درمان روانشناختی مشکلات روحی کودکان
درمان مشکلات روحی کودکان و نوجوانان
شاید تعداد کمی از ما به مشکلات روحی کودکان توجه کرده باشیم. کودکان دائما درحال تغییر هستند. به سرعت رشد می کنند و قبل از اینکه متوجه شوید، کودک پر انرژی و همیشه خندان شما، تبدیل به نوجوانی می شود که ممکن است با زمان کودکی اش تفاوت بسیاری داشته باشد.
تغییر کردن در دوران رشد کاملا طبیعی است زیرا بدن به وسیله ی تغییر کردن چیزهای جدید یاد می گیرد و به سمت بزرگسالی حرکت می کند. اما در بین این همه تغییرات، کدام تغییرات طبیعی هستند و کدام یک باید ما را نگران کنند؟
ممکن است کودک شما تغییری کند که نشان دهنده ی یک بیماری روحی و روانی باشد و نیاز داشته باشد که به سرعت به سراغ درمان مشکلات روحی کودک بروید.
نکته تعجب آور این است که مشکلات روحی کودکان و جوانان امری عادی شده است.
بر اساس گزارش منتشر شده در خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران -ایرنا- حدود 22 درصد از کودکان و نوجوانان ایران دچار اختلالات رفتاری هستند که این وضعیت برای آینده جامعه بسیار نگران کننده به حساب می آید.
بیماریهای روانی روی عملکرد کودکان در مدارس و نیز توانایی آنها در برقراری رابطه با سایر کودکان و بزرگسالان تاثیر می گذارد. اگر بیماری های روانی سریع درمان نشوند میتوانند به حدی در فرایند رشد مخرب باشند که تا آخر عمر زندگی آنها را تحت تاثیر قرار دهد. در زیر به برخی از بیماریهای روانی شایع در میان کودکان و نوجوانان اشاره می کنیم:
مراحل تشخیص و درمان مشکلات روحی کودکان
ارزیابی و تشخیص
در این مرحله کودک توسط دکتر روانشناس مورد ارزیابی برای تشخیص اولیه قرار می گیرد.
روانسنجی
اگر نیاز به انجام تست های روانشناسی باشد، ارزیاب کودک را به بخش روانسنجی ارجاع می دهد.
رواندرمانی
در این مرحله جلسات درمانی مورد نیاز آغاز شده و به مدتی که درمانگر توصیه کرده ادامه پیدا می کند.
بیماری های روانی شایع در کودکان
اختلال اضطرابـی کودکان
شایع ترین بیماری روانی که در میان کودکان دیده می شود. حدود %6 از کودکان در دوره ای این اختلال را تجربه می کنند و کودک را به اندازه ای از موقعیت های زندگی هراسان می کند که زندگی برای او مختل می شود.
اختلال کم توجهی بیش فعالی ADHD
این اختلال باعث می شود که کودکان نتوانند تمرکز لازم را داشته باشد. کودک مبتلا به این اختلال نسبت به دیگر کودکان تندخوتر و نا آرام تر است.
اختلال سلوک
اختلال سلوک باعث می شود که کودکان نسبت به سایر مردم، حیوانات و یا حتی ابزار و وسایل رفتاری تهاجمی در پیش گیرند. رفتارهایی مثل فرار از مدرسه یا خانه در این کودکان زیاد دیده می شود.
افسردگی کودکان
افسردگی یک اختلال خلق و خویی است که اغلب در سالهای نوجوانی دیده می شود. افسردگی می تواند روی رویکردها و احساسات کودک و نوجوان تاثیرگذار باشد و آن ها را دچار ناراحتی و زودرنچی غیر معمول کند.
روانپریشی
روانپریشی حالتی است که در آن فرد، ارتباطش را با واقعیت از دست می دهد. این بیماری روحی روانی در کودکان کمتر به وقوع می پیوندد و معمولا در اواخر نوجوانی و اوایل بزرگسالی دیده می شود.
اختلال دوقطبی
اختلال دو قطبی یک اختلال خلق و خویی است که حدودا یک درصد جوانان جامعه را تحت تاثیر قرار می دهد. اختلال دو قطبی معمولا در نوجوانان پیدا می شود ولی در موارد نادر در کودکان هم دیده شده است.
اختلال تغذیه
این بیماری روحی، در بین کودکان کم سن و سال رواج بیشتری دارد ولی با افزایش سن خطر این بیماری بیشتر می شود. بی اشتهایی و پرخوری در این دسته از اختلالات روانی قرار می گیرند.
اسکیزوفرنی
اسکیزوفرنی حدود یک درصد از جامعه را تشکیل می دهد و معمولا در سن 15 تا 25 سالگی خود را نشان می دهد. در این بیماری روانی، فرد ارتباط و تماس خود با واقعیت را از دست می دهد.
خودکشی
خودکشی که معمولا نتیجه ی یک بیماری روحی روانی است بعد از تصادفات خودرو، دومین عامل مرگ و میر افراد بین 15 تا 24 سال است. معمولا آمار افرادی که دست به خودکشی می زنند به درستی منتشر نمی شود ولی این آمار در بین نوجوانان بیشتر است.
علائم مشکلات روحی کودکان
در زمان رشد کودک سخت است که متوجه فرق میان تغییرات طبیعی و نشانه های بیماری روانی در وی شویم. آیا کودک شما:
تغییرات سریع در رفتار خود داشته است؟ (به عنوان نمونـه یک کودک فعـال بـه یکباره ساکت و گوشه گیر می شود و یا یک دانش
آموز موفق شروع به گرفتن نمرات پایین می کند.)
