درمان اختلال اضطراب، رواندرمانی و دارویی

اضطراب چیست؟

اضطراب نوعی اختلال است؛ که اعصاب و روان فرد را تحت تاثیر قرار می دهد. اضطراب ممکن است به دلایل خاصی و یا بعد از مواجه شدن با مشکل و یا حادثه در در فرد ایجاد گردد. اضطراب می تواند؛ علت های مختلفی داشته باشد. اضطراب می تواند؛ حاد و شدید باشد. و علاوه بر این می تواند؛ ساده و در برخی از شرایط عادی باشد. اشخاصی که به استرس و اضطراب شدید مبتلا هستند؛ بیشتر اوقات و حتی گاهی تمام روز دچار استرس هستند؛ و فکر و ذهن نا آرام آن ها، مدام در حال تنش است. اما کسانی که اضطراب و استرس آن ها از نوع عادی و معمولی است؛ فقط نسبت به شرایط , موضوع خاصی ممکن است؛ اضطراب پیدا کنند. مانند: امتحان درسی، کنکور، مصاحبه شغلی، آشنایی یا ورود به محیط جدید و نا آشنا همه این ها مثال ها از نمونه های رایج و ساده ای هستند؛ که ممکن است؛ فرد به طور طبیعی دچار اضطراب می شود.

درمان اختلال اضطراب از راه های زیادی امکان پذیر است. متخصصان و روانشناسان زیادی در رابطه با اضطراب، اطلاعات و درمان های خاصی ارائه می دهند و پشتیبانی می کنند. همچنین شما خودتان هم در درمان اضطراب می توانید خودتان اقدام کنید. اضطراب انواع مختلفی دارد، مهمترین آنها عبارتند از: اختلال اضطراب فراگیر، اختلال اضطراب اجتماعی، اضطراب وسواس فکری، اضطراب شدید و …

درمان مؤثر اضطراب شما را کنترل نمی کند بلکه به شما کمک می کند یاد بگیرید که چگونه اضطراب خود را کنترل کنید. نوع درمان اختلال اضطراب بستگی به نوع اضطرابی که تجربه کرده اید دارد.

در موارد خفیف ممکن است روانشناس درمان اضطراب برای شما تغییراتی در سبک زندگی، مانند ورزش منظم بدنی و کاهش سطح استرس توصیه کند. همچنین شاید دوست داشته باشید که روش های مشاوره تلفنی یا مشاوره آنلاین را امتحان کنید. اما در موارد شدیدتر حتما نیاز به بررسی بالینی و چندبعدی می باشد.

درمان اختلال اضطراب، راه های درمان اضطراب

درمان اضطراب شامل درمان شناختی و بالینی، رفتار درمانی، دارو درمانی است. درمان شناختی رفتاری به شخص بیمار آموزش می دهد؛ تا با تغییر در افکار، اضطراب خود را کنترل کند. رفتار درمانی بر روبه رو شدن با عامل و عوامل اضطراب آور تأکید می ورزد. در دارو درمانی از دارو های ضد افسردگی و و آرام بخش ها که در درمان اضطراب و استرس تاثیر گذار هستند؛ استفاده می شود. باید توجه داشت که درمان با دارو مخصوص همه افراد نیست. این بسته به تشخیص دکتر درمان اضطراب است؛ که دارو معمولاً توسط روانپزشک تجویز می شود. در ادامه به زیرشاخه های مختلف اختلال اضطراب اشاره خواهیم کرد.

