علت ناخن جویدن کودکان ۳ و ۴ ساله و درمان آن
ناخن جویدن کودکان: علل، پیامدها و روشهای درمان
ناخن جویدن یا Onychophagia یکی از عادات شایع در کودکان و نوجوانان است که بسیاری از والدین را نگران می‌کند. این رفتار معمولاً به صورت ناخودآگاه انجام می‌شود و میتواند جنبه‌های روانشناختی، رفتاری و حتی جسمی داشته باشد. در این مقاله به بررسی دلایل ناخن جویدن کودکان، علائم، عوارض احتمالی و روشهای درمانی مؤثر می‌پردازیم.
ناخن جویدن چیست؟
ناخن جویدن به عملی گفته می‌شود که کودک یا نوجوان ناخن‌های خود را با دندان گاز می‌گیرد و می‌جود. این رفتار ممکن است شامل پوست اطراف ناخن و حتی گاهی انگشتان هم باشد. ناخن جویدن معمولاً در دوران کودکی شروع می‌شود و میتواند تا نوجوانی یا حتی بزرگسالی ادامه یابد.
طبق تحقیقات، بین ۲۰ تا ۳۰ درصد کودکان و نوجوانان ناخن‌های خود را می‌جویند، و این رفتار در پسران و دختران تقریباً به یک اندازه دیده می‌شود. در بسیاری از موارد، این رفتار ناشی از استرس، اضطراب یا عادات رفتاری است و معمولاً با گذر زمان خودبه‌خود کاهش مییابد.
علت ناخن جویدن کودکان چیست؟ چرا کودک ۳ ساله و ۴ ساله من ناخن می خورد؟ خوردن و جویدن ناخن چه علتی دارد؟
تعریفی عملی از ناخن جویدن کودک؛ قرار دادن یک یا چند انگشت در دهان و جویدن ناخن با دندان است.
هیچ کس واقعاً نمی داند چه عواملی باعث جویدن ناخن می شود. در ادامه این مقاله لیستی از برخی از تئوری ها و دیدگاه ها در رابطه با دلایل ناخن جویدن در کودکان و بزرگسالان آمده است.
علت ناخن جویدن کودکان
فروید: گازگرفتن ناخن ها ناشی از رشد روانشناختی فرد است، در نظریه فروید و در مرحله شفاهی رشد روانی، این کار با هدف رشد و اصلاح دهان انجام می شود و در کودکان سه تا چهار ساله بیشتر شایع است. اما در زیر برخی از علت های رایج ناخن جویدن کودکان سه چهارساله
۱- از خود متنفر بودن از علت های ناخن جوبدن کودک
ناخن جویدن به هر حال نوعی پرخاشگری بر علیه خود فرد است و بسیاری از نظریه پردازان به این نتیجه رسیده اند که افراد با گاز گرفتن ناخن های خود به بیان خود نفرتی می پردازند.
۲- اضطراب
تصور می شود که جویدن ناخن ناشی از اضطراب در برخی افراد می باشد.
۳- عادت عصبی
برخی از نظریه پردازان، ناخن جویدن ها را به سادگی فقط یک عادت می دانند.
۴- ناشی از اختلالات روانپزشکی
برخی از نظریه پردازان و روانپزشکان به این نتیجه رسیده اند که جویدن ناخن ناشی از برخی اختلالات روانپزشکی مختلف است.
۵- بی حوصلگی و ناامیدی
برخی از روانشناسان معتقدند که ناخن جویدن کاری است که شخص هنگامی که کسل و ناامید است، انجام می دهد.
۶- رفتار آموخته شده، علت ناخن جویدن کودکان
کودکان یاد می گیرند که ناخن های خود را گاز بزنند، زیرا می بینند بزرگسالان انگشت دست های خود را به وسیله دهانشان می گیرند و با آن ها کلنجار می روند، در نهایت از رفتار آن ها تقلید می کنند. کودکان در سنین ۳ تا ۴ سالگی، بیشتر رفتار بزرگسالان را تقلید می کنند به همین علت، بیشتر موارد جویدن ناخن در کودکان سه تا چهار سال دیده می شود.
۷- ترس از ناخن گیر در کودک
عادت به جویدن ناخن در برخی از کوکان به این دلیل است که آن ها از ناخن گیر می ترسند و قبل از این که شما بخواهید ناخن هایشان را بگیرید خودشان با دندان این کار را انجام می دهند. توصیه می شود از همان ابتدای کار هنگام ناخن گرفتن کودکتان طوری رفتار کنید که او را از کوتاه کردن ناخن نترسانید.
