بیش فعالی نوعی اختلال رشدی عصبی است که تا 11٪ از جمعیت ایالات متحده را درگیر کرده است. از طریق تحقیقات گسترده در چند دهه گذشته، جامعه روانپزشکی و روانشناسی اطلاعات زیادی در مورد چگونگی تغییر مغز در بیش فعالی و نقص توجه کسب کرده اند. انتقال دهنده های عصبی نقش اساسی در ایجاد علائم بیش فعالی و نقص توجه دارند. با وجود اینکه ما هنوز در فهم دلایل و پیامدهای بیش فعالی، مسیری طولانی ای در پیش داریم، اما اکنون می دانیم که انتقال دهنده های عصبی بخش مهمی از معمای کلی مغز هستند.

اختلال بیش فعالی و نقص توجه یا ADHD می تواند بر همه ابعاد زندگی فرد تاثیر بگذارد، خصوصاً اگر تشخیص داده نشود یا بدون درمان رها شود. کودکان و نوجوانان ممکن است با مشکلات مدرسه دست و پنجه نرم کنند، در حالی که بزرگسالان ممکن است در کار، حفظ روابط اجتماعی یا در تحقق اهداف خود، مشکل داشته باشند. در حالی که برخی افراد استراتژی های مقابله ای و جبرانی را برای مدیریت علائم ADHD خود پیدا می کنند، بسیاری از افراد نیاز به جستجوی تشخیص و درمان حرفه ای بیش فعالی و نقص توجه می پردازند.

علائم بیش فعالی و نقص توجه ADHD

اختلال کمبود توجه – بیش فعالی (ADHD) یک اصطلاح کلی برای یک اختلال با سه زیر مجموعه مجزا است. اغلب افراد نوع ترکیبی این زیرگروه ها را دارند. همانطور که در DSM-V بیان شده است. علائم ADHD از لحاظ شدت از فردی به فرد دیگر متفاوت است و ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• مشکل در تمرکز
• بی احتیاطی
• رفتار تکانشی
• حافظه کاری ضعیف
• گفتار سریع
• بی حوصلگی
• بی نظمی
• مشکل در درک زمان

بیش فعالی و نقص توجه نوعی اختلال رشدی مغز و سیستم عصبی است. به این معنی که ساختار و عملکرد مغز این افراد با عملکرد یک فرد نرمال متفاوت است. این فرضیه وجود دارد که علائم ADHD به دلیل تفاوت در سطح انتقال دهنده عصبی و نحوه عملکرد قسمت های خاصی از مغز ایجاد شود.

انتقال دهنده عصبی چیست؟

انتقال دهنده های عصبی مواد شیمیایی موجود در مغز هستند که سیگنال هایی را بین نورون ها ارسال می کنند. این سلول های عصبی در مناطقی که به عنوان سیناپس شناخته می شوند، باهم ارتباط برقرار می کنند. کل مغز از سلول های عصبی، در یک شبکه گسترده ساخته شده است که تمام اتفاقات روحی و جسمی ارادی و غیر ارادی ما را کنترل می کند.

انتقال دهنده های عصبی دخیل در ADHD

دو انتقال دهنده عصبی اصلی در بیش فعالی و ننقص توجه دخیل هستند: دوپامین و نوراپی نفرین. نشان داده شده است که این مواد شیمیایی عصبی در کنترل تکانشگری، اولویت بندی، تمرکز، تصمیم گیری، تحمل ناامیدی و مدیریت زمان درگیر هستند. در مغز افرادی که به ADHD مبتلا هستند، در انتقال این دو انتقال دهنده عصبی مشکلاتی دیده شده است .

دوپامین

دوپامین (DA) یک انتقال دهنده شیمیایی است که تحقیقات نشان داده مستقیما با ادراک ما از لذت و پاداش در ارتباط است. این همان چیزی است که ما را وادار می کند تا آنچه را که مغز پاداش، موفقیت یا بقا می داند را، جستجو کنیم. تحقیقات به طور مداوم نشان داده اند که به نظر می رسد سطح پایین دوپامین با علائم ADHD مرتبط است.

مسلم است کسانی که به ADHD مبتلا هستند، به دنبال جبران سطح پایین فعالیت دوپامین در مدار پاداش مغز هستند. در این حالت ممکن است خودتان وظایف خود را با اشتیاق شروع کنید و به سرعت علاقه خود را از دست دهید یا در زمینه شغلی از این شاخه به آن شاخه بپرید. ممکن است دیگران مانند دوستان، اعضای خانواده، همکاران و معلمان تعجب کنند که چرا فرد مبتلا به ADHD نمی تواند اهداف خود را ادامه دهد.

مشاهده شده است که مبتلایان به ADHD دارای بیشترین ترشح انتقال دهنده های دوپامین در مغز هستند که باعث می شود دوپامین کمتری در دسترس مغز باشد. 

اگر ADHD دارید، ممکن است متوجه شده باشید که گاهی خود را به شدت روی یک فعالیت محرک بالا مانند بازی های ویدئویی متمرکز می کنید و گیج می شوید. در این مواقع جدا کردن خود از تکلیف هیجان آور دشوار است. مغز چشمه ای از تحریک دوپامین را پیدا کرده است و می خواهد آن را جستجو کند.

