تفاوت اختلال شخصیت مرزی و دوقطبی
اختلال دو قطبی و اختلال شخصیت مرزی، از جمله شایع ترین بیماری های روانپزشکی هستند. با توجه به این که این دو اختلال از جمله اختلال های رایج در بیماری های روانی می باشند. همواره ممکن است؛ بسیاری در تشخیص آن و تفاوت های آن دچار مشکل شوند. تفاوتهای بالینی، عصبی و بیولوژیکی بین اختلال دوقطبی و اختلال شخصیت مرزی، و همچنین عواملی که احتمالاً در همپوشانی بین هر دو و شرایط و پیامدهای بالقوه آن دخیل هستند، مورد بحث قرار میگیرند.
در دو دهه اخیر همزمان با پیشرفت این اختلالات تحقیقات و پژوهش های متعددی درباره این اختلال صورت گرفته است. و خدمات مختلفی در اختبار بیماران مبتلا به اختلال دوقطبی و شخصیت مرزی قرار گرفته است. از آن جا که یکی از زمینه های اصلی بروز این دو بیماری ارثی و ژنتیکی است؛ آشنایی با نشانه ها و همچنین دلایل بروز هر کدام بسیار ضروری است. تشخیص هر دو این اختلال باید توسط روانشناس بالینی و روانپزشک متخصص ارزیابی انجام شود. بیمار مبتلا به اختلال شخصیت مرزی و دوقطبی باید تقربا تهدد درمان همیشگی قرار بگیرند. کنترل این دو اختلال با دارو امکان پذیر است.
اختلال دوقطبی چیست؟
اختلال دوقطبی، که معمولاً در گذشته با نام افسردگی شیدایی نامیده می شد، یک وضعیت سلامتی در روان فرد است که باعث نوسانات شدید خلق و خوی می شود؛ که شامل اوج هیجانی فرد (شیدایی یا هیپومانیا) و پایین بودن (افسردگی) او می شود. هنگامی که فرد مبتلا به اختلال دوقطبی افسرده می شود، ممکن است؛ احساس غمگینی یا ناامیدی شدیدی نسبت به زندگی خود به دست بدهد، و علاقه یا لذت را نسبت به بیشتر فعالیت ها از دست بدهد. هنگامی که خلق و خوی او به سمت شیدایی یا هیپومانیا (کمتر شدیدتر از شیدایی) تغییر می کند، ممکن است؛ احساس سرخوشی، پر انرژی یا تحریک پذیری غیرعادی داشته باشد. این نوسانات خلقی می توانند بر خواب، انرژی، خلقیات روزانه فرد، قضاوت، رفتار و توانایی تفکر شفاف او نسبت به هر موضوعی تأثیر بگذارند.
اختلال دوقطبی با دوره های متناوب افسردگی و شیدایی که می تواند از چند روز تا چند ماه ادامه یابد. برخلاف اختلال شخصیت مرزی، نوسانات خلقی اختلال دوقطبی توسط درگیریهای بین فردی ایجاد نمیشود، روزها تا هفتهها یا ماهها این نوسانات طول میکشد. ریشه اصلی اختلال دو قطبی در بیشتر مواقع ژنتیکی و ارثی تشخیص داده می شود. اما گاهی اوقات اختلالات دوقطبی و مرتبط با آن ناشی از مصرف برخی داروها، مواد مخدر، مشروبات الکل یا به دلیل شرایط پزشکی خاص مانند بیماری کوشینگ، مولتیپل اسکلروزیس یا سکته مغزی اتفاق می افتد. با این که اختلال دوقطبی می تواند؛ در هر سنی رخ دهد، اما معمولاً در سال های نوجوانی یا اوایل دهه بیست سالگی تشخیص داده می شود. علائم اختلال ممکن است از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد.
شیدایی و هیپومانیا در اختلال دوقطبی
شیدایی و هیپومانیا دو نوع مجزا از دوره های اختلال دو قطبی هستند؛ اما علائم مشابهی با یکدیگر دارند. شیدایی شدیدتر از هیپومانیا می باشد. و باعث مشکلات محسوس تری در محل کار، مدرسه و فعالیت های اجتماعی و همچنین مشکلاتی روابط عاطفی می شود. شیدایی همچنین ممکن است؛ باعث وقفه در واقعیت (روان پریشی) شود. و نیاز به بستری شدن در بیمارستان برای فرد مبتلا به اختلال دو قطبی داشته باشد. هر یک از این دوره ها شامل تمام علائم یا حداقل پنج مورد دارا باشد، این علائم شامل موارد زیر است:
- شادی غیر عادی
- افزایش فعالیت، انرژی بسیار زیاد یا بی قراری
- احساسات اغراق آمیز و اعتماد به نفس
- کاهش نیاز به خواب
- پرحرفی غیرمعمول
- افکار چالشی و یا ریسکی
- حواس پرتی
- تصمیمگیری ضعیف – برای مثال، خرید ای بیجا، ولگردی های شبانه
- ریسکهای جنسی و خطرناک یا سرمایهگذاری احمقانه
افسردگی در اختلال دو قطبی
دوره افسردگی در اختلال دو قطبی، شامل علائمی است که به اندازه کافی شدید و حاد باشند؛ که باعث ایجاد مشکلات قابل توجه در فعالیت های روزمره مانند کار، مدرسه، فعالیت های اجتماعی یا روابط عاطفی با دیگران می شوند. یک دوره افسردگی شامل پنج یا بیشتر از این علائم است:
- خلق افسرده، مانند احساس غم، پوچی، ناامیدی یا گریه (در کودکان و نوجوانان، خلق افسرده می تواند به عنوان تحریک پذیری ظاهر شود.)
