آموزش مهارت های زندگی به کودکان که چگونه از خود و دیگران مراقبت کنند برای رشد آنها به عنوان انسان های سالم و سازنده بسیار مهم است. در این مطلب، ما مهارت های زندگی را برای بچه ها (از پیش دبستانی تا 18 سال) به اشتراک خواهیم گذاشت. از کودکان خردسال تا نوجوانان تا بزرگسالان جوان، در اینجا مهارت های زندگی در دنیای واقعی وجود دارد که به هر کودکی کمک می کند در زندگی موفق شود! مهارت های زندگی به کودک شما کمک می کند تا شادی و موفقیت را در مدرسه، کار و زندگی شخصی پیدا کنند. برخلاف مهارت‌های فنی، از جمله ریاضی، علوم و سایر دروسی که در مدرسه یاد می‌گیریم، مهارت‌های زندگی اغلب در کلاس‌های سنتی آموزش داده نمی‌شوند.  با این وجود این مهارت ها در رشد مناسب کودکان و بزرگسالان حیاتی هستند. مرکز روانشناسی ذهن آرا کلاس های زیادی در قالب باشگاه مغز کودک و کارگاه مادر و کودک به صورت مستمر برگزار می کند که جهت ارتقاء این مهارت هامی توانید در آنها شرکت کنید.

مهارت ها زندگی چیست؟

تعاریف متفاوتی برای مهارت های زندگی ارائه شده است. اصطلاح مهارت های زندگی به معنای توانایی هایی است؛ که برای بهره‌برداری بهتر و بیشتر از زندگی به آن ها احنیاج دارید. هرگونه مهارتی که در زندگی برای شما می تواند مفید باشد؛ بر بهتر شدن کیفیت زندگی شما می تواند اثر گذار واقع شود. به طور کلی مهارت های زندگی، برای مقابله درست و مؤثر با چالش های زندگی به کار برده می شود. این مهارت ها به شما امکان برقراری ارتباط با دیگران و شناسایی و پردازش احساسات را می دهد. همچنین تعریفی که سازمان بهداشت جهانی (WHO)، از مهارت های زندگی ارائه داده است. شامل مجموعه‌ای از توانمندی هایی است؛ که یادگیری آن ها به ایجاد و سازگاری رفتارهای مثبت و سازنده در فرد منجر می شود. علاوه بر این مهارت های زندگی را می توان بر اساس فرهنگ و سن افراد نیز هم تعریف کرد.

 آموزش مهارت های زندگی به کودکان

آموزش مهارت های زندگی به کودکان از اساسی ترین موضوعاتی است؛ که باید در تربیت فرزندانمان به آن اهمیت زیادی دهیم. آگاهی و آشنایی با مهارت‌های زندگی که شامل، مجموعه‌ای از توانایی‌ها مانند: مدیریت کردن بحران های چالش های زندگی یا برقراری ارتباط با دیگران است؛ می‌تواند در شرایط زندگی هر یک از ما تأثیر بسیاری داشته باشد. همه ما در زندگی ضعف هایی داریم که می توانند؛ محدودیت‌ها و موانع بسیاری را در طول زندگی‌ برای ما به وجود آورد. با توجه به تمامی تعاریفی که از مهارت های زندگی شد؛ این موضوع مهم را در نظر داشته باشید؛ که کودکان از سنین پایین می توانند؛ به‌خوبی و با روش های درست با مهارت‌های مهم زندگی آشنایی پیدا کنند. و با آموزش صحیح و یادگیری مستمر از همان سنین پایین بتوانند با موانع و چالش های روبرو شوند؛ و از پس آن ها بر آیند. تا زندگی و آینده ای بهتر و با کیفیت مناسبی برای خود بسازند. علاوه بر مطالعه این مقاله و آشنایی با این مهارت ها می توانید؛ برای کمک تخصصی گرفتن در افزایش و بهبود آن ها از روانشناس و مشاور کودکان راهنمایی و کمک بگیرید.

ضرورت آموزش و یادگیری مهارت های زندگی به کودکان

بسیاری از والدین فقط به دنبال پیشرفت توانایی‌های ذهنی و هوشی کودکشان (IQ)، مانند: پیشرفت تحصیلی و یادگیری دروسی چون، ریاضی یا یادگیری زبان‌های مختلف هستند. اما مهم است به این نکته دقت کنید؛ که ذهن کودک شما در  همان سنین پایین برای یادگیری ظرفیت بسیار زیادی دارد. در کنار تقویت ذهنی (IQ)، به تقویت مهارت های هوش هیجانی (EQ)، توجه کنید. تقویت این دو مورد هم زمان به کودک شما کمک می کند؛ تا دروان جوانی و بزرگسالی بهتری و متعادل تری را تجربه کند. و راحت تر بتواند؛ مسیر پیشرفت و موفقیت در تمام جنبه های زندگی کسب کند.

