آنها صرف نظر از ساده یا پیچیده بودن آن دشوار باشد.

چگونه اضطراب یا ترس از دندانپزشکی می تواند بر سلامت دهان شما تأثیر بگذارد؟

اجتناب از دندانپزشک می تواند منجر به بدتر شدن بیماری دندان، نیاز بیشتر به مراقبت های اورژانسی یا درمان پیچیده تر شود. همچنین می تواند مشکل اساسی ترس دندان را تغذیه کند. این به عنوان “چرخه معیوب ترس از دندانپزشکی” شناخته می شود.

معاینات منظم دندانپزشکی، تمیز کردن و عکسبرداری با اشعه ایکس از دندان ها می تواند از بیماری های دندانی جلوگیری کند و به دندانپزشک کمک کند تا هر مشکلی را زودتر پیدا کند، به طوری که به درمان های ساده تر و کمتر تهاجمی نیاز است. در طول معاینات منظم، دندانپزشکان علائم سرطان دهان را نیز بررسی می کنند، که به ویژه برای کسانی که سیگار می کشند یا به طور منظم الکل مصرف می کنند، و حتی برای کسانی که هر دو را انجام می دهند بسیار مهم است. اگر متوجه زخم دهان شدید که بیش از 2 هفته طول کشید، در اسرع وقت آن را توسط دندانپزشک معاینه کنید.

بیشتر بیماری های مربوط به دندانپزشکی و به طور کلی دهان و دندان مربوط به سبک زندگی هستند و قابل پیشگیری هستند. با اجتناب از مراجعه به دندانپزشک، نه تنها احتمال بیشتری وجود دارد که در نهایت به درمان های پیچیده تری نیاز داشته باشید، بلکه از یادگیری نحوه مراقبت بهتر از سلامت دهان خود نیز غافل خواهید شد.

عوامل سبک زندگی که منجر به بیماری های دندانی می شود بسیار شبیه به عواملی است که منجر به دیابت، چاقی، بیماری قلبی، سکته مغزی و برخی سرطان ها می شود (مصرف منظم غذاها و نوشیدنی های شیرین، سیگار کشیدن و نوشیدن منظم الکل). بنابراین، مراقبت از سلامت عمومی دهان و دندان و به خاطر داشتن مسواک زدن دو بار در روز و نخ دندان کشیدن یک بار در روز بسیار مهم است.

علت های اضطراب و فوبیای دندانپزشکی

اضطراب دندان می تواند ناشی از موارد زیر باشد:

• یک تجربه تروماتیک دندانپزشکی یا سایر تجربه های مراقبت های بهداشتی
• ضربه قبلی به سر و گردن
• سایر تجربیات آسیب زا، از جمله سوء استفاده
• اضطراب فراگیر، افسردگی یا اختلال استرس پس از سانحه
• این دیدگاه که دهان یک ناحیه شخصی است و دسترسی به دهان تهاجم به فضای شخصی است
• ترس از دست دادن کنترل
• مسائل مربوط به اعتماد

اضطراب دندانپرشکی با شرایط دیگری مانند آگورافوبیا (ترس از قرار گرفتن در موقعیت‌هایی که احساس می‌کنید نمی‌توانید فرار کنید)، کلاستروفوبیا (ترس از فضاهای بسته) یا اختلال وسواس فکری اجباری نیز همراه است. اضطراب دندانی شایع است و می تواند افراد را در هر سنی تحت تاثیر قرار دهد.

کودکانی که تجربیات بد دندانپزشکی داشته اند در بیشتر موارد می توانند بر ترس خود غلبه کنند اگر شرایط به خوبی مدیریت شود و در طول ویزیت های بعدی دندانپزشکی به خوبی از آنها مراقبت و حمایت شود. بزرگسالانی که در مورد دندانپزشکی مضطرب هستند، در طول زندگی مضطرب باقی می مانند. بسیاری از بیماران مضطرب دندانپزشکی نیز دندانپزشکی را پیدا کنند که با وضعیت آنها همدردی کند، بنابراین می توانند با رفتن به دندانپزشک کنار بیایند.

چگونه اضطراب یا فوبیای دندانی را مدیریت کنیم؟

راه های زیادی برای کمک به افراد برای مدیریت و درمان اضطراب یا فوبیای دندانپزشکی وجود دارد. در صورت تجربه هر سطحی از اضطراب دندانپزشکی، مهم است که به دندانپزشک اطلاع دهید. بحث آزاد در مورد محرک های فردی اضطراب می تواند به دندانپزشک کمک کند تا برای شما یک برنامه مدیریت اضطراب تنظیم کند.

تکنیک های روانشناختی

• نفس عمیق
• مراقبه
• حواس پرتی (مانند گوش دادن به موسیقی یا استفاده از وسایل)
• تصاویر هدایت شده
• آرامش پیشرونده عضلانی
• توافق با دندانپزشک خود در مورد سیگنال توقف در طول درمان برای استراحت (مانند بالا بردن انگشت اشاره یا دست چپ)
• استفاده از پتوی وزن دار (خودتان بیاورید)
• هیپنوتیزم

ارجاع به روانشناس و شروع فرایندهای درمانی ترس از دندانپزشکی (مانند حساسیت زدایی منظم، تکنیک های درمان cbt و مواجهه درمانی) نیز می تواند مفید باشد. درمان های کوتاه مدت و هدفمند از جمله درمان شناختی رفتاری می تواند بسیار موفق باشد.