- از دست دادن قابل توجه علاقه یا احساس عدم لذت نسبت همه چیز و دیگران
- کاهش قابل توجه وزن در صورت عدم رژیم غذایی، افزایش وزن، یا کاهش یا افزایش اشتها
- یا بی خوابی یا خواب زیاد
- یا بی قراری یا کندی رفتار
- خستگی یا از دست دادن انرژی
- احساس بی ارزشی یا احساس گناه بیش از حد یا نامناسب
- کاهش توانایی تفکر یا تمرکز، یا عدم تصمیم گیری
- فکر کردن، برنامه ریزی یا اقدام به خودکشی
برخی دیگر از نشانه های اختلال دو قطبی
سایر ویژگی های اختلال دوقطبی علائم و نشانه های اختلالات دو قطبی ممکن است؛ شامل ویژگی های دیگری مانند: پریشانی اضطرابی، مالیخولیا، روان پریشی یا موارد دیگر است. زمان علائم ممکن است؛ شامل برچسب های تشخیصی متفاوت باشد. علاوه بر این، علائم دوقطبی ممکن است؛ در دوران بارداری رخ دهد یا با فصول مختلف تغییر کند.
اختلال شخصیت مرزی چیست؟
اختلال شخصیت مرزی (BPD) یک مشکل جدی، طولانی مدت و پیچیده سلامت روان است. افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی، در تنظیم یا کنترل احساسات یا کنترل اعمال خود مشکل دارند. آن ها نسبت به آن چه در اطرافشان می گذرد بسیار حساس هستند؛ و می توانند با احساسات شدید به تغییرات کوچک در محیط خود واکنش نشان دهند. افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی (BPD) با درد عاطفی دائمی زندگی می کنند، و علائم (BPD) نتیجه تلاش آن ها برای مقابله با این درد است. برای افرادی که مبتلا به اختلال شخصیت مرزی دارند؛ مشکلات روانی دیگری هم نیز بسیار رایج است. این علائم شامل:
- افسردگی عمده یا متوسط تا خفیف
- اختلالات مصرف مواد
- اختلالات اشتها
- مشکل قمار کردن
- اختلال استرس پس از سانحه (PTSD)
- فوبیای اجتماعی
علائم و نشانه های اختلال شخصیت مرزی
انواع و شدت علائم اختلال سخصیت مرزی ممکن است؛ از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد، زیرا افراد استعدادها و تاریخچه زندگی متفاوتی دارند و علائم می توانند در طول زمان تغییر کنند. این علائم رایج عبارتند از:
- حملات شدید، اما کوتاه مدت خشم، افسردگی یا اضطراب
- پوچی همراه با تنهایی و نیاز
- افکار پارانوئید
- تصوری از خود که بسته به اینکه شخص با چه کسی است می تواند تغییر کند.
- رفتارهای تکانشی و مضر مانند مصرف مواد، پرخوری، قمار یا رفتارهای جنسی پرخطر
- خودآزاری غیر خودکشی مانند بریدن، سوزش با سیگار یا مصرف بیش از حد که می تواند درد شدید عاطفی را تسکین دهد. (معمولاً در اوایل نوجوانی شروع می شود.) تا ۷۵ درصد از افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی یک یا چند بار به خود صدمه می زنند.
- خودکشی (حدود ۱۰ درصد از افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی، جان خود را از دست می دهند)
- ترس شدید از تنها ماندن یا رها شدن، آشفتگی همراه با جدایی حتی مختصر از خانواده، دوستان یا درمانگر (به دلیل دشواری احساس ارتباط عاطفی با فردی که آنجا نیست.)
- رفتارهای تکانشی و هیجانی که ممکن است؛ منجر به رها شدن و بیگانگی شود که فرد از آن می ترسد.
- روابط بین فردی متزلزل و طوفانی با نگرش به دیگران که می تواند؛ از ایده آل سازی به خشم و نفرت تغییر کند. (نتیجه تفکر سیاه و سفید که افراد را همه خوب یا بد درک می کند.)
