تکنیک نه گفتن به کودکان، چرا باید به کودک نه بگوییم؟
مهارت نه گفتن به کودکان و دیگران، از مهم ترین مهارتهای زندگی موفقیت آمیز است. ما به دنیا نیامدیم تا آرزو و خواسته هر کسی را برآورده کنیم. چرا که گاهی نیاز و خواسته خود ما هم از اهمیت بالایی برخوردار است. ما تنها تا حدی می توانیم با دیگران همراه باشیم و رضایتشان رو به دست بیاوریم که حقوق خودمان پایمال نشود و از زندگی و اهداف خودمان دور نشویم. برخی والدین به فرزندان خود می آموزندکه همیشه باید به حرف بزرگ ترها گوش کرد و همیشه حق با بزرگ ترهاست اما در واقع، این آموزش کاملا غلط است و کودک باید یاد بگیرد که گاهی هم به خواسته های دیگران «نه» بگوید چون در غیر این صورت کودک خود را تسلیم هر نوع خواسته بیمارگونه و آزاردهنده ای خواهد کرد. اگر نمی خواهید کودک تان قربانی زورگویی دیگران شود، از همین امروز به او مهارت نه گفتن را آموزش دهید. بچه های حرف گوش کن را همه دوست دارند. حتی صبورترین مادرها هم اغلب ترجیح می دهند در پایان یک روز سخت و خسته کننده، به جای مقاومت فرزندشان در برابر تصمیم های خود، بعد از تمام شدن حرف های شان یک «چشم» شیرین بشنوند و با کودکی که در برای خواسته های شان مقاومت می کند، سر و کله نزنند. اما روانشناسان معتقدند کسانی که نه گفتن را در سال های کودکی یاد نگرفته اند، نه تنها در آن سال ها، بلکه تا پایان عمر نمی توانند در برابر چیزهایی که با آنها مخالفند بایستند و به خاطر پایین بودن اعتماد به نفس شان و بی بهره بودن از مهارت «نه گفتن»، بیشتر از دیگران در معرض تجاوز یا انواع سوءاستفاده ها قرار دارند.
چرا نه گفتن به کودکان مهم است؟
اهمیت گفتن کلمه نه یک مهارت مهم برای والدین در رابطه با رشد احساس استقلال فرزندانشان است. این بدان معناست که کودک مجموعه ای از مهارت ها و نگرش ها را در مورد خود و ارزش خود و احترام به خود ایجاد می کند. همچنین مهم است که بدانیم در برخی موارد کلمه <نه> ضروری است و کودکان باید بدانند که کلمه <نه>در این موارد به چه معناست. نه گفتن اغلب مواردی است که برای محافظت از کودکان در برابر آسیب ضروری است. برای اینکه کودکان یک نگرش مثبت سالم، صبر، ارزش ها و کدهای رفتاری و رفتاری واضح ایجاد کنند، برای والدین مهم است که محدودیت هایی را که با ارزش ها، تجربیات و دانش خودشان منطبق است ارتباط برقرار کنند و پرورش دهند.اینکار جهت تقویت مسئولیت پذیری کودکان می تواند انجام شود. گفتن کلمه بله به همان اندازه که گفتن کلمه نه مهم است. تصدیق و تمرکز بر رفتار مثبت و مناسب فرزندانتان به همان اندازه مهم است اگر مهمتر از اصلاح مداوم آنها نباشد. تشویق فرزندانتان، اجازه دادن به آنها برای انجام کارهایی که قابل قبول و مناسب است، فرصت هایی برای یادگیری و کسب اعتماد به نفس به آنها می دهد. برخی از والدین به جای نه گفتن از تسویق و تنبیه کودکان استفاده می کنند که شاید در برخی از مواقع این روش جوابگویی برخی از کودکان نباشد.
فواید نه گفتن کودکان
مهارت نه گفتن کودکان به صورت کاملا به جا و درست، فایده های بسیار زیادی برای والدین و خودشان دارد. که ما چند نمونه از آنها را برای شما بیان کردیم.