نوراپی نفرین

نوراپی نفرین (NE) انتقال دهنده شیمیایی دیگری است که به دوپامین مربوط می شود و در مغز افراد ADHD در حد پایین تر از حد نرمال یافت می شود. نوراپی نفرین در تمرکز، پردازش و کنترل رفتارهای تحریک کننده نقش دارد. دوپامین در واقع پیشرو نوراپی نفرین است، در حالی که آنها نقش های مشابهی را در مغز ایفا می کنند، اما عملکرد آنها کمی متفاوت است و روی گیرنده های مختلفی عمل می کنند.

دوپامین و نوراپی نفرین اصلی ترین انتقال دهنده های عصبی درگیر در ADHD هستند، شواهدی نیز وجود دارد که انتقال دهنده های عصبی دیگر هم ممکن است نقشی داشته باشند. دانشمندان گمان می کنند استیل کولین، یک انتقال دهنده عصبی که در سیستم عصبی مرکزی فراوان است، برای فراخوان حافظه و پردازش شناختی از اهمیت بالایی برخوردار است. فقدان استیل کولین و سطح بالای حمل و نقل های مرتبط با آن ممکن است در ADHD نقش داشته باشد.

گلوتامات نیز ممکن است در ADHD نقش داشته باشد. برای تعیین کامل عملکردهای دقیق مغز و نقص های انتقال دهنده عصبی که در این بیماری دخیل هستند تحقیقات بیشتری لازم است.

مناطق مغزی تحت تأثیر بیش فعالی و نقص توجه

مبتلایان به ADHD دارای مغزهایی هستند که در چند منطقه مهم متفاوت است. MRI عملکردی (fMRI) عملکرد غیر طبیعی را در مناطق متعدد مغزی نشان داده است، برخی از آنها فعالیت کمتری نسبت به افراد عادی و برخی دیگر را غیرفعال نشان داده اند. 

یک مطالعه نشان داده است که اندازه مغز افراد بیش فعال کمی کوچکتر است، اما هوش این افراد کم نیست. تفاوت در حجم مغز در مناطقی است که درگیر پردازش و عملکرد هستند. دکتر راسل بارکلی، محقق ارشد ADHD، می گوید: “شما می دانید چه کاری انجام دهید اما نمی توانید انجام دهید.”

قشر جلوی مغز اصلی ترین قسمت تحت تأثیر ADHD است. این منطقه که در قسمت جلوی مغز قرار دارد، وظیفه اجرایی مغز را بر عهده دارد، از جمله تمرکز، حل مسئله، حافظه کاری، کنترل تکانه، اولویت بندی و شروع کارها. آسیب به قشر جلوی مغز، مانند آسیب دیدگی سر، علائمی را نشان می دهد که شبیه ADHD است.

همچنین تصور می شود که سیستم لیمبیک در ADHD درگیر است. لیمبیک یک منطقه پیچیده از مغز است که از مناطق مختلفی تشکیل شده است که مسئول پردازش احساسات، خاطرات و تجربه پاداش ها است. مشکل در سیستم لیمبیک منجر به مشکلی می شود که بسیاری از کودکان مبتلا به ADHD با حافظه و کنترل عاطفی مواجه هستند. اسکن مغزی، کاهش حجم در این منطقه و همچنین فعالیت بیش از حد و تحت فعالیت را نشان می دهد که منجر به واکنش عاطفی می شود.

چگونه داروها علائم بیش فعالی را بهبود می بخشند؟

داروهای مورد استفاده در درمان علائم ADHD در دو دسته اصلی قرار می گیرند: داروهای محرک و غیر محرک. داروی محرک با تولید بیشتر دوپامین و نوراپی نفرین در قشر جلوی مغز کار می کند.

داروهای محرک شامل متیل فنیدیدها، مانند ریتالین، و آمفتامین ها، مانند Adderall است. این داروها در طی چند دهه گذشته مورد مطالعه بسیاری از آزمایشات بوده اند.

مشکل داروها این است که علائمی مانند عدم سازماندهی و به تعویق انداختن کارها ممکن است با داروهای محرک بهبود نیابد و ممکن است نیاز به درمان داشته باشد. همچنین، برخی از افراد، عوارض جانبی مانند تغییرات خلقی، تحریک پذیری، بی خوابی و سرگیجه را گزارش کرده اند، همچنین برخی دیگر به هیچ وجه به دارو پاسخ نمی دهند.

درمان بدون داروی ADHD

روان درمانی یک پایه اصلی درمان برای ADHD است. انواع مختلفی از درمان برای مدیریت علائم ADHD در کودکان و بزرگسالان مؤثر بوده است که مهمترین آنها درمان شناختی رفتاری (CBT) است. در CBT، یک درمانگر می تواند به شما بیاموزد که چگونه افکار منفی و الگوهای رفتاری خود را تغییر دهید تا بتوانید شرایط را بهتر مدیریت کنید. با گذشت زمان، می توانید رفتار خود را تغییر دهید تا به شما در عملکرد موفق تر عمل کند.

منبع: betterhelp