- به یکباره احساسات خود را تغییر داده است؟ (مثلا یک کودک ممکن است نشانه هایی از قبیل احساس ناراحت بودن، نگران بودن، گناهکار بودن، عصبانی بودن و ناامیـد بودن از خود بروز دهد.)
- به یکباره کم حرف شده است؟
- شروع به مصرف یا بیشتر مصرف کردن الکل یا مواد دیگر به ویژه در زمان تنهایی کرده است؟
- نشان داده است که در رسیدگی به امور عادی و فعالیت های روزانه زندگی دچار مشکل شده است؟
- احترام چندانی برای احساسات و یا دارایی های دیگران قائل نیست؟
- درباره وزن خود ابراز نفرت کرده و روشهای تغذیه ای خـود را تغییر داده و به تغذیه ناسالم روی آورده است؟
- شروع بـه انجام حرکتهای عجیب و تکراری کرده که فراتر از بازی کردن عادی است؟
- عمدا به خود آسیب زده و یا از خودکشی صحبت کرده است؟
اگر کودک شما یک یا چندین مورد از این موارد را نشان می دهد و این امر روی زندگی روزانه آنها تاثیر گذاشته است بهترین کار این است که با آنها درباره این که چه احساسی دارند صحبت کنید و بعد برای جلوگیری از توضیحات دیگر با پزشک خانوادگیتان صحبت کنید. در مرحله بعدی باید به سایر منابع کمک که در مدرسه و یا جامعه وجود دارد متوصل شوید.
به یاد داشته باشید که صحبت درباره خودکشی باید جدی گرفته شود
روش های درمان مشکلات روانی کودکان
درمان رفتاری ادراکی
به کودکان و نوجوانان کمک می کند الگوهای فکری و رفتاری را که برای سلامت روانی آنها مفید نیست شناسایی کنند.
خانواده درمانی
به شـما کمک می کند این مسـئله را بررسـی کنید کـه بـه عنـوان یک خانـواده چـه کار می توانید بـرای کودک خـود در زمان بیمـاری روانی انجـام دهید و رفتارهـا را مدیریت کنید.
درمان بین فردی
به افـراد جوان کمـک می کند در تعامل بـا دیگران احساس راحتی بیشـتری داشته باشند.
مداخلات آموزشی
میتوانـد بـه کودک شـما کمـک کنـد و به وی نحـوه مدیریـت زمـان را در کلاس درس نشـان دهد.
دارو درمانی مشکلات روانی کودک
انواع مختلفی از داروهـا وجود دارد که برای کودکان تجویز میشـود از جملـه داروهایـی کـه بـرای اختلالات خلـق وخویـی، اضطراب، روانپریشـی و اختالالت کم توجهی- بیش فعالی اسـتفاده میشـود. اگر شـما بـا اینکه کودکتـان دارو مصرف کند احسـاس راحتی ندارید، ایـن نگرانی را بـا پزشـکتان مطـرح کنید. آنهـا می توانند توضیـح دهند که کـدام داروها در صـورت لزوم، برای کودک شـما مناسـب اسـت و با شـما در مـورد مزایا و ریسـک هـای آنها صحبت خواهنـد کرد. بـرای جوانـان دارودرمانی معمولا اولین روش درمانی پیشـنهاد شـده نیسـت. اگر دارو پیشنهاد شـود، معمولا در کنـار سـایر روش هـا و حمایت ها بـه کار میروند.
گروه های حمایتی
بـرای نوجوانان، گروهی که تجربه مشـابه را پشـت سـر گذاشـته اند و یا در حال پشـت سـر گذاشـتن آن هسـتند (گاهی اوقات گروههـای حمایتـی همکار نامیـده می شـوند) و همچنین گروه هایـی برای اعضـای خانـواده فـرد مبتلا بـه بیمـاری روانی، از جملـه کـودکان، بـرای ملاقـات بـا خانواده های دیگـر در موقعیت مشـابه.
چه زمانی باید به مرکز مشکلات روحی کودکان مراجعه کنیم؟
تشخیص مشکلات روحی کودکان خصوصا در مراحل اولیه کار ساده ای نیست و به راحتی با مشکلات عادی و روزمره ی کودک اشتباه گرفته می شود. به همین علت باید اگر مشکلات زیر را در فرزند خود مشاهده کردید، حتما نگران شده و به یک مرکز درمان اختلال روانی کودکان مراجعه کنید و از یک متخصص خوب مشورت بخواهید.
- کودک در زمینه های مختلفی دچار مشکل است. مثل روابط خانوادگی، تحصیلی، تفریح کردن و روابط دوستانه.
- کودک درباره خودش احساس بدی پیدا می کند و اعتماد به نفس خودش را از دست می دهد.
- درباره ی آینده بیش از حد نگران است.
- ناامیدی در کودک مشخص است.
- از خانواده و دوستان دوری می کند و از فعالیت های مورد علاقه اش لذت نمی برد.
- در برنامه ی خواب کودک مشکلات شدیدی به وجود آمده است.
- رفتارهای منفی زیادی از خودش نشان می دهد.
- خودآزاری هایی نظیر کندن موها یا زخم کردن بدن انجام می دهد
- در مورد خودکشی صحبت و یا فکر می کند.
- جملاتی مثل “کاش در این دنیا نبودم” یا ” اگه برم هیچکس متوجه نمیشه” را بر زبان جاری می کند.
البته والدین کودک بهتر کودک خود را می شناسند. پس اگر چیزی سر جای خودش نبود، به غرایز خود اعتماد کنید و اگر مطمئن نیستید، بهتر است در اولین فرصت با مراجعه به مراکز درمان مشکلات روحی کودکان، این نشانه های را بررسی کنید.