چنانچه کودک شما از کوتاه کردن ناخن واهمه دارد و از دندان هایش برای این کار استفاده می کند بهتر است زمانی که خواب است ناخن های او را کوتان کنید، تا با این کار او را از عادت جویدن ناخن دور کرده باشید.
انواع ناخن جویدن
با این وجود یک نکته واضح است که ناخن جویدن در همه زمان ها و در همه افراد یک بیماری پاتولوژیک نیست. با این حال، دقیقاً مشخص نیست که مرز بین گاز گرفتن ناخن سالم و ناسالم کجا قرار دارد.
با توجه به اطلاعات در دسترس روانشاسان به این نتیجه رسیده اند که دو نوع جویدن ناخن وجود دارد:
- یک نوع از گاز گرفتن ناخن پدیده ای گذرا است که در کودکی اتفاق می افتد، و به خودی خود با گذشت زمان از بین می رود. بعضی اوقات بزرگسالان نیز دوره های کوتاهی از عادت جویدن ناخن را پشت سر می گذارند.
- نوع دوم گاز گرفتن ناخن، ناخن جویدن است که تصور می شود علائم یک اختلال روانی جدی است. این افراد اغلب در همان زمان دچار مشکلات روانی می شوند.
ناخن جویدن کودکان نشانه ای از کدام اختلالات است؟
- نقص توجه بیش فعالی (۷۴٪)
- اختلال نافرمانی (۳۶٪)
- اختلال اضطراب جدایی (۶/۲۰ درصد)
- وسواس فکری کودکان (۱۱.۱٪)
- اختلال افسردگی اساسی (۶.۷٪)
- عقب ماندگی ذهنی (۹.۵٪)
علاوه بر این، همچنین مشخص شده است که ۲۸٪ از کودکان مبتلا به سندرم Tourette نیز از ناخن ها استفاده می کردند.
در میان همه كودكان مطالعات نشان می دهد که تقریبا همه پسران و ۸۱٪ دختران حداقل يك بيماري روانپزشكي دارند.
نتیجه ای که برای رسیدن به اینجا حاصل می شود اینست که اگر شما یا فرزندتان دچار نیش مداوم ناخن هستید که به نظر می رسد یا احساس اجباری می کند، بهتر است به پزشک مراجعه کنید تا تشخیص دهد که یک اختلال روانی اساسی وجود دارد که نیاز به درمان دارد.
از مطالعات و آمار گیری هایی که تا کنون انجام شده است، می توان به این نتیجه رسید که چنانچه شما یا کودکتان دچار عادت ناخن جویدن شده اید و به طور همیشگی این کار را انجام می دهید، چنانچه در تهران هستید، توصیه می شود که به درمانگر با تجربه در تهران و چنانچه در شهر های دیگر هستید در همان شهر، مراجعه کنید تا در صورتی که دارای اختلال روانی هستید، شروع به درمان خود کنید.
پیامدها و عوارض ناخن جویدن
ناخن جویدن در کودکان اگر مزمن و شدید باشد، میتواند مشکلات جسمی و روانی ایجاد کند:
۱. عوارض جسمی
عفونتهای پوست و ناخن: باکتری‌ها و قارچ‌ها میتوانند وارد پوست آسیب‌دیده شوند و باعث عفونت شوند.
مشکلات دندانی: فشار مداوم روی دندان‌ها ممکن است باعث کج شدن یا ساییدگی دندان‌ها شود.
مشکلات معده و روده: بلعیدن ناخن یا پوست میتواند مشکلات گوارشی ایجاد کند.
۲. پیامدهای روانی
شرم و خجالت: کودکانی که ناخن جویدن شدید دارند، ممکن است احساس شرم کنند و از حضور در جمع یا دست دادن با دیگران اجتناب کنند.
کاهش اعتماد به نفس: ظاهر ناخنها و انگشتان آسیب‌دیده میتواند به کاهش اعتماد به نفس منجر شود.
افزایش اضطراب: ناخن جویدن خود میتواند چرخه‌ای از استرس و اضطراب ایجاد کند.
درمان ناخن جویدن در کودکان یا بزرگسالان
در اولین مرحله برای این که ناخن جویدن در کودکان را درمان کنید باید به نکاتی که در ادامه گفته می شود توجه کنید و از انجام آن ها خود داری کنید.
نبایدها در رابطه با ترک عادت ناخن جویدن در کودک
- مجازات جلوی گاز گرفتن و جویدن ناخن را نمی گیرد. در حقیقت ، ممکن است با اضافه کردن یک وسیله برای جلب توجه کردن و اذیت کردن شما این مسئله را بدتر کند.
- پوشش ناخن ها با مواد طعم دهنده تلخ معمولاً ناخن جویدن را متوقف نمی کند ، اگرچه در بعضی موارد به شما کمک می کند.