- مصون ماندن از خطرات گوناگون
- رد پیشنهادات نابه جای دوستان و آشنایان مانند سیگار کشیدن
- مظلوم واقع نشدن
- افزایش اعتماد و عزت نفس
- اهمیت به ارزش ها و باور های خودش
- داشتن انواع ارتباطات موثر
- مورد اهمیت و مشورت قرار گرفتن
- افزایش احساس ارزشمندی
چگونه به کودکان “نه” بگوییم؟
نحوه صحبت ما با فرزندانمان بازتابی است در مورد اینکه ما خودمان چگونه دوست داریم با ما صحبت شود و ما فرزندان شما چگونه با دیگران صحبت خواهیم کرد و آنها سفر خود را در زندگی طی می کنند. (نه) یک کلمه قدرتمند است و به راحتی گفته می شود. ما به عنوان والدین باید همیشه در مورد اینکه چه نوع رفتاری مناسب فرزندمان است قضاوت کنیم. کجا حد تعیین کنیم؟ چه زمانی نه یا بله می گوییم و چگونه حد را بدون عبارات منفی بیان می کنیم. این معمولاً در مورد کلمه واقعی نه گفتن به کودکان نیست، بلکه بیشتر در مورد مضامین و استراتژی است. برای بچههای کوچکتر ممکن است مناسبتر باشد که محدودیتها و پیامدها را به شیوهای مثبتتر تعیین کنند. بیان محدودیت در چارچوبی که آنها را از آنچه می خواهید انجام دهند به جای کارهایی که نمی خواهید انجام دهند، آگاه می کند. به عنوان مثال “لطفاً پاهای خود را روی زمین نگه دارید” به جای “روی میز نایستید”.
چرا والدین از گفتن “نه” می ترسند؟
والدین دوست دارند فرزندانشان شاد باشند و با آنها و چهره های غمگین و اشک آلود و عصبانیت های دائمی آنها مبارزه نکنند. به عنوان یک والدین نمونه، تعیین محدودیت چالش برانگیز است و کودکان ممکن است شما را به چالش بکشند. این سناریو هر پدر و مادری می تواند در مقطعی از زمان با آن ارتباط برقرار کند. نحوه واکنش شما به فرزندتان از طریق این تبادل چالش برانگیز بر نتیجه تأثیر می گذارد. این که چگونه فرزند خود را در این زمان چالش برانگیز راهنمایی می کنید، موضوع مهم اینجاست. برخی کودکان پرخاشگر هستند و والدین ترس نه گفتن و جنجال را دارند. دانستن زمان نه گفتن بخش مهمی از آموزش فرزندانتان است و ایجاد مرزهای روشن به شما در ارائه یک محیط آموزشی قابل پیش بینی ایمن کمک می کند. این نوبت به آنها اجازه می دهد تا دنیای خود را با سطحی از مسئولیت و استقلال کشف کنند. این برای آنها مهم است که به بزرگسالان متعادلی مسئولیت پذیر تبدیل شوند. توجه مثبت و درگیر شدن در گفتگو یا بازی با کودکان می تواند پویایی موقعیت را از چیزی که ممکن است منفی به نظر می رسد به چیزی بسیار مثبت تر تغییر دهد. اگر به صحبت های فرزندتان گوش دهید، او به شما گوش می دهد و احتمالاً کمتر کلمه «نه» را می گویید.
5 نکته مهم برای نه گفتن به کودکان
1. آنچه را که می خواهید فرزندتان انجام دهد، به جای آنچه که نمی خواهید او انجام دهد، بگویید
وقتی به کودک می گویید چه کاری نمی تواند انجام دهد، مهم است که به او بگویید چه کاری می تواند انجام دهد. به عنوان مثال، “نه، شما نمی توانید یک بستنی بخورید” می تواند تبدیل به “ما می توانیم بعد از شام کمی بستنی بخوریم”
2. به جای نه از کلمه صبر کن استفاده کنید
اغلب وقتی از کلمه نه استفاده می کنیم، اغلب می خواهیم که بچه ها کاری را که انجام می دهند متوقف کنند. به جای آن از کلمه «صبر کن» استفاده کنید. به عنوان مثال “بیایید بایستیم و به این فکر کنیم که اگر بستنی خود را قبل از شام بخوریم چه اتفاقی می افتد؟”
3. برای گفتن «نه» به کودکان دلیل بیاورید
مطالعات نشان دادهاند که بچهها به احتمال زیاد وقتی از آنها خواسته میشود توضیحی در مورد دلیل بودنشان داده شود، به عنوان مثال، «پرتاب بلوک به سمت برادرت ایده خوبی نیست که به او صدمه بزنند. چطور است که همه بلوک ها را روی زمین بگذاریم و ببینیم با آنها چه چیزی می توانیم بسازیم؟
4. یک جایگزین ارائه دهید
مهم است که جایگزین مناسبی برای کاری که نمی خواهید آنها انجام دهند یا آنچه از شما می خواهند ارائه دهید. به عنوان مثال، آیا میتوانیم بیشتر در پارک بازی کنیم؟ میتوان چنین پاسخ داد: «ما مدتی است که در پارک بودهایم، چطور میتوانیم به خانه برویم و کمی نقاشی کنیم. متوجه شدم از استفاده از رنگهای خود در روز گذشته لذت میبردی.»