اولین قدم مراجعه به دکتر روانشناس و یا روانپزشک خوب است.بسیاری از مبتلایان به اختلالات اضطرابی به دنبال کمک و درمان خود نیستند. آنها درک نمی کنند که بیماری ای دارند که می تواند در عملکرد آن ها در زندگی اجتماعی و شخصی آن ها موثر واقع شود. با این که هر اختلال اضطرابی دارای ویژگی های منحصر به فرد خود است؛ اما اکثر آن ها به دو مورد از درمان به خوبی واکنش نشان می دهند؛ روان درمانی و داروهای قابل تجویز. این شیوه های درمانی می توانند هم به تنهایی یا به صورت ترکیبی استفاده شوند. رفتار درمانی شناختی و گفتگوی درمانی، می تواند به شخص در یادگیری روش های متفاوت تفکر، واکنش نشان دادن و رفتار کمک فراوانی کند. تا احساس اضطراب به مرور کمتر شود. داروهای مورد تجویز برای اختلالات اضطرابی، صرفاً اضطراب را درمان نمی کنند؛ اما می توانند علائم را به طور خوبی کاهش دهد. داروهای متداول شامل داروهای ضد اضطراب معمولاً فقط برای مدت کوتاهی تجویز می شوند. دکتر روانشناس و روانپزشک بعد از شناسایی عامل و ریشه اضطراب با برنامه معین شروع به کمک و درمان فرد مبتلا به این اختلال می کند. همچنین درمان هر فرد نیز بستگی به نوع و میزان بروز اضطراب در فرد دارد.

درمان شناختی رفتاری اضطراب (رویکرد CBT)

درمان های روانشناختی (همچنین به عنوان رواندرمانی نیز شناخته می شوند) می توانند به شما در تغییر الگوهای تفکر کمک کنند تا بتوانید اضطراب خود را تحت کنترل داشته باشید و نگرانی های غیرمنطقی را کاهش دهید. چندین درمان روانشناختی مؤثر برای درمان اختلال اضطراب وجود دارد. CBT یک درمان روانشناختی ساختاری است که تشخیص می دهد روشی که ما فکر می کنیم (شناخت) و عمل (رفتار) می کنیم بر روشی که احساس می کنیم تأثیر می گذارد. CBT که توسط یک متخصص درمان اضطراب (درمانگر) انجام می شود، برای شناسایی الگوهای فکری و رفتاری است که باعث می شود شما اضطراب بیشتری داشته باشید یا اینکه در هنگام تجربه اضطراب شما را از بهتر شدن باز می دارد. هنگامی که الگوی فکری نامناسب را که به اضطراب شما دامن می زند، تشخیص بدهید، می توانید تغییراتی در جایگزین کردن این موارد با مدل های جدید ایجاد کنید که باعث کاهش اضطراب و بهبود مهارت های مقابله ای شما می شود. به عنوان مثال، ممکن است شما در الگوی تفکر فاجعه بار گیر کرده باشید. تفکر فاجعه آمیز به معنای فکر کردن به بدترین حالت رویدادهاست، یعنی باور داشتن چیزی بدتر از آنچه در حقیقت است، یا پیش بینی وقایع منفی. CBT با آموزش به شما کمک می کند واقع بینانه تر فکر کنید و به حل مسئله توجه کنید. متخصصان درمان اضطراب ممکن است از طیف وسیعی از تکنیک ها در CBT استفاده کنند. برخی از این ها عبارتند از:

• شما را تشویق به تشخیص تفاوت بین نگرانی های مولد و غیرمولد کنند.
• به شما یاد دهند چگونه نگرانی ها را رها کنید و مشکلات را حل کنید.
• آموزش تکنیک های ریلکسیشن و تنفس، به خصوص آرامش عضلات، برای کنترل اضطراب و علائم جسمی تنش.

CBT را می توان به صورت یک نفره با یک متخصص، به صورت گروهی یا بصورت آنلاین تحویل داد (در زیر به روشهای الکترونیکی مراجعه کنید). CBT اغلب با رفتار درمانی ترکیب می شود.

