خانواده ناسالم، ویژگی ها و تاثیرات خانواده سمی بر کودک
ویژگی های خانواده ناسالم
محیط خانواده سمی و عوارض آن
خانواده، اساسی‌ترین بنیان تربیتی؛ سالم یا ناسالم؟
کلمه “خانواده” می تواند مجموعه ای از احساسات پیچیده را به ذهن ما متبادر کند، بسته به شرایط کودکی و خانوادگی شما که در یک خانواده سالم یا خانواده ناسالم پرورش یافته باشید این احساسات می‌توانند خوب و آرامش بخش یا بد و یادآور خاطرات تلخ باشند. یعنی می‌توانند غالبا مثبت، منفی و یا ترکیبی برابر از هر دو باشد.
آیا در محیط خانوادگی سمی زندگی می کنم؟ آیا خانواده ناسالم دارم؟
اگر تجربه زندگی در محیط خانواده سمی را داشته باشید، ممکن است این احساسات منفی شما چیزی فراتر از ناامیدی یا حس اندوه و آزار باشد. به طوری که تعامل با خانواده یا حتی فکر کردن در مورد آنها ممکن است باعث پریشانی عاطفی قابل توجهی در شما شود. وقتی که در جمع دوستان صحبت از پدر و مادر می‌شود سعی می‌کنید به چیزی فکر نکنید یا بحث را عوض کنید. حتی با دیدن یک فیلم خانوادگی و صحنه‌های تعامل خانوادگی شخصیت‌های آن دچار احساسات عجیبی از جمله پریشانی، اندوه، خشم و حتی حسادت شوید.
آیا من می‌توانم وضعیت سلامت خانواده را بررسی کنم؟
شناخت محیط خانوادگی ناسالم و خانواده سمی یا ناکارآمد ممکن است دشوار باشد چرا که احساسات می‌توانند به شدت ما را گمراه کنند. از طرفی بخش بزرگی از تربیت شما در دامان همین خانواده سمی شکل گرفته و تشخیص مشکل با یک روان آزرده کار بسیار سختی‌ست.
ویژگی های خانواده ناسالم، محیط خانواده سمی چه نشانه هایی دارد؟
توقعات غیرواقع‌بینانه، آیا تحت فشار انتظارات اعضای خانواده قرار گرفته‌اید؟
اعضای خانواده نقش‌های مختلفی را بر عهده می گیرند تا به یکدیگر کمک کنند. به عنوان مثال شاید این وظیفه شما بود که بعد از شام بشقاب‌ها را از روی میز بردارید یا سفره را پاک کنید. یا شاید بعضی اوقات خواهر و برادرتان را به مهد کودک برده‌اید یا در درس‌هایشان به آنها کمک کرده‌اید. این‌ها همه ویژگی‌های یک خانواده سالم هستند و طبیعی قلمداد می‌شوند. خاصیت خانواده در همین کار گروهی و همکاری با یکدیگر است. اما وظایف و انتظارات خانواده از شما نباید غیرواقع‌بینانه باشند و مانع انجام تکالیف مدرسه یا دانشگاه، رفتن به سرکار، تفریح و یا غذا و خواب کافی شوند.
اگر در یک خانواده ناسالم زندگی کرده باشید؛ احتمالا:
- مجبور شدید از پدر و مادر پیرتان مراقبت کنید و تمام وقتتان را در اختیار آنان بگذارید. همواره دچار احساساتی مثل عذاب وجدان در قبال پدر و مادر بوده‌اید.
- شما را وادار کرده‌اند تا نقش پدر یا مادر را برای خواهر و برادر کوچکتان بازی کنید و تمام وقت و انرژی‌تان را صرف تربیت و مراقبت آنها بکنید.
- مجبورتان کرده‌اند تا مسئولیت‌هایی مانند پختن تمام وعده‌های غذایی یا انجام برخی کارهای سنگین را در سن کم و قبل از اینکه بتوانید با خیال راحت یا با توانایی و تسلط کامل انجام دهید، به عهده بگیرید.
- وادار شدید که همیشه در حال پشتیبانی و مراقبت عاطفی از پدر یا مادرتان باشید. به طوری که این رابطه از حالت مادر یا پدر و فرزندی خارج شده و به شما احساس مسئولیتی فراتر از حد نرمال بدهد.
توبیخ و انتقاد شدید؛ آیا والدینتان همیشه شما را سرزنش می‌کردند؟
بیشتر والدین گاهی اوقات فرزندان خود را توبیخ یا از آنها انتقاد می کنند. اما این اظهارات باید سازنده باشد و بر رفتار نادرست متمرکز باشد، نه بر خود کودک! انتقاد و توبیخ تنها باید از سر دلسوزی و با هدف سازندگی باشد. در یک خانواده سالم کودکان هرگز نباید احساس حقارت و بی‌عرضگی کنند یا مورد بی‌مهری قرار بگیرند.
اگر در یک خانواده ناسالم زندگی کرده باشید؛ احتمالا:
- در خانواده‌تان فضای گفت و شنود وجود ندارد و اعضاء یکدیگر را تحقیر و سرزنش می‌کنند.
- خانواده همیشه در کارهایتان دخالت می کنند. کسی به شما اعتماد ندارد و نمی‌تواند کاری به شما بسپارد.
- مشاجرات و انتقادات اعضای خانواده از یکدیگر به حدی رسیده که انگار از یکدیگر نفرت دارند.