5. با فرزندتان همدردی کنید و گاه بگویید «بله»
این تاکتیک شما را تشویق میکند که خواستههای فرزندتان را درک کرده و تصدیق کنید. سعی کنید در حالت ذهنی مثبت به جای نه، بله بگویید.به عنوان مثال «میتوانم شیرینی بخورم» میتوانید با یک جایگزین مثبت پاسخ دهید، مانند «بله موافقم، خوب است که الان شیرینی بخورم، اما زمان شام نزدیک است. چطور است که بعد از شام مقداری میل کنیم و شما می توانید آنها را به همه بدهید.»
قانون گذاری در خانه و نگفتن به کودکان، از چه سنی باید انجام شود؟
کودکان از حدود 3 یا 4 سالگی آماده درک مفاهیم خودانضباطی میشوند در نتیجه میتوانند با برخی قوانین ساده مواجه شده و آنها را تمرین نمایند. با این حال لازم است در اجرای این قوانین انعطاف پذیر باشید و با سخت گیریهای مکرر خود کودک را تحت فشار نگذارید. برای اتخاذ روشی مناسب حتما مشاوره کودک دریافت کنید.
چطور مهارت نه گفتن را به کودکان آموزش دهیم؟
1. به کودک خود بیاموزید که نه گفتن حق طبیعی او است
اولازهمه باید به کودک خود بیاموزیم که قرار نیست به همه درخواستها پاسخ مثبت دهد و به عنوان یک انسان حق دارد که درخواست دیگران را رد کند. درخواست، همانطور که از نامش پیداست نوعی پرسش از دیگران است و همه ما به عنوان یک انسان حق داریم که به این پرسشِ دیگران آری یا خیر بگوییم.
2.به فرزندتان بیاموزید که نمیتواند همه را راضی نگه دارد
خیلی از اوقات از ترس قضاوت منفی دیگران به تلاش برای راضی نگه داشتن آنها رو میآوریم. خیلی از ما ویژگیهای شخصیتی خاصی داریم که باعث میشوند مدام در جهت ارضای نیاز دیگران و راضی نگهداشتن آنان تلاش کنیم. بااینحال هیچگاه نمیتوانیم همه را راضی نگه داریم و هر بار که به خاطر دیگران از خود میگذریم ریشه خودسرزنشی را در خود میکاریم. در واقع خیلی اوقات، هر بار که از نه گفتن به دیگران طفره میرویم گویی یک «نه» محکم به شخصیت و هویت خود میگوییم. پدر و مادر وظیفه دارند این موضوع را از کودکی به فرزندان خود آموزش دهند و به آنها یادآوری کنند که راضی نگهداشتن همه انسانها هیچگاه ممکن نیست. بهتر این است که در تلاش برای راضی نگه داشتن دیگران احساسات و نیازهای خود را سرکوب نکنند.
3. نه شنیدن را هم به کودک خود بیاموزید
نه گفتن و نه شنیدن هر دو با هم میآیند و همانطور که ما حق داریم به دیگران نه بگوییم، دیگران نیز حق دارند به ما نه بگویند. ما نباید فراموش کنیم که در نهایت مهمترین وظیفه هر شخص مراقبت از مرزبندیهای خود است و دیگران کاملاً حق دارند که درخواستهای ما را رد کنند و نپذیرند. ما به عنوان والدین یکی از مهمترین منابع یادگیری کودکان هستیم. نباید فراموش کنیم که کودکان بیشتر از گفتههای ما به رفتارهای ما توجه میکنند و ما با پرورش مهارت نه گفتن در خود میتوانیم بهطور غیرمستقیم با رفتارمان آن را به کودکان خود نیز بیاموزیم.