رفتار درمانی برای درمان اضطراب

در حالی که رفتار درمانی یکی از مؤلفه های اصلی رفتار درمانی شناختی (CBT) است، برخلاف CBT، سعی در تغییر باورها و نگرش ها ندارد. در عوض، در تلاش برای معکوس کردن الگوهای اجتناب و نگرانی که اضطراب را بدتر می کند، می باشد و بر فعالیت های تشویق کننده و پاداش دهنده، لذت بخش یا احساس رضایت بخش تمرکز می کند. اجتناب از شرایط ترسناک می تواند به این معنا باشد که شما توانایی مواجهه با ترس خود را ندارید و به خودتان ثابت می کنید که نمی توانید با آن مقابله کنید، و این به نوبه خود باعث ادامه اضطراب شما می شود. رفتار درمانی برای اضطراب عمدتاً با درمانی بنام “غرقه سازی” وابسته است. روش های مختلفی درمورد غرقه سازی و مواجهه وجود دارد، اما همه آنها مبتنی بر قرار گرفتن شما در موارد خاص هستند که باعث اضطراب شما می شوند. این تجربه به شما کمک می کند تا به جای اجتناب یا فرار از آنها، در مواجهه با شرایط ترسناک و همچنین نگرانی خود به حل آن فکر کنید.

دارودرمانی اضطراب

تحقیقات نشان می دهد که روش های درمانی روانشناختی موثرترین گزینه درمانی برای مبتلایان به اضطراب است. اما اگر نیاز به درمان اختلال اضطراب شدید باشد ممکن است برخی از درمان های پزشکی مفید باشند.

داروهای ضدافسردگی

برخی از انواع داروهای ضد افسردگی می توانند به افراد در مدیریت اضطراب کمک کنند، حتی اگر علائم افسردگی را تجربه نکنند. تحقیقات نشان می دهد وقتی افراد دچار اضطراب می شوند، تغییرات خاصی در شیمی مغز آنها رخ می دهد: سروتونین، نورآدرنالین و دوپامین. داروهای ضد افسردگی برای اصلاح عدم تعادل پیام های شیمیایی بین سلول های عصبی در مغز طراحی شده است.

اثرات جانبی داروهای ضدافسردگی

داروهای ضد افسردگی می توانند احساس خوبی به شما دهند اما شخصیت شما را تغییر نمی دهند یا باعث نمی شوند همیشه احساس خوبی داشته باشید. آنها موقتی هستند. همچنین مانند مصرف هر نوع داروی دیگری، برخی از افراد عوارض جانبی آن را تجربه می کنند و افراد باید در مورد خطرات آن با پزشک خود صحبت کنند. همچنین افراد باید درباره داروها اطلاعاتی دریافت کنند تا بتوانند تصمیم آگاهانه ای بگیرند.

بسته به اینکه چه دارویی مصرف شود، عوارض جانبی رایج می تواند شامل تهوع، سردرد، اضطراب، تعریق، سرگیجه، آشفتگی، افزایش وزن، خشکی دهان و مشکلات جنسی (به عنوان مثال مشکل در تحریک / بیدار ماندن) باشد.

برخی از این علائم می توانند کوتاه مدت باشند، اما افرادی که هر یک از این علائم را تجربه می کنند باید به پزشک خود اطلاع دهند، زیرا راه هایی برای به حداقل رساندن آنها وجود دارد. احتمال وقوع یک عارضه جانبی خاص بین افراد و داروها متفاوت است.

در مدت زمانی که شخص داروهای ضد افسردگی را شروع کرده و به درمان پاسخ می دهد، که این می تواند بیش از دو هفته باشد، فرد باید همچنان تحت نظر پزشک باشد و روند پیشرفت وی بررسی شود، زیرا احتمال خودکشی کمی افزایش پیدا می کند.

درمان با دارو در اضطراب معمولا چقدر طول می کشد؟

مانند هر دارویی، مدت زمانی که فرد باید داروهای ضد افسردگی مصرف کند بستگی به شدت وضعیت آنها و نحوه پاسخ آنها به درمان دارد. برخی از افراد فقط برای مدتی کوتاه نیاز به مصرف دارو دارند، در حالی که برخی دیگر ممکن است به طور مداوم برای مدیریت شرایط خود به آنها احتیاج داشته باشند. این دقیقاً مانند کسی است که از انسولین برای مدیریت دیابت خود استفاده می کند.
داروهای ضد افسردگی ایمن و مؤثر هستند و اعتیاد آور نیستند. بعضی اوقات مردم می خواهند از تجویز داروهای ضد افسردگی به سرعت جلوگیری کنند زیرا آنها نگران اعتیاد هستند. این ممکن است به این دلیل باشد که آنها داروهای ضد افسردگی را با سایر داروها اشتباه می گیرند، در هر صورت قطع دارو فقط باید به تدریج و به توصیه پزشک و تحت نظارت او انجام شود.

