بهترین سبک فرزند پروری برای تربیت کودک

آیا تا به حال به تأثیر عمیقی که سبک فرزندپروری شما بر رشد و نتایج آینده فرزندتان می گذارد فکر کرده اید؟ این واقعیتی است که بارها و بارها از طریق تحقیقات تأیید شده است، با این حال بسیاری از ما به طور ناخودآگاه الگوهای فرزندپروری را که در طول تربیت خود شاهد بودیم تکرار می کنیم. اما چرا این قضیه مهم است؟

فرزندپروری یک سفر پیچیده و چند وجهی است که آینده فرزندان ما را به شیوه های عمیقی شکل می دهد. سبک فرزندپروری که ما انتخاب می کنیم به طور قابل توجهی بر رشد و نتایج آنها تأثیر می گذارد و این واقعیت بارها توسط تحقیقات گسترده تأیید شده است. با این حال، بسیاری از ما بدون توجه به سبک فرزندپروری خود، این سفر را آغاز می کنیم و اغلب ناخودآگاه الگوهایی را که در تربیت خود مشاهده کرده ایم، تکرار می کنیم.

در این مقاله، علت اهمیت سبک‌های فرزندپروری را بررسی می‌کنیم، رایج‌ترین سبک‌های فرزندپروری را بررسی می‌کنیم، پیامدهای روان‌شناختی و عاطفی هر کدام را بررسی می‌کنیم و رویکردی مناسب را معرفی می‌کنیم که هدف آن ایجاد محیطی پرورش‌دهنده، پاسخ‌گوی عاطفی و جامع برای کودکان است. والدین می بایست از بهترین سبک فرزندپروری که از رشد و نمو کودک آن ها حمایت می کند، استفاده کنند زیرا نحوه تعامل شما با کودک و نوع فرزندپروی او، تا پایان عمر بر زندگی فرزند تأثیر می گذارد. سبک فرزندپروری بر تمام مسائل کودک شما از جمله وزن او تا احساسی که نسبت به خودش دارد، تاثیر می گذارد.

امروزه والدین بسیار نگران آینده فرزندان خود هستند و تلاش می کنند تا بهترین امکانات و منابع را برای رشد فرزند خود مهیا کنند. در کنار تمام امکانات رفاهی فرزند خود، برای یادگیری سبک های فرزندپروی تلاش کنید و بهترین سبک آن را متناسب با ویژگی های خود و فرزندتان انتخاب کنید تا فرزند خود را برای آینده بهتر و تمام اتفاقات مبهم آن آماده کنید.

سبک های فرزند پروری چیست؟

سبک های فرزندپروری که امروزه معمولاً در روانشناسی تربیتی و فرزندپروری مورد استفاده قرار می گیرد بر اساس کار دیانا باومریند، روانشناس رشد در دانشگاه کالیفرنیا در برکلی، در دهه 1960 شکل گرفته است.

نظریه باومریند این موضوع را بیان می کند که میان سبک فرزندپروری و رفتار کودکان رابطه تنگاتنگی وجود دارد. شیوه های مختلف فرزندپروری می تواند منجر به رشد و نتایج متفاوت در کودکان شود.

بیشتر بخوانید: چگونه فرزندان باهوش تربیت کنیم؟

انواع شیوه های فرزندپروری

به طور کلی 4 سبک فرزندپروری وجود دارد که شامل سبک های زیر می باشند:

•  سبک مقتدرانه: کنترل بالا و محبت زیاد
•  سبک مستبدانه: کنترل بالا و محبت کم
• سبک سهل گیرانه: کنترل پایین و محبت زیاد
• سبک طردکننده: کنترل پایین و محبت کم

هر سبک رویکرد متفاوتی نسبت به تربیت فرزندان دارد و هر سبک را با توجه به ویژگی های متفاوتی که دارد می توان تشخیص داد.