- ناخن را ناخوشایند نکنید یا شرم نکنید این فقط مسائل را بدتر می کند.
بایدها در رابطه با ترک کردن عادت ناخن جویدن
- برای مثال قرار دادن یک مانع روی انگشتان، به عنوان مثال ممکن است دستکش پوشیدن به شما کمک کند که به مرور زمان عادت ناخن جویدن را کنار بگذارید.
- جایگزین کردن عادتی مانند بازی کردن با خمیر و یا وسایل دیگر که باعث شود شما با انگشتان دست خود کاری بجز جویدن ناخن هایتان انجام دهید.
- ناخن هایتان را کوتاه کنید، با این کار اغلب افرادی که به جویدن ناخن عادت دارند، با گذشت زمان این عادت خود را فراموش می کنند.
روشهای درمان ناخن جویدن کودکان
درمان ناخن جویدن بسته به شدت و علت آن متفاوت است و معمولاً ترکیبی از روشهای رفتاری، روانشناختی و در برخی موارد دارویی استفاده می‌شود.
۱. روشهای رفتاری
الف) جایگزین کردن عادت
به کودک آموزش دهید تا در زمان استرس یا کسالت، به جای ناخن جویدن، فعالیت دیگری انجام دهد، مانند:
- فشار دادن توپ ضد استرس
- کشیدن کش یا بند لاستیکی روی مچ
- نقاشی یا بازی با دست‌ها
ب) آموزش آگاهی
کودک باید متوجه شود چه موقع و چه زمانی ناخن جویدن را انجام می‌دهد. میتوان از یادآورهای بصری مانند برچسب یا هشدار استفاده کرد.
ج) تقویت مثبت
به کودک برای هر روزی که ناخن‌های خود را نمی‌جود، پاداش کوچک بدهید. این پاداش میتواند تشویق کلامی یا فعالیت تفریحی باشد.
د) استفاده از پوشش ناخن
میتوان از لاک‌های تلخ مخصوص ناخن یا چسب‌های محافظ استفاده کرد تا کودک طعم ناخوشایند را تجربه کند و ناخن جویدن کاهش یابد.
۲. روشهای روانشناختی
الف) مدیریت استرس و اضطراب
کودکان یاد می‌گیرند با تمرینات آرام‌سازی استرس خود را کاهش دهند.
- تنفس عمیق
- مدیتیشن ساده
- یوگا مخصوص کودکان
ب) رفتار درمانی شناختی (CBT)
CBT به کودکان کمک می‌کند تا رابطه بین فکر، احساس و رفتار خود را بشناسند و راه‌های سالم جایگزین ناخن جویدن پیدا کنند.
ج) مشاوره خانوادگی
گاهی ناخن جویدن کودک به فشار یا تنش خانوادگی مرتبط است و مشاوره والدین و کودک میتواند کمک‌کننده باشد.
۳. روشهای دارویی
در موارد شدید و همراه با اختلالات اضطرابی یا وسواسی، روانپزشک ممکن است داروهای ضد اضطراب یا ضد وسواس تجویز کند. داروها معمولاً در کنار درمان رفتاری استفاده می‌شوند و نه به عنوان درمان اصلی.
پیشگیری از ناخن جویدن در کودکان
- ایجاد محیط آرام و بدون تنش در خانه
- آموزش روشهای مدیریت استرس و هیجان
- سرگرم کردن کودک با فعالیتهای مناسب دست و ذهن
- الگو بودن والدین و نشان دادن رفتار سالم در مواقع استرس
- نظارت ملایم و تشویق به حفظ ظاهر ناخنها
درمان ناخن جویدن کودکان در کلینیک ذهن آرا
مرکز خدمات روانشناختی کودک و نوجوان ذهن آرا، با بررسی دقیق و همه جانبه کودک علت ناخن جویدن کودک را تشخیص و با توجه به علت ناخن جویدن درمان ناخن جویدن کودکان آغاز می شود. در واقع در کلینیک ذهن آرا به جای یک متحصص چند متخصص و دکتر روانشناس بر مشکل ناخن جویدن کودکان فعالیت می کنند.
نتیجه‌گیری
ناخن جویدن یک رفتار رایج در کودکان است که بیشتر به دلیل استرس، اضطراب یا عادت ایجاد می‌شود. در بسیاری از موارد، با روشهای رفتاری و آموزش کودک میتوان آن را کاهش داد یا کنترل کرد. والدین نقش مهمی در تشخیص علت و کمک به کودک برای جایگزین کردن عادت دارند. در موارد شدید یا مزمن، مراجعه به روانشناس کودک یا متخصص روانپزشکی توصیه می‌شود تا از بروز مشکلات جسمی و روانی جلوگیری شود.