تکنیک های درمان اضطراب

طیف وسیعی از استراتژی ها وجود دارد که توسط آنها شما می توانید اضطراب خود را مدیریت کنید. می تواند استراتژی هایی را پیدا کنید که برای شخص شما بهتر باشد. اما به یاد داشته باشید، اگر اضطراب شما شدید است، به دنبال درمان از طریق یک متخصص باشید.

۱۰ استراتژی مدیریت اضطراب

تنفس آهسته. هنگام اضطراب، تنفس شما سریعتر و کم عمق تر می شود. سعی کنید تنفس خود را آهسته کنید.
آرامش پیشرونده ماهیچه ها. یک مکان آرام پیدا کنید. چشمان خود را ببندید و به آرامی دراز بکشید و سپس هریک از گروه های عضلانی خود را از انگشتان پا تا سر خود سفت کنید و شل کنید (انقباض و انبساط). سفتی را به مدت سه ثانیه نگه دارید و سپس سریع آزاد کنید. این می تواند به کاهش احساس تنش عضلانی که اغلب با اضطراب همراه است کمک کند.
در لحظه حال باشید. اضطراب می تواند افکار شما را به آینده ای وحشتناک ببرد که هنوز اتفاق نیفتاده است. سعی کنید خود را به جایی که در آن هستید برگردانید. تمرین مراقبه می تواند کمک کند.
سبک زندگی سالم. فعال بودن، خوب غذا خوردن، به بیرون رفتن و طبیعت گردی، گذراندن وقت با خانواده و دوستان، کاهش استرس و انجام فعالیت هایی که از آن لذت می برید همه در کاهش اضطراب و بهبود سلامتی شما مؤثر هستند.
اعمال کوچک شجاعانه انجام دهید. اجتناب از آنچه شما را مضطرب می کند، در کوتاه مدت باعث تسکین می شود، اما می تواند در طولانی مدت شما را مضطرب تر کند. سعی کنید به چیزی که شما را مضطرب می کند نزدیک شوید، حتی به روشی ساده و زمانی کوتاه.
خودگویی خود را به چالش بکشید. چگونه فکر شما روی احساس شما تأثیر می گذارد. اضطراب می تواند باعث شود شما خطر را بیش از حد ارزیابی کنید و توانایی خود را برای رسیدگی به آن دست کم بگیرید. سعی کنید به جای اینکه به سناریوی بدترین حالت بپردازید، به تعبیرهای مختلف برای وضعیتی که شما را مضطرب می کند، فکر کنید.
زمان را به نگرانی خود اختصاص دهید. متوقف کردن نگرانی ها دشوار است، بنابراین زمانی را کنار بگذارید تا نگرانی های خود را جبران کنید. مثلا ۱۰ دقیقه هر شب برای نوشتن آنها وقت بگذارید.
با اضطراب خود آشنا شوید. خاطرات خود را در مورد بهترین و بدترین وضعیت بنویسید.
از دیگران بیاموزید. صحبت با دیگران که دچار اضطراب هستند، یا در حال گذر از موارد مشابه هستند، می تواند به شما کمک کند احساس تنهایی نکنید.
با خود مهربان باشید. به یاد داشته باشید که شما مضطرب نیستید. شما ضعیف نیستید. شما فقط در یک وضعیت سلامت روان قرار دارید. این اضطراب نامیده می شود.