1. سبک مقتدرانه

“چون من این را می گویم.” اگر با شنیدن این عبارت بزرگ شده اید، تنها نیستید. بسیاری از ما در کودکی آن را تجربه کرده ایم و حتی ممکن است به عنوان والدین از آن استفاده کرده باشیم. سبک فرزندپروری مستبدانه با رویکرد دیکتاتوری مشخص می شود، و والدین انتظار اطاعت بی چون و چرای بدون ارائه هرگونه توضیحی را دارند. قوانین، سفت و سخت و غیرقابل تغییر هستند و مجازات، ابزاری رایج برای حفظ کنترل است. محبت در خانواده‌های مستبد بسیار کم است، ارتباطات معمولاً یک طرفه است (از والدین به فرزند)، و انتظارات بالا و فضای کمی برای انعطاف‌پذیری وجود دارد. کودکانی که در چنین محیط‌هایی بزرگ می‌شوند، اغلب برای تصمیم‌گیری مستقل تلاش می‌کنند، در تشخیص درست از نادرست بدون راهنمایی بیرونی مشکل دارند، و ممکن است عزت نفس پایینی داشته باشند و در درجه اول به دنبال تأیید اعتبار از سوی افراد دیگر هستند. یکی از جنبه‌های جالب فرزندپروری مستبد این است که مطالعات نشان داده‌اند که رفتار «خوب» اغلب فقط تا زمانی که والدین حضور دارند ادامه می‌یابد. هنگامی که کودکان تحت نظر قرار نمی گیرند، ممکن است به قوانین عمل کنند یا از آنها سرپیچی کنند. والدین مقتدر انتظارات زیادی از پیشرفت و رشد کودک خود دارند اما در کنار این انتظارات گرم و صمیمی نیز هستند. این والدین با بحث آزاد، ارائه راهنمایی و استفاده از استدلال، قوانین را تعیین و محدودیت ها را اعمال می کنند. این والدین برای عملکرد و رفتار خود استدلال و توضیح ارائه می دهند. این توضیحات به کودکان اجازه می دهد تا آگاهی داشته باشند و در این صورت است که ارزش ها و اخلاقیات را می آموزند. والدین مقتدر مهربان و حامی هستند. به فرزندان خود اجازه مستقل بودن می دهند  و به داشتن استقلال تشویق شان می کنند. آنها همچنین امکان برقراری ارتباط دو طرفه را فراهم می کنند. این شیوه فرزندپروری به عنوان شیوه فرزندپروری دموکراتیک  نیز شناخته می شود.

بر اساس تحقیقات باومریند در مورد سبک های فرزندپروری، فرزندان والدین مقتدر این ویژگی ها را دارند:

• شاد و راضی به نظر می رسند.

• استقلال بیشتری دارند.
• فعال هستند.
• به موفقیت تحصیلی بالاتری دست پیدا می کنند.
• از عزت نفس خوبی برخوردار هستند
• به طور شایسته ای با همسالان تعامل برقرار می کنند.
• از سلامت روان بهتری برخوردار هستند.
• تمایلات خشونت آمیز کمتری نشان می دهند.
• وابستگی امن دارند.

2. سبک مستبدانه

سطح بالای کنترل و سطح پایین پاسخگویی دو ویژگی والدین مستبد است.

اگرچه شیوه های فرزندپروری مقتدرانه و شیوه های فرزندپروری مستبدانه نام های تقریبا مشابهی دارند، اما چندین تفاوت مهم در باور، تقاضا و رویکرد والدین وجود دارد.

در حالی که هر دو سبک والدین کنترل های بالایی دارند والدین مستبدانه خواستار اطاعت کورکورانه از دلایلی مانند “زیرا من چنین گفتم” هستند. آنها فقط اجازه ارتباط یک طرفه از طریق قوانین و دستورات را می دهند و از هیچ گونه استدلالی استفاده نمی کنند.

این والدین از نظم و انضباط به شدت استفاده می کنند و اغلب از مجازات های سخت مانند تنبیه بدنی به عنوان راهی برای کنترل رفتار کودکان استفاده می کنند.

والدین مستبد به نیازهای فرزندان خود پاسخ نمی دهند و عموماً حمایت کننده نیستند.

فرزندان والدین مستبد این ویژگی ها را دارند:

• روحیه شادابی ندارند.

• استقلال کمتری دارند.

• ناامن به نظر می رسد.

• عزت نفس پایینی دارند.
• مشکلات رفتاری بیشتری نشان می دهند.

• عملکرد تحصیلی بدی دارند.

• مهارت اجتماعی شان ضعیف است.

• بیشتر مستعد مسائل روحی هستند.

• به احتمال بیشتری درگیر مواد مخدر می شوند.
• مهارت های مقابله ای ضعیفی دارند.

3. سبک سهل گیرانه

فرزندپروری سهل انگارانه ممکن است برای بسیاری ناآشنا به نظر برسد، زیرا با فقدان مشارکت آنچنانی والدین در تربیت فرزندان تعیین می شود. در برخی موارد، والدین ممکن است آگاهانه این سبک را انتخاب کنند، اما اغلب آنها به سادگی نسبت به فرزندپروری، بی‌علاقه یا نامطمئن هستند. والدین غافل، حداقل قوانین، ساختار یا محبت را به فرزندان خود ارائه می دهند. ارتباط با فرزند نادر و توجه به پرورش کودک کمیاب است، و همچنین انتظارات کم یا وجود ندارد. کودکانی که در محیط‌های فاقد محبت بزرگ می‌شوند، اغلب با نظارت محدود به حال خود رها می‌شوند. آنها به دلیل نظارت ناکافی در معرض آسیب جسمی هستند و همچنین با خطرات روانی نیز رو به رو هستند. این کودکان معمولاً افسردگی، مشکل در ایجاد روابط نزدیک، رفتار خصمانه از خود نشان می‌دهند و تمایل دارند خود را از دیگران منزوی کنند. سهل انگاری والدین می تواند آنقدر مضر باشد که ممکن است منجر به بیرون راندن کودکان از خانه توسط والدین آن ها نیز بشود. والدین سهل گیر، قوانین و محدودیت های بسیار کمی تعیین می کنند و آنها تمایلی به اجرای قوانین ندارند. این والدین متواضع و خونگرم هستند اما دوست ندارند نه بگویند یا فرزندان خود را ناامید کنند. فرزندان دارای والدین سهل گیر ویژگی های نامناسبی از خود نشان می دهند:

• نمی توانند قوانین را رعایت کنند.