4.بازی مهارت نه گفتن به کودکان
وقتی که حرف از ارتباط و آموزش کودکان به میان می آید. دیگر تدریس و یاد دادن معمولی و مرسوم کاربرد خاصی ندارد. چون به سرعت و شدت کودکان را خسته و بی حوصله میکند. و همین عوامل موجب میشوند که آن طور که باید نتوانند از آن مطالب استفاده کنند. به همین دليل شما میتوانید برای یاد دادن مهارت از بازی استفاده کنید. به طور مثال خود شما در نقش فردی غریبه هستید با پیشنهاد های وسوسه انگیز از جمله خوراکی و اسباب بازی هایی که کودک به شدت آنها را دوست دارد. و سعی میکنید او را گول بزنید که با شما همراهی کند. این تکنیک را آن قدر با بازی های متنوع تکرار کنید تا فرزند شما کاملا به نه گفتن درست و به جا مسلط شود. و بداند که دقیقا کجا و در چه شرایطی باید نه بگوید.
بهترین کتاب های آموزش مهارت نه گفتن به کودکان
1. کتاب مهارت نه گفتن ویژه کودکان پیش دبستانی نوشته سعید بینیاز
در این کتاب به صورت کامل گفته شده است که همه ما دوست داریم که کودکانی داشته باشیم. که در عین همدلی داشتن و اجتماعی بودن، بتوانند در مقاطع مختلف زندگی، حریم شخصی خود را به درستی بشناسند و محترمانه و قاطعانه به درخواست های نامناسب و نا به جای افراد و دوستان پاسخ منفی بدهند. به همین دليل ما در این کتاب ۸ فعالیت را آموزش میدهیم. تا با بازی با کودکان بتوانید این مهارت را قدرتمند کنید. و جالب است که هر کدام از این فعالیتها یک نوع، از انواع هوش را در برمیگیرد. تا تمام کودکان پیش دبستانی و ابتدایی بتوانند با حداقل یکی از آنها ارتباط برقرار کنند.
2.کتاب بگو نه نوشته جان برشتاین
نویسنده عنوان کرده است که نه گفتن به دوستان همیشه کار سختی بوده است. و همهی ما از این فکر که ممکن است، دوستانمان را از دست بدهیم، میترسیم. البته با این که بودن در میان دوستان اغلب خوب و خوشایند است. اما بعضی از اوقات ممکن است که همین دوستان ما خواسته ای داشته باشند که حس بدی در ما ایجاد کند. در این موقع ها کار درست چیه؟ چطوری باید نه بگیم؟ تمام جواب ها به صورت کامل در این کتاب گفته شده است.
3.کتاب بلند بگو نه نوشته گیزلا براون
این کتاب ویژه مناسب آموزش مهارت نه گفتن برای کودکان ۳ تا ۷ سال است. این کتاب داستان پسری است. که در پارک بازی میکند و در عین حال یاد میگیرد با اعتماد به نفس به دیگران نه بگوید. و مخالفت خود را با کارهای آنها بیان کند. و اجازه ندهد که افراد به حریم شخصی و بدنشان دست درازی کند. حتی آنها را بدون اجازه خودشان حق ندارند ببوسند.
مهمترین نکتهای که در آخر باید بدانید این است که والدینی میتوانند یک مفهوم را به فرزندشان آموزش بدهند که خود درک درستی از آن داشته باشند. اگر به عنوان بزرگسال بتوانید «نه» گفتن را از دیگران بپذیرید و درک کنید که قرار نیست همه چیز مطابق میل شما باشد، آن زمان میتوانید متوجه ارزش «نه» گفتن شده و به کودک خود نیز «نه» بگویید. اما بهخاطر بسپارید که قرار نیست همواره به کودک نه بگویید یا دائما مطابق میل کودک رفتار کنید؛ بلکه با توجه به شرایط موجود، این شما هستید که باید با کنترل عواطف خود قاطعانه عمل کنید.