اضطراب شدید و عوارض آن

اختلال اضطراب شدید، به معنای نگرانی و استرس مداوم و طولانی مدت است. تا جایی که فعالیت روزانه فرد را مختل می کند. این نگرانی و تنش مداوم ممکن است؛ علائم جسمی مانند: بی تابی، بی قراری و خستگی، مشکل در تمرکز، انقباض عضلانی یا مشکلات خواب همراه باشد. معمولاً نگرانی ها در انجام کارهای روزمره مانند: مسئولیت شغلی، بهداشت خانواده و یا شخصی و یا موارد جزئی دیگری مانند: کارهای خانه و یا قرار ملاقات ها را نیز در بر می گیرد. در واقع اضطراب، به پیش بینی در مورد نگرانی درباره آینده دور و یا نزدیک است. ترس که ریشه و عامل اصلی اضطراب است؛ یک پاسخ عاطفی به یک تهدید است. که بیشتر با مقاومت یا فرار همراه است. مقاومت یا فرار از خطر یا تهدید، در اختلالات اضطرابی می تواند؛ باعث شود فرد تلاش كند؛ از موقعیت ها و شرایطی كه نشانه ها اضطراب را برمی انگیزد؛ از آن ها دوری كند. این امر باعث می شود؛ عملکرد شغلی، تحصیلی و روابط شخصی فرد را تحت تاثیر قرار دهد.

رویکرد های مختلف درباره اختلال اضطراب

• رویکرد روانکاوی: روانشناسان اضطراب به عنوان یک هشدار شناسایی می کنند. این خطر ریشه در ذهن ناخودآگاه دارد.
• رویکرد یادگیری: این رویکرد عامل ایجاد و بروز اختلالی جون اضطراب را شرطی شدن می داند. این رویکرد بروز اضطراب را در دو مرحله شناسایی کرده و آن را تعریف می کند. به این ترتیب که در مرحله اول فرد، از راه شرطی شدن سنتی و کلاسیک یاد می گیرد؛ که از یک محرک خنثی که با یک محرک واقعا آزار دهنده همراه است؛ هراس داشته باشد. در مرحله دوم از راه شرطی شدن عامل تحریک کننده اضطراب، با دوری و بر رهایی از این ترس و هراس به آن دست می یابد.
• عوامل عصب شناختی و زیست شناختی: این رویکرد ترس را به عنوان مدار مهمی از بخش از مغز شناسایی می کند. و بر روی آن تمرکز دارد. این مدار هنگامی که فعال شود؛ باعث بروز اضطراب و استرس در فرد می گردد. همچنین این مدار در تعیین و شناسایی اهمییت هیجانی محرک ها نیز دخیل می باشد.
• رویکرد شخصیت: بعضی از نوزادان در زمان مواجه شدن با اسباب بازی، شخص یا محرک جدید بازداری رفتاری (ری اکشن) نشان می دهند. این ویژگی که امکان ارثی بودن هم در آن وجود دارد. می تواند زمینه ساز اختلالات اضطرابی در آینده نوزاد و کودک شود.
• عوامل شناختی: از عوامل شناختی اضطراب به باورهای منفی و ادامه دار در مورد آینده، عدم درک و آگاهی کنترل شده و شناسایی و توجه به تهدید می توان اشاره کرد.

نشانه های اختلال اضطراب

علائم و نشانه های شناختی اضطراب، در افراد مختلف به شکل های متفاوت بروز می کند. این امر بستگی به عوامل مختلفی دارد.

• علائم شناختی: ترس از آینده، ترس از مرگ.
• نشانه های رفتاری: پرخوری، مصرف دخانیات، استفاده از مواد مخدر، مصرف دارو، اجتناب از قرار گرفتن در شرایط خاص.
• نشانه های جسمانی: سر درد، علائم گوارشی، تپش قلب، مشکلات خواب.

