وسواس فکری در کودکان؛ شناخت تا درمان
وسواس فکری در کودکان! اختلال وسواس فکری عملی (OCD) ممکن است در کودکی شروع شود. اما تشخیص OCD در کودکان کمی چالش برانگیزتر است زیرا رفتارهای آنها ممکن است با بخشی از رشد معمولی اشتباه گرفته شود.
اختلال وسواس فکری-عملی (OCD) یک مشکل روانشناختی است که شامل وسواس (افکار، تمایلات و تصاویر ذهنی غیرارادی ناراحت کننده) و اجبار (رفتارهای تکراری و سفت و سخت) می‌شود.
وسواس باعث احساسات منفی شدید مانند اضطراب، ترس یا وحشت می‌شود. اجبار به عنوان یک مکانیسم مقابله برای وسواس عمل می‌کند. آنها آیین‌ها یا اعمالی هستند که احساس می‌کنید باید برای جلوگیری از یک نتیجه نامطلوب انجام دهید.
OCD در کودکان شامل افکار مزاحم و اقدامات محافظتی است، درست مانند بزرگسالان. با این حال، در کودکان، تشخیص علائم OCD از رفتارهای معمول رشدی می‌تواند دشوار باشد.
اختلال وسواس فکری عملی در کودکان چیست؟
اختلال وسواس فکری عملی (OCD) نوعی اختلال اضطرابی است. وسواس‌ها افکار تکرارشونده هستند. اجبارها رفتارهای تکرارشونده هستند.
کودکی که مبتلا به OCD است، افکار وسواسی ناخواسته‌ای دارد. این افکار با ترس‌ها مرتبط هستند، مانند لمس اشیاء کثیف. کودک از آیین‌های اجباری برای کنترل ترس‌ها، مانند شستشوی بیش از حد دست‌ها، استفاده می‌کند.
با بزرگ شدن کودکان، آیین‌ها و افکار وسواسی معمولاً براساس سن اتفاق می‌افتند. کودکان پیش‌دبستانی اغلب آیین‌ها و روال‌هایی در مورد غذا خوردن، حمام کردن و زمان خواب دارند. این‌ها به تثبیت انتظارات و دیدگاه آنها از دنیایشان کمک می‌کنند. کودکان در سن مدرسه اغلب با یادگیری بازی کردن، شرکت در ورزش‌های تیمی و خواندن شعر، آیین‌های گروهی ایجاد می‌کنند. کودکان بزرگتر و نوجوانان شروع به جمع‌آوری اشیاء و داشتن سرگرمی می‌کنند. این آیین‌ها به کودکان کمک می‌کنند تا اجتماعی شوند و یاد بگیرند که با اضطراب کنار بیایند.
وقتی کودکی مبتلا به OCD است، افکار وسواسی و آیین‌های اجباری می‌توانند بسیار مکرر و قوی شوند. آنها ممکن است در زندگی روزمره و رشد طبیعی اختلال ایجاد کنند. اختلال وسواس فکری-عملی در نوجوانان شایع‌تر است.
چه چیزی باعث اختلال وسواس فکری در کودکان می‌شود؟
علت اختلال وسواس فکری-عملی مشخص نیست. تحقیقات نشان می‌دهد که این یک مشکل مغزی است. افراد مبتلا به اختلال وسواس فکری-عملی به اندازه کافی ماده شیمیایی به نام سروتونین در مغز خود ندارند.
اختلال وسواس فکری عملی معمولاً در خانواده‌ها ارثی است. ژن‌ها می‌توانند در این امر نقش داشته باشند. اما ممکن است بدون سابقه خانوادگی اختلال وسواس فکری عملی نیز رخ دهد. در برخی موارد، عفونت‌های استرپتوکوکی ممکن است باعث شروع اختلال وسواس فکری-عملی یا بدتر شدن آن شوند.
علائم OCD در کودکان چیست؟
OCD در هر سنی با وسواس، اجبار یا هر دو مشخص می‌شود. علائم خاصی که شما تجربه می‌کنید اغلب با درون‌مایه اختلال وسواس فکری-عملی شما مرتبط است، که نقطه تمرکز پشت افکار و رفتارها است.
طبق معیارهای تشخیصی ذکر شده در راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی، ویرایش پنجم، ویرایش متن (DSM-5-TR)، درون‌مایه‌های وسواس‌ها و اجبارها در اختلال وسواس فکری عملی، علائم مرتبط را تعیین می‌کنند.