اضطراب یا فوبیای دندانی شدید ممکن است به مدیریت پزشکی با بی‌دردی نسبی (گاز شادی)، داروهای تسکین دهنده اضطراب، آرام‌بخشی آگاهانه (آرام‌بخشی گرگ و میش) یا بیهوشی عمومی نیاز داشته باشد.

بی دردی نسبی (گاز شاد)

اکسید نیتروژن که به عنوان گاز شاد یا گاز خنده شناخته می شود، می تواند به افراد در طول درمان دندان کمک کند تا آرام شوند و اضطراب کمتری را تجربه کنند. در این روش یک ماسک به صورت شما نصب شده و شما مخلوطی از اکسیژن و اکسید نیتروژن را تنفس می کنید. در عرض چند دقیقه اثر می گذارد و به سرعت از بین می رود.

در این روش شما احساس آرامش خواهید کرد اما همچنان بیدار خواهید بود. می توانید با دندانپزشک صحبت کنید و بشنوید که دندانپزشک به شما چه می گوید، اما لزوماً پس از اتمام ویزیت همه چیز را به خاطر نمی آورید.

برای اکثر افراد، احساس آرامش ایجاد شده توسط آرامبخش اکسید نیتروژن بسیار خوشایند است. اما گاهی اوقات نیز مردم احساسی را که گاز شاد ایجاد می کند دوست ندارند و می توان گزینه های دیگری را در نظر گرفت.

داروهای تسکین دهنده اضطراب دندانپزشکی (قرص های ضد اضطراب خوراکی)

داروهای تسکین دهنده اضطراب خوراکی (مانند تمازپام) گاهی اوقات توسط دندانپزشکان یا پزشکان برای کمک به آرامش بیماران مضطرب تجویز می شود. یک دوز کوتاه، کوچک و تکی معمولاً یک ساعت قبل از قرار ملاقات دندانپزشکی مصرف می شود.

دارو فقط باید پس از مشورت با دندانپزشک یا پزشک مصرف شود. در این حالت شما به کسی نیاز دارید که شما را تا دندانپزشکی همراهی کند، زیرا زمانی که تحت تأثیر داروهای آرام بخش هستید، رانندگی سخت است.

آرامبخشی آگاهانه

این نوع آرام بخش شامل دریافت دارو بصورت قطره ای است که در ورید بازو یا دست قرار می گیرد. آرام‌بخشی داخل وریدی (IV) توسط یک متخصص آرام‌بخش دندان (دندان‌پزشک با آموزش پیشرفته در آرام‌سازی) یا یک متخصص بیهوشی ارائه می‌شود. می توان آن را در مطب دندانپزشکی که تجهیزات اضافی دارد یا در بیمارستان انجام داد.

زمانی که تحت آرام‌بخشی IV (گاهی اوقات به عنوان آرام‌بخشی گرگ و میش شناخته می‌شود)، هستید، آرام هستید و ممکن است به خوابی سبک بروید، اما می‌توانید به درخواست‌های کلامی پاسخ دهید. عوارض جانبی احتمالی شامل خواب آلودگی و حالت تهوع بعد از عمل است. پس از این روش نباید خودتان را به خانه برسانید.

همه دندانپزشکان درمان تحت آرامبخش را ارائه نمی دهند. برخی از بیماری‌ها یا داروها ممکن است بر نوع آرام‌بخشی که می‌توانید داشته باشید تأثیر بگذارد یا ممکن است مانع از انجام آرام‌بخشی IV شود. حتما برای اطلاعات بیشتر با دندانپزشک خود صحبت کنید.

بیهوشی عمومی

درمان تحت بیهوشی عمومی در بیمارستان توسط دندانپزشک و متخصص بیهوشی انجام می شود. بیهوشی عمومی شامل «خواب کامل» بیماران است. برخی از عوارض جانبی احتمالی شامل حالت تهوع و زمان بهبودی طولانی تر از سایر اشکال آرام بخش است.

یک بیهوشی عمومی می تواند گزینه خوبی برای برخی افراد باشد، اما به یاد داشته باشید که به شما کمک نمی کند راهبردهای مقابله با اضطراب را یاد بگیرید یا به مراجعه به دندانپزشک عادت کنید.

در این حالت شما به یک ملاقات قبل از عمل (قبل از درمان) به دندانپزشک نیاز دارید و ممکن است ویزیت بعد از عمل (بعد از درمان) نیز لازم باشد. متخصص بیهوشی همچنین باید قبل از بیهوشی عمومی شما را ارزیابی کند. بعد از بیهوشی عمومی نمی توانید خودتان را به خانه برسانید.

برخی از درمان های دندانپزشکی با چندین ویزیت بهتر ارائه می شوند. این بدان معناست که اگر بخواهید تمام درمان های دندانی خود را تحت بیهوشی عمومی قرار دهید، ممکن است گزینه های درمانی شما محدودتر باشد.

در برخی موارد، انجام برخی درمان‌ها روی صندلی دندانپزشکی در یک قرار جداگانه قبل از بیهوشی عمومی، به آماده‌سازی دهان برای درمان ارائه‌شده کمک می‌کند تا بهترین استفاده را از جلسه بیهوشی عمومی انجام دهید.

بیهوشی عمومی زمانی بهترین اثر را دارد که همراه با استراتژی های دیگر استفاده شود، به طوری که برخی از درمان ها را می توان بدون بیهوشی عمومی انجام داد. به این ترتیب، زمان جلسه بیهوشی عمومی برای درمان هایی که تحمل آنها سخت ترین هستند، حفظ می شود.