• خودکنترلی ضعیفی دارند.

• دارای تمایلات خودخواهانه هستند.

• در روابط و تعاملات اجتماعی با مشکلات زیادی رو به رو می شوند.

4. سبک طردکننده

والدین طرکننده، مرزهای محکم یا استانداردهای بالایی را تعیین نمی کنند. آنها نسبت به نیازهای فرزندان خود بی تفاوت هستند و در زندگی آنها دخالت ندارند. این والدین ممکن است خودشان دارای مشکلات روحی مانند افسردگی، سوء استفاده جسمی باشند یا خود در کودکی درگیر والدین طرکننده بوده اند.

کودکانی که توسط والدین طرکننده بزرگ می شوند:

• تکانشی هستند.
• مهارت خودتنظیمی هیجانی ندارند.

• با مشکلات بزهکاری و اعتیاد مواجه می شوند.

• مشکلات روانی بیشتری دارند. به عنوان مثال: رفتار خودکشی در نوجوانی

بهترین سبک های فرزند پروری چیست؟

درک سبک فرزندپروری و تفکر در مورد اینکه چگونه با ارزش‌ها و آرمان های شما همسو می‌شوند، اولین قدم مهم در سفر فرزندپروری شما است. مهم است که بدانیم بسیاری از ما در دوران کودکی خود رویکردهای متفاوتی را از والدین خود تجربه کرده‌ایم و این تجربیات عمیقاً بر نحوه تعامل ما با فرزندان خود تأثیر می‌گذارد. برای مثال، والدینی که تمایل به فرزند پروری سهل‌گیرانه دارند، ممکن است در خانواده‌های مستبد بزرگ شده باشند و آگاهانه راه دیگری را برای فرزندان خود انتخاب کنند. این امر غیرمعمول نیست، زیرا افراد اغلب به دنبال این هستند که از تکرار سبک والدینی که در کودکی تجربه کرده‌اند اجتناب کنند. اگر متوجه می‌شوید که اغلب به شیوه‌ای متوسل می‌شوید که با نیات واقعی شما همسو نیست، با این واقعیت که تغییر ممکن است، خود را آگاه کنید. گاهی در مسیر فرزندپروری خود شدیداً دوست داریم والدینی صلح‌آمیز باشیم، اما بیشتر از آنچه می‌خواهیم، برای فریاد زدن و کنترل کردن، شبیه یک فرد مستبد یا منضبط، وقت صرف می‌کنیم.  این سفر نه تنها رابطه با فرزندان و فضای خانه را تغییر می دهد، بلکه بر تمام جنبه های زندگی نیز تأثیر می گذارد.

بیشتر بخوانید: متخصص تربیت فرزند در تهران

صرف نظر از شیوه های فعلی فرزندپروری شما، مهم است که تشخیص دهید که شما توانایی ایجاد سالم ترین محیط ممکن را برای فرزندان خود و همچنین برای خود دارید تا رشد کنند. شما حتی می توانید یک گام فراتر بردارید و به یک مربی والدین تبدیل شوید و دیگران را در سفرشان به سمت رشد همه جانبه کودک و فرزندپروری صلح آمیز تحول آفرین توانمند کنید. از دهه ها مطالعه، محققان دریافتند که فرزندپروری مقتدرانه پیوسته با بهترین نتایج در کودکان مرتبط است و سبک فرزندپروری مقتدرانه، از نظر روانشناسان و روانپزشکان بهترین سبک فرزندپروری است. این طبقه بندی شیوه های تربیت کودک بیش از 25 سال است که در کشورهای مختلف مورد مطالعه قرار گرفته است و نتایج به طور کلی برای هر سبک فرزندپروری مورد انتظار است. گاهی اوقات والدین فقط در یک گروه و سبک  قرار نمی گیرند، بنابراین اگر زمان هایی ویژگی های سهل گیرانه و زمانی دیگر ویژگی های مقتدرانه دارید، نا امید و ناراحت نشوید. درست است که نتایج، سبک فرزند پروری مقتدرانه را بهترین سبک فرزندپروری نشان می دهد اما اگر ویژگی های شما با سبک های دیگر فرزندپروری همخوانی دارد، می توانید مراحل و تمریناتی را انجام دهید تا در هر سبکی که هستید از بهترین روش های برای تربیت فرزند خود استفاده کنید و به یک پدر یا مادر حمایت کننده تبدیل شوید. با فداکاری و تعهد می توانید بهتری سبک فرزندپروی را داشته باشید و  رابطه مثبتی با فرزند خود برقرار کنید.