درون‌مایه‌های رایج عبارتند از:
تمیز کردن: وسواس‌های آلودگی و اجبارهای تمیز کردن
تقارن: وسواس‌های تقارن و اجبارهای تکرار، مرتب کردن یا شمردن
آسیب: وسواس‌های ترسناک در مورد ایجاد آسیب و اجبارهای اطمینان‌بخشی یا بررسی
تابو: وسواس‌های پرخاشگرانه، وسواس جنسی یا مذهبی و اجبارهای مرتبط
درون‌مایه‌های دیگری نیز در اختلال وسواس فکری-عملی وجود دارد و ممکن است انواع مختلفی از افکار مزاحم را تجربه کنید. طبق DSM-5-TR، کودکان و نوجوانان بیشتر از بزرگسالان احتمال دارد وسواس آسیب را تجربه کنند.
بسته به مضامین اختلال وسواس فکری عملی، علائم می‌توانند شامل رفتارهایی مانند موارد زیر باشند:
- چک کردن و بررسی مجدد بیش از حد
- نیاز به انجام کارها به یک شکل همیشگی
- داشتن آیین‌هایی که در زندگی روزمره اختلال ایجاد می‌کنند
- تکرار کلمات یا اعداد شانس
- جستجوی اطمینان خاطر مداوم
- اصرار بر مرتب بودن وسایل به روشی خاص
- احساس ناراحتی وقتی چیزها “همینطور” نیستند
- تکرار اعمال تا زمانی که احساس کنید بی‌نقص هستند
- دعا، تلاوت یا مرور ذهنی تکراری
- تمیز کردن یا شستن بیش از حد
- رفتارهای احتکار
DSM-5-TR نشان می‌دهد که کودکان نیز به اندازه بزرگسالان دچار وسواس و اجبار می‌شوند. با این حال، در کودکان، الگوهای رفتاری کمتر پایدار هستند و ممکن است نتوانند احساسات یا دلیل رفتار خاص خود را به زبان بیاورند.
کودکان به طور طبیعی مراحل رشدی را طی می‌کنند که در آنها رفتارها غیرقابل پیش‌بینی هستند. تشخیص تفاوت بین اجبار و فرآیندهای طبیعی ایجاد روال‌ها و کاوش در محیط می‌تواند چالش برانگیز باشد.
برای مثال، اگر کودک حتی پس از اینکه به او گفته شده «نه» مرتکب عمل وسواسی شود، باز هم آن را انجام دهد، ممکن است به عنوان رفتار سرکشانه اشتباه گرفته شود.
چه چیزی باعث اختلال وسواس فکری عملی در کودکان می‌شود؟
علت دقیق اختلال وسواس فکری-عملی در کودکان و بزرگسالان ناشناخته است. تغییرات ساختاری و عملکردی در مغز، ژنتیک، خلق و خو و عوامل محیطی همگی ممکن است در این امر نقش داشته باشند.
عوامل خطر اختلال وسواس فکری عملی در کودکان
اگرچه علل دقیق اختلال وسواس فکری-عملی مشخص نیست، اما عوامل خاصی ممکن است خطر ابتلای کودک را افزایش دهند، از جمله:
- داشتن والدین یا خواهر و برادر مبتلا به اختلال وسواس فکری عملی
- تجربه آسیب‌های دوران کودکی
- داشتن خلق و خوی ذاتاً کم‌رو
- تمایل به تجربه احساسات منفی، اضطراب یا افسردگی
- داشتن تفاوت‌های ساختاری در نواحی مغز مرتبط با رفتار و مدیریت احساسات
- تجربه اختلال تیک
یک مطالعه گروهی از منبع معتبر در سال ۲۰۲۰ خاطرنشان می‌کند که خطر ابتلای کودک به اختلال وسواس فکری-عملی ممکن است به دلیل عوامل مادری در دوران بارداری، مانند سن والدین، سابقه روانپزشکی و استفاده از سیگار در دوران بارداری نیز افزایش یابد.
تشخیص وسواس فکری در کودکان
یک روانپزشک کودک یا روانشناس کودک می‌تواند اختلال وسواس فکری-عملی را تشخیص دهد. آنها ارزیابی سلامت روان از فرزند شما انجام می‌دهند. برای تشخیص اختلال وسواس فکری-عملی، فرزند شما باید وسواس‌ها و اجبارهایی داشته باشد که مداوم، شدید و مختل‌کننده باشند. این وسواس‌ها باید به زندگی روزمره فرزند شما آسیب برسانند.
در بیشتر موارد، فعالیت‌های وسواس فکری-عملی مانند شستن دست یا بررسی قفل درها بیش از ۱ ساعت در روز طول می‌کشد. آنها همچنین باعث پریشانی سلامت روان می‌شوند و بر نحوه تفکر فرزند شما تأثیر می‌گذارند. در بیشتر موارد، بزرگسالان متوجه می‌شوند که اعمال آنها تا حدی طبیعی نیست. اما اغلب کودکان نمی‌توانند ببینند که رفتارشان غیرمنطقی و غیرطبیعی است.