انواع اختلال اضطراب

اختلال هراس

عامل اصلی اختلال هراس (ترس) حملات مکرر وحشت زا می باشد؛ که ترکیبی از اضطراب جسمی و روانی است. در زمان حمله در اختلال هراس زا چندین مورد از این نشانه ها به شکل ترکیبی و مختلف رخ می دهد؛ تپش قلب، عرق کردن دست ها و بدن، لرزش احساس، تنگی نفس یا احساس خفگی، درد قفسه سینه، احساس سرگیجه، سبکی سر یا غش کردن، احساس خفگی، حالت تهوع یا دردهای شکمی، احساس انزوا، ترس از دست دادن کنترل و ترس از مرگ. از آن جا که این نشانه ها بسیار شدید و حاد است. بسیاری از اشخاصی که حمله وحشت زا را تجربه می کنند؛ ممکن است تصور کنند که دچار حمله قلبی و حالت خقگی یا بیماری خطرناک دیگری شده اند؛ و به اورژانس مراجعه کنند.

فوبیای خاص

فوبیای خاص ترس بیش از حد و مداوم از یک شیء، موقعیت . شرایط و یا انجام فعالیتی خاص است. که معمولا مضر نیست. فرد این آگاهی را دارد که  ترس او غیرطبیعی می باشد. اما توانایی غلبه بر آن را ندارد. این ترس ها باعث چنان پریشانی و اضطرابی در فرد می شود که برخی موارد باعث می شود؛ فرد واکنشی افراطی از خود بروز دهد. ار مثال های فوبیای خاص می توان به ترس از جانور یا حشره ای خاص، ترس از ارتفاع و یا پرواز اشاره کرد. که هر کدام در رشته روانشناسی نام مخصوص خود را دارند.

آگورافوبیا

آگورافوبیا ترس و هراس از قرار گرفتن در موقعیت و شرایطی است؛ که ممکن است؛ فرار از آن موقعیت دشوار و سخت باشد. یا ممکن است در صورت بروز نشانه های ترس و اضطراب کمکی در دسترس نباشد. این ترس در واقع متناسب با وضعیت واقعی و حقیقی نیست. و باعث ایجاد مشکلاتی در عملکرد فرد می شود. فرد مبتلا به آگورافوبیا این ترس را در دو یا چند حالت زیر تجربه می کند. استفاده از حمل و نقل عمومی، بودن در فضاهای باز یا در مکان های سربسته، در صف یا در مکان شلوغ و یا زمانی که تنها به خارخ ار خانه می روند. این عوامل باعث می شود؛ فرد از قرار گرفتن در این موقعیت ها اجتناب کند. و یا ترس و اضطراب شدیدی تحمل کند. آگورافوبیا اگر درمان نشود، می تواند خیلی جدی شود؛ آن قدر که که فرد از خانه بیرون نرود. و یا به طور قابل توجهی در فعالیتهای روزمره تداخل ایجاد کند.

اختلال اضطراب اجتماعی

فرد مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی به طور قابل توجهی استرس و اضطراب داشته است. فرد از تحقیر شدن، خجالت زده شدن یا عدم مقبولیت و تایید در تعاملات اجتماعی هراس داشته. اشخاص مبتلا به این اختلال از قرار گرفتن در این موقعیت های اجتماعی دوری می کنند. یا به سختی می توانند آن ها تحمل کنند. نمونه هایی جون ترس شدید از صحبت کردن در جمع، ملاقات با افراد جدید یا خوردن / آشامیدن در مکان های عمومی از جمله اختلالات اضطراب اجتماعی است.

اختلال اضطراب جدایی

فرد مبتلا به اختلال اضطراب جدایی، از جدا شدن از کسانی که به آنها وابسته است ترس دارد. این احساس فراتر از سن فرد می تواند باشد. و ادامه آن باعث اختلال عملکرد در فرد به صورت مستقل در انجام کارهایش می شود. فرد مبتلا به اختلال اضطراب جدایی ممکن است بطور مداوم نگران از دست دادن شخص نزدیک به خودش باشد؛ ممکن است تمایلی به بیرون رفتن یا حتی خوابیدن بدون آن شخص نداشته باشد. این اختلال ریشه قوی مربوط به دوران کودکی دارد. و اگر درمان نشود؛ باعث تداوم و بروز اختلالات رفتاری در دوره بزرگسالی فرد می شود.