مهارت های زندگی به کودکان شامل چه مواردی می شود؟

مهارت های زیادی وجود دارد؛ که شما می توانید به فرزندتان آموزش دهید. این اصل را هم باید در نظر داشته باشید؛ یکی از مهم ترین مهارت های مهم زندگی یادگیری است. این که در هر دوره از زندگی آماده آموزش دیدن و یادگیری باشیم تمامی ندارد. و انسان باید در زندگی همیشه آماده یاد گرفتن مهارت های مختلف باشد. چرا که در جهان مدرن امروز، دقیقه به دقیقه دنیای اطراف ما در حال تغییر است. و ما باید نسبت به افزایش  مهارت های خود و یادگیری موضوعات جدید منعطف باشیم. در ادامه به پنج مورد از اساسی ترین و ضروری ترین مهارت های زندگی که کودکان باید آن ها را آموزش ببینند؛  مطرح و بررسی می کنیم.

1. مهارت حل مسئله و تصمیم‌گیری

حل مسئله و تصمیم‌گیری از مهم‌ترین مهارت‌هایی هستند؛ که در طول زندگی به آن‌ها احتیاج پیدا می کنیم. آموزش مهارت های زندگی به کودکان به همراه مهارت حل مسئله کامل می‌شود. زمانی که در زندگی به یک مشکل بر می خوریم؛ باید بتوانیم شرایط و موقعیت را بسنجیم و برای آن راه حل پیدا کنیم و در نهایت تصمیم بگریم. در تصمیم درست گرفتن برای کودک خود، با راهنمایی کردن او می توانیم به او کمک زیادی کنیم. اما به یاد داشته باشید؛ که همزمان استقلال در تصمیم گیری و حل مسئله را در او پرورش دهیم. این موضوع با تکرار و تمرین بهتر می شود. و به کودک کمک می کند تا در در سنین بالاتر با اعتماد به نفس بیشتر و بهتری برای خود تصمیم گیری کنند و در حل مشکلات خود مستقل تر عمل کنند.

2. مهارت برقراری روابط اجتماعی

ارتباط برقرار کردن با دیگران برای کودکان امری بسیار مهمی است. آن‌ها از این راه روابط اجتماعی، اصول و قواعد اجتماعی و همین‌طور همدلی و همکاری کردن با دیگران را می آموزند. همچنین این مهارت در دوران بزرگسالی به آن‌ها کمک می‌کند؛ تا در آینده هم به‌ راحتی بتوانند برای خود دوست پیدا کنند. همچنین روابط اجتماعی مناسب و خوب باعث می شود؛ فرد در زمینه کاری و شغلی خود هم بتواند پیشرفت کند. و مسیر موفقیت اجتماعی را برای خود هموار تر کند. این نکته همیشه مهم بوده است؛ که انسان فردی اجتماعی به این دنیا می آید. و ارتباط و مشارکت کردن با دیگران از نیازهای اولیه هر فرد در این جهان است.

3. مهارت مدیریت زمان

مدیریت زمان از دسته مهارت‌هایی است؛ که در سنین بزرگسالی بسیار به آن احتیاج پیدا می کنیم. چرا که هر چه که سن بیشتر می شود. مسئولیت ها ما هم در زندگی گسترده تر می شود. پس چه بهتر از همان سنین پایین تر یاد بگیریم که برای وقت و زمان خود ارزش قائل شویم. و در مدریت آن کوشا باشیم. کودکان احتیاج دارند؛ که بتوانند بین درس‌ها، کلاس‌های فوق‌العاد و همین‌طور تفریحاتشان تعادل برقرار کنند. و این تعادل از راه یادگیری مهارت مدیریت زمان شکل می‌گیرد.

4. مهارت نه گفتن

کودکان، در سن بسیار حساسی در زمینه یادگیری هستند. به دلیل این که کودکان شرایط و موقعیت های دنیای اطراف خود را با توجه به تجربه کوتاهشان می سنجند. به دلیل ضعف های که در گفتار و ارتباط برقرار کردن دارند ممکن است؛ مورد زورگویی و بدرفتاری و همچنین خطر تجاوز قرار بگیرند. به همین دلیل مهارت نه گفتن، از اولین اصول، آموزش مهارت های زندگی به کودکان است. این امر باعث می شود؛ کودک بتواند حق و حقوق خود را در شرایط نامناسب تشخیص دهد. و بتواند از خود در برابر هر یک مواردی که گفته شد؛ دفاع کند.

5. مهارت تفکر نقادانه

تفکر نقادانه به این معناست که زمانی که با موضوعی روبه‌رو می‌شوید؛ بتوانید به‌خوبی تمامی ابعاد آن را ارزیابی کنید. این امر به ما کمک می‌کند هر حرفی را به‌راحتی نپذیرم؛ یا زمانی که در یک شرایط خاصی قرار می‌گیریم؛ به‌خوبی از پس حل کردن آن بربیایم. آموزش مهارت های زندگی به کودکان گاهی فاقد آموزش تفکر نقادانه است. این باعث می شود؛ برخی از کودکان به راحتی و آسانی در جوامع اجتماعی تحت تاثیر دوستان و یا سایر گروه‌های دیگر و حتی افراد سودجو قرار بگیرند. مهارت تفکر نقادانه به کودکان کمک می‌کند؛ هر حرفی را بی دلیل نپذیرند و به‌ خوبی بتواند درباره موضوعات مختلفی پرسش کنند؛ تحلیل و تفسیر خود را ارائه دهند.