اختلال وسواس فکری عملی در کودک چگونه درمان می‌شود؟
درمان به علائم، سن و سلامت عمومی فرزند شما بستگی دارد. همچنین به شدت بیماری بستگی دارد.
درمان اختلال وسواس فکری-عملی اغلب شامل ترکیبی از موارد زیر است:
اختلال وسواس فکری عملی در کودکان و بزرگسالان معمولاً با نوعی درمان شناختی رفتاری (CBT) به نام مواجهه سازی و پیشگیری از پاسخ (ERP) درمان می‌شود.
در ERP، کودکان به تدریج در یک محیط امن و کنترل‌شده در معرض ترس‌های اساسی قرار می‌گیرند و به آنها آموزش داده می‌شود که درگیر وسواس نشوند. این به آنها کمک می‌کند تا یاد بگیرند که ترس‌ها اغراق‌آمیز هستند و احساسات منفی بدون اجبار از بین می‌روند.
خانواده درمانی. والدین نقش حیاتی در هر فرآیند درمانی دارند. مدرسه کودک نیز ممکن است در مراقبت گنجانده شود.
مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین. این داروها به افزایش سطح سروتونین در مغز کمک می‌کنند.
آنتی‌بیوتیک‌ها. اگر مشخص شود که اختلال وسواس فکری-عملی او با عفونت استرپتوکوکی مرتبط است، ممکن است فرزند شما به این داروها نیاز داشته باشد.
در مورد پانداس و پانس
برای برخی از کودکان، عفونت می‌تواند یک عامل خطر برای انواع خاصی از اختلال وسواس فکری عملی باشد.
اختلال عصبی روانی خودایمنی کودکان مرتبط با استرپتوکوک (پانداس) و سندرم عصبی روانی حاد کودکان (پانس) اشکال منحصر به فردی از اختلال وسواس فکری-عملی هستند که در نتیجه عفونت ایجاد می‌شوند.
کودکان بین ۳ تا ۱۴ سال بیشترین آسیب را می‌بینند. آنها می‌توانند به سرعت علائمی شبیه به OCD بروز دهند و اغلب به عنوان بخشی از درمان به آنتی‌بیوتیک‌ها و درمان‌های داخل وریدی (IV) نیاز دارند.
عوامل عفونی مرتبط با PANDAS/PAN عبارتند از:
- استرپتوکوک
- مایکوپلاسما
- مونونوکلئوز
- بیماری لایم
- ویروس آنفولانزای H1N1
پیشگیری از اختلال وسواس فکری عملی در فرزندم
متخصصان در حال حاضر نمی‌دانند که چگونه از اختلال وسواس فکری-عملی در کودکان و نوجوانان جلوگیری کنند. اما اگر علائم اختلال وسواس فکری-عملی را در فرزند خود مشاهده کردید، می‌توانید با ارزیابی در اسرع وقت به او کمک کنید. درمان زودهنگام می‌تواند علائم را کاهش داده و رشد طبیعی فرزند شما را افزایش دهد. همچنین می‌تواند کیفیت زندگی او را بهبود بخشد.
چگونه می‌توانم به فرزندم کمک کنم تا با اختلال وسواس فکری عملی زندگی کند؟
اختلال وسواس فکری-عملی را می‌توان درمان کرد، اغلب با ترکیبی از درمان‌های فردی و دارو. شما نقش حمایتی کلیدی در درمان فرزندتان دارید. در اینجا کارهایی وجود دارد که می‌توانید برای کمک به فرزندتان انجام دهید:
از روانپزشک و تیم روانشناسی و آموزشی فرزندتان کمک بخواهید.
با پزشک فرزندتان در مورد سایر ارائه دهندگان خدمات درمانی که در مراقبت از فرزندتان حضور خواهند داشت، صحبت کنید. فرزند شما ممکن است از تیمی شامل مشاوران، درمانگران، مددکاران اجتماعی، روانشناسان مدرسه، روانشناسان و روانپزشکان مراقبت دریافت کند. تیم مراقبت از فرزند شما به نیازهای فرزندتان و میزان جدی بودن اختلال وسواس فکری عملی بستگی دارد.
ارتباط قوی و باز با فرزندتان را حفظ کنید. کودکان مبتلا به اختلال وسواس فکری-عملی ممکن است از اختلال خود خجالت بکشند.