علل و عوامل خطرساز اختلال شخصیت مرزی
وراثت ژنتیکی، زیست شناسی و تجربیات محیطی یک فرد، همگی در ایجاد اختلال شخصیت مرزی نقش دارند. یک فرد به دلیل نحوه سیستم عصبی مغزش با ویژگی های شخصیتی یا خلقی خاصی متولد می شود. و این ویژگی ها بیشتر توسط تجربیات محیطی و احتمالاً توسط تجربیات فرهنگی با بزرگ شدن فرد شکل می گیرد. محققان تفاوتهایی را در بخشهای خاصی از مغز یافتهاند. که ممکن است؛ رفتار تکانشی، بیثباتی عاطفی و نحوه درک افراد از رویدادها را توضیح دهد. همچنین، مطالعات دوقلوها و سابقه خانوادگی تأثیر ژنتیکی را نشان داده است، آمار مبتلا بالاتر اختلال شخصیت مرزی و یا سایر اختلالات سلامت روان مرتبط در میان اعضای نزدیک خانواده می باشد.
عوامل محیطی که ممکن است؛ در ایجاد این اختلال در افراد آسیب پذیر نقش داشته باشند. عبارتند از: جدایی، غفلت، سوء استفاده یا سایر رویدادهای آسیب زا در دوران کودکی. با این حال، خانوادههایی که محیط مراقبت و امن را فراهم میکنند. ممکن است؛ همچنان کودکانی داشته باشند که به اختلال شخصیت مرزی مبتلا میشوند، در حالی که کودکانی که دوران کودکی وحشتناکی و آسیب زایی را تجربه میکنند لزوماً به این اختلال مبتلا نمیشوند. اگرچه سابقه سوء استفاده جسمی و جنسی در بین افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی زیاد دیده شده است. بسیاری از تجربیات دیگر می توانند: برای کودکی که از قبل از نظر عاطفی آسیب پذیر است نقش داشته باشند.
تفاوت اختلال دوقطبی و اختلال شخصیت مرزی
همان طور که قبل تر گفته شد، ویژگی مشترک اختلال دوقطبی دوره های مکرر افسردگی است. بسیاری از افراد مبتلا به اختلال دوقطبی شباهت زیادی به افراد مبتلا به افسردگی تک قطبی یا اختلال افسردگی اساسی دارند. آنها احساس غمگینی می کنند، علاقه خود را به فعالیت ها از دست می دهند، احساس بی ارزشی می کنند، در تمرکز مشکل دارند.
برای تشخیص اختلال دوقطبی، باید در حداقل یک قسمت شیدایی یک دوره شیدایی با خلق و خوی بالا، افزایش انرژی بدون نیاز به خواب، افکار چالشی ویا بزرگ و رفتار تکانشی مشخص می شود. برای اکثر افرادی که تشخیص دو قطبی داده شده است. حدود ۷۵درصد از مواقعی که ناتوانی ناشی از این بیماری را تجربه می کنند، در دوره های افسردگی هستند. با این حال، داشتن سابقه یک دوره شیدایی همیشه به این معنی است؛ که فرد مبتلا به بیماری دوقطبی است، حتی اگر فرد در حال حاضر افسرده باشد. اختلال شخصیت مرزی یک اختلال خلقی نیست و به عنوان یک اختلال شخصیت طبقه بندی می شود.
علائم اختلال شخصیت مرزی می تواند منجر به مشکلات خلقی شود، اما این بیماری با تغییرات خلقی تعریف نمی شود. علائم اختلال شخصیت مرزی رابطه ای است. برای همه انواع اختلالات شخصیت، نحوه تعامل یک فرد با دیگران از طریق ساختارهای شخصیتی، مانند وابستگی، را در نظر می گیریم. همه ما در زمانهای خاصی به والدین، شریک یا دوست وابسته هستیم. در زمانهای دیگر یا در موقعیتهای مختلف، ما با همان فرد بهطور متفاوتی ارتباط برقرار میکنیم. ما ممکن است مستقل تر یا حتی رقابتی باشیم. یک فرد بدون اختلال نیز به احتمال زیاد با دوست و والدین خود به یک شکل ارتباط برقرار نمی کند. افراد مبتلا به اختلال شخصیت درمان نشده تمایل دارند از همان رویکرد یا ساختار شخصیتی برای ایجاد روابط مکرر استفاده کنند. این عدم تنوع در تعامل با افراد دیگر می تواند منجر به روابطی گیج کننده، دشوار و افراطی شود. به نوبه خود این روابط ناپایدار یا انزوای ناشی از آن می تواند باعث افسردگی و اضطراب شود. در واقع اختلالات خلقی و اضطرابی اغلب با اختلالات شخصیتی همراه است.
با این حال، برای افراد مبتلا به اختلال دوقطبی، در بیشتر موارد، رابطه کمی بین تعامل با افراد دیگر و شروع یک دوره خلقی وجود دارد. اما در مورد اختلال شخصیت مرزی، تعامل با افراد دیگر یا انتظارات در مورد روابط عاملی است که باعث ایجاد بیماری می شود و منجر به مشکلات خلقی و اضطراب می شود.