- حرف مثبتی در خانواده‌تان زده نمی‌شود و اعضا کاری جز عیب جویی از همدیگر نمی‌کنند.
برآورده نشدن نیازهای اساسی شما؛ آیا والدینتان همیشه به شما بی‌توجهی می‌کردند؟
همه ما می‌دانیم که هیچ کس کامل نیست. شاید خانواده شما نتوانستند شما را به بهترین مدرسه شهر بفرستند یا برخی ماه‌های سال توانایی فراهم کردن پول کافی برای شما نداشته‌اند، اما این به معنای این نیست که شما در یک خانواده ناسالم رشد کرده‌اید. اما اعضای خانواده حامی باید نیازهای اساسی شما را تا حد امکان فراهم کنند.
اگر در یک خانواده ناسالم زندگی کرده باشید؛ احتمالا:
- کمتر مورد محبت یا مراقبت عاطفی خانواده قرار گرفته‌اید.
- سلامتی شما در اولویت نیست؛ خانواده ناسالم به سلامت جسمانی و روانی شما اهمیت لازم را نمی‌دهند. این موضوع ممکن است با اعمال فشارهای شدید تحصیلی و یا اختصاص بودجه ناکافی به خورد و خوراک سالم خودش را نشان دهد.
- آنها معمولا در دسترس شما نیستند. نسبت به جزئیات زندگی شما کنجکاو نیستند. نگرانتان نمی‌شوند یا در جلسات مدرسه یا کلاس‌های درسی و هنری شما شرکت نمی‌کنند یا علاقه‌ای نشان نمی‌دهند.
احساس کنترل شدید از سوی خانواده ناسالم، آیا والدینتان همیشه شما را تحت سلطه و کنترل شدید داشتند؟
اعضای خانواده ناسالم و سمی ممکن است سعی کرده باشند جنبه های اصلی زندگی شما؛ از جمله روابط و تصمیمات شغلی‌تان را کنترل کنند. آنها ممکن است تلویحا (یا حتی صریحا) به شما گفته باشند که تنها در صورتی که با انتظارات آنها همسو باشید شما را دوست دارند و مورد حمایت مالی و عاطفی قرار می‌دهند.
اگر در یک خانواده ناسالم زندگی کرده باشید؛ احتمالا:
- تقریبا هیچ چیز را خودتان انتخاب نکرده‌اید؛ مانند رشته تحصیلی، شغل و یا همسرتان.
- می‌ترسید مسائل را با خانواده در میان بگذارید. پنهان کاری می‌کنید و هرگز از احساسات منفی و شکست‌هایتان صحبت نمی‌کنید.
سایر ویژگی های خانواده ناسالم
- اعضای خانواده ناسالم هم دیگر را به ندرت ملاقات می‌کنند. آنها جز در مواردی که پای منفعت خودشان در میان نباشد به سراغ همدیگر نمی‌آیند و مانند ربات با یکدیگر برخورد می‌کنند.
- اعضای خانواده ناسالم به مشکلات یکدیگر اهمیتی نمی‌دهند. مادر و پدر نسبت به هم بی‌تفاوت هستند. انگار هیچکس امیدی به ارتباط گیری و گفت و گو با اعضای دیگر خانواده ندارد.
- پدر و مادر رابطه جنسی گرمی ندارند و یا به کل ارتباط جنسی را قطع کرده و در تخت جدا می‌خوابند.
- پدر و مادر و یا حداقل یکی از والدین معمولا قابل دسترس نبوده و در خانه حضور ندارند.
- پدر و مادر مرتب در بحث‌های خانوادگی از ازدواج با یکدیگر ابراز پشیمانی می کنند و مرتب حسرت زندگی قبل از ازدواج را می‌خورند.
سایر ویژگی های محیط خانوادگی سمی
- اعضای خانواده ناسالم همه نشانه‌هایی از افسردگی و پرخاشگری دارند. آنها همیشه حسرت گذشته را می‌خورند و درمورد آینده بدبین‌اند.
- شغل پدر و مادر خانواده ناسالم و پول از کودکان و سلامت جسم و روان آنها مهم‌تر است.
- پدر و مادر از داشتن بچه احساس پشیمانی می‌کنند. مادر دلیل جدا نشدنش را وجود فرزندش می‌داند و این مسئله را تلویحا یا صریحا به آنها نشان می‌دهد.
- خانواده ناسالم همیشه در هنگام بروز سختی، سختی‌های دیگری می‌سازد. یک جرقه کافی‌ست تا جر و بحث آغاز شود. خانواده ناسالم در هنگام بروز مشکلات به جای حمایت، به سرزنش و بگو مگو با هم می‌پردازند.
- مادر مسئول تمام کارهای خانه‌ست و هیچ مسئولیتی به فرزندان یا همسرش نمی‌دهد.
پیدا کردن مشاور خوب و حرفه‌ای مرکز مشاوره‌ای که بهترین خدمات را در زمینه خانواده ناسالم به شما ارائه دهد می‌تواند معضل بزرگی باشد. خصوصا اگر برای بار اول می‌خواهید به روان درمانگر مراجعه کنید. شما می‌توانید برای مشورت و کسب اطلاعات بیشتر درمورد مراکز مشاوره خوب در شمال و شرق تهران در این زمینه با کلینیک ذهن آرا تماس بگیرید.
ما اینجا هستیم تا شما را به بهترین متخصصین مربوط به مشکل شما را چه در مرکز مشاوره ذهن آرا و چه در کلینیک‌های دیگر ارجاع دهیم.