سایر کودکان را به طور مناسب در جریان امور قرار دهید. خواهر و برادرها نگران یکدیگر و خانواده هستند. درک آنچه اتفاق می‌افتد می‌تواند به کاهش اضطراب آنها کمک کند.
به دیگران که باید در مورد اختلال فرزندتان بدانند، اطلاع دهید. با پزشک و مدرسه فرزندتان برای ایجاد یک برنامه درمانی همکاری کنید. از خدمات اجتماعی محلی کمک بگیرید. ارتباط با والدین دیگری که فرزندی مبتلا به اختلال وسواس فکری-عملی دارند، می‌تواند مفید باشد.
نکات کلیدی در مورد اختلال وسواس فکری-عملی در کودکان
اختلال وسواس فکری عملی نوعی اختلال اضطرابی است. کودک مبتلا به اختلال وسواس فکری عملی افکار وسواسی ناخواسته‌ای دارد. این افکار با ترس‌هایی مانند لمس اشیاء کثیف مرتبط هستند. کودک از آیین‌های اجباری مانند شستن دست برای کنترل ترس‌هایش استفاده می‌کند. این آیین‌ها ممکن است برای فردی که آنها را انجام می‌دهد منطقی یا غیرمنطقی به نظر برسند. کودک ممکن است نفهمد که چرا این آیین‌ها را انجام می‌دهد. آنها ممکن است از اینکه این رفتارها رخ می‌دهند و قابل کنترل نیستند، احساس خجالت کنند.
علت دقیق اختلال وسواس فکری عملی ناشناخته است. کودکان مبتلا به اختلال وسواس فکری عملی به اندازه کافی ماده شیمیایی به نام سروتونین در مغز خود ندارند.
علائم وسواس فکری عملی شامل شک و تردیدهای مکرر و اشتغال ذهنی شدید به کثیفی یا میکروب است.
رفتارهای اجباری شامل احتکار اشیاء و بررسی مکرر چیزها است.
برای تشخیص اختلال وسواس فکری-عملی، ارزیابی سلامت روان لازم است.
درمان شامل روان‌درمانی و دارو است.
سوالات متداول (FAQ)
اختلال وسواس فکری عملی در کودکان چگونه است؟
اختلال وسواس فکری-عملی در کودکان و بزرگسالان شامل وسواس، اجبار یا هر دو می‌شود. با این حال، کودکان ممکن است کمتر در مورد وسواس‌های خود صحبت کنند و بیشتر از بزرگسالان احتمال دارد که افکار و رفتارهای آسیب‌زا را تجربه کنند.
چگونه کودکی را که مبتلا به اختلال وسواس فکری عملی است، تنبیه کنیم؟
شما هنوز هم می‌توانید در مورد کودکانی که با اختلال وسواس فکری-عملی زندگی می‌کنند، محدودیت‌هایی را اعمال کنید. هدف این است که فقط رفتارهایی را که در کنترل کودک است، تنبیه کنید، نه رفتارهایی که مربوط به اختلال وسواس فکری-عملی هستند.
چه زمانی می‌توان کودک را مبتلا به اختلال وسواس فکری عملی تشخیص داد؟
طبق دستورالعمل‌های DSM-5-TR، متخصصان مراقبت‌های بهداشتی می‌توانند اختلال وسواس فکری-عملی را در کودکان و بزرگسالان در هر سنی تشخیص دهند. شروع اختلال وسواس فکری-عملی در کودکان معمولاً در دو بازه سنی رخ می‌دهد: بین ۸ تا ۱۲ سال و در اواخر نوجوانی تا اوایل بزرگسالی.
چه چیزهایی را نباید به کودک مبتلا به وسواس فکری عملی گفت؟
IOCDF توصیه می‌کند از جملاتی که تجربیات کودک در اختلال وسواس فکری-عملی را مورد انتقاد قرار می‌دهند و کوچک جلوه می‌دهند، مانند گفتن “فقط از آن خلاص شو” در پاسخ به یک وسواس، خودداری کنید. این بنیاد همچنین پیشنهاد می‌کند که برای “متقاعد کردن” آنها به وسواس یا اجبار، با آنها بحث یا توجیه نکنید.
نکته قابل توجه
علائم اختلال وسواس فکری-عملی – وسواس و اجبار – در کودکان و بزرگسالان یکسان است، اگرچه مراحل رشد کودکی می‌تواند تشخیص زودهنگام را چالش برانگیزتر کند.
در حالی که هیچ درمانی برای اختلال وسواس فکری-عملی وجود ندارد، حمایت مؤثر می‌تواند به کودکان کمک کند تا یاد بگیرند علائم خود را مدیریت کنند و چرخه وسواس و اجبار را بشکنند.