6. کمک های اولیه اولیه

کمک های اولیه اولیه شامل دانستن نحوه برخورد با شرایط اضطراری است. یک کودک باید نحوه استفاده از کیت کمک های اولیه را بداند (و همچنین بداند که کجا در خانه و مکان های دیگر قرار دارد). کمک های اولیه اولیه همچنین شامل دانستن نحوه تماس با 911 در مواقع اضطراری است. تمرین از طریق ایفای نقش مهم است. به این ترتیب، شما آماده خواهید بود که دست یاری دراز کنید!

7.  بهداشت اولیه

یادگیری نحوه انجام بهداشت اولیه بدون اینکه به او گفته شود، یک مهارت مهم زندگی است. در اینجا چند نمونه از اصول بهداشتی آورده شده است: مسواک زدن، حمام کردن، شانه کردن یا برس کشیدن مو، شستن صورت و لباس پوشیدن. همچنین می‌توانید دانستن زمان تمیز کردن لباس‌ها را در آنجا نیز اضافه کنید (در مورد تمیز کردن در زیر بیشتر). نوجوانان پیش از نوجوانی نیز می توانند استفاده از دئودورانت را به لیست اضافه کنند.

8.  مهارت های مکالمه

گفتگو با دوستان، خانواده و آشنایان برای توسعه روابط بسیار مهم است. متأسفانه، بسیاری از بچه‌ها پیامک می‌فرستند و صحبت‌های رودررو زیادی انجام نمی‌دهند. مهارت های گفتگوی قوی به مدرسه، مصاحبه های شغلی، کار و به طور کلی زندگی کمک می کند. نکته: تمرین مکالمه سر میز شام را امتحان کنید!

9. مقابله با شکست

کنار آمدن با آن ممکن است سخت باشد، اما شکست بخشی از زندگی است. با این حال، کسانی که شکست را می پذیرند، به احتمال بسیار بیشتری موفق می شوند و خوشحال می شوند. پذیرای اصلاحات از سوی والدین و معلمان باشید (تا زمانی که این اصلاحات تضمین شده باشد). بچه ای که می تواند شکست (و انتقاد) را تحمل کند، از نظر عاطفی، ذهنی و اجتماعی برای بزرگسالی بسیار آماده تر است!

10. مرتب لباس پوشیدن و آماده شدن

در حین رعایت اصول بهداشتی به طور خلاصه به این موضوع اشاره کردیم. بچه ها می توانند یاد بگیرند که چگونه خودشان لباس بپوشند و در سنین پایین برای روز آماده شوند. برخی از راه‌های کمک به این فرآیند عبارتند از چیدن یک لباس از شب قبل و گرفتن ساعت زنگ دار که استفاده از آن آسان است. همچنین می توانید تصاویر یا فلش کارت هایی را که نحوه انجام این فرآیند را نشان می دهد پین کنید!

11. اخلاق

آداب معاشرت یک مجموعه مهارت مادام العمر است که همه باید آن را بیاموزند. گفتن “لطفا” و “متشکرم” نمونه هایی از اخلاق خوب هستند. مثال دیگر آداب میز است، از جمله نحوه استفاده مناسب از دستمال سفره و ظروف. همچنین مفید است که یاد بگیرید چه چیزی در کشورها و فرهنگ های دیگر مناسب است، به خصوص اگر سفر می کنید.

12. مدیریت پول

درک پول و داشتن آگاهی مالی یکی از ضروری ترین مهارت هاست! این را می توان در سنین پایین انجام داد. از پس انداز در قلک گرفته تا حساب های بانکی گرفته تا کارت های اعتباری، کودک باید یاد بگیرد که چگونه امور مالی را عاقلانه مدیریت کند. با افزایش سن، بچه ها همچنین می توانند در مورد سرمایه گذاری و تجارت (از جمله دنیای جدید هیجان انگیز ارزهای دیجیتال) بیاموزند.

13. استقلال کلی

همانطور که در مورد سفارش ذکر شد، بزرگسالان سعی می کنند با انجام دادن آنها برای بچه ها کارها را آسان تر کنند. به عنوان مثال، یک کودک 10-13 ساله به اندازه کافی بزرگ است که برای مدت کوتاهی تنها در خانه بماند. این فرصت خوبی برای تمرین استقلال است. برخی از مثال‌ها شامل انجام تکالیف به تنهایی، برداشتن اتاق خواب و مراقبت از وسایل شخصی است.