اختلال عدم تمرکز چیست؟

اختلال عدم تمرکز (ADD) نوعی اختلال ذهنی است؛ که امروزه به نام نقصی در توجه کردن و بیش‌فعالی (ADHD) شناخته می شود. این اختلال با علائمی چون: بی‌توجهی، حواس پرتی و بیش‌فعالی خود را بروز می دهد. با این که همه ما انسان‌ها ممکن است؛ این موارد برخی اوقات در زندگی تجربه کنیم. با این تفاوت این علائم در کسانی که به اختلال عدم تمرکز مبتلا هستند؛ بسیار جدی تر می باشد. علائمی مثل: بی‌توجهی، حواس پرتی و بیش‌فعالی در این افراد حادتر و ثابت است. این اختلال باعث بروز مشکلاتی مانند: عملکرد آن ها در موقعیت‌ها و شرایط مختلف اجتماعی، تحصیلی یا شغلی و برقراری ارتباط عاطفی با دیگران می شود. اگر اختلال عدم تمرکز در زمان مناسب و هرچه سریع تر تشخیص داده شود. چنانچه عدم تمرکز کودک، به سرعت تشخیص داده شود؛ می‌توان مانع بروز مشکلات بیشتری در آینده شد؛ و آن زا کنترل کرد. امکان زیادی وجود دارد؛ که بسیاری از کودکان مبتلا به اختلال عدم تمرکز در سنین بالاتر بهبود یابند. اما اگر این موضوع در سنین پایین تر شناسایی و میزان آن سنجیده شود، کودک در سنین بزرگسالی با مشکلات و موانع کمتری روبرو خواهد شد. تشخیص و تست میزان عدم تمرکز حتماً باید توسط متخصص و روانشناس کودک انجام شود. شما می توانید برای کسب اطلاعات بیشتر و دقیق تر با متخصصان کلینیک ذهن آرا تماس حاصل فرمایید.

عوامل ایجاد اختلال عدم تمرکز در کودکان

موارد زیادی وجود دارند؛ که می توانند در ایجاد و بروز اختلال عدم تمرکز در کودکان تاثیر گذار باشند. اما برخی از عوامل که از رایج ترین آن ها هستند. عوامل بروز عدم تمرکز در کودکان، عبارت اند از:

عوامل بیولوژیکی و وراثتی

بسیاری پزشکان بر این باورند؛ که عوامل بیولوژیکی و وراثتی،خصوصاً عدم تعادل‌ در عصب های مغزی یکی از مهم ترین عوامل بروز نشانه های اختلال عدم تمرکز است. در این مورد نورون های عصبی که وظیفه انتقال مواد شیمیایی و دادن پیام های مختلف را در مغز به عهده دارند؛ و همچنین به ارسال پیام‌ های عصبی به تمام بدن کمک می‌کنند؛ میزان این انتقال دهنده‌های عصبی در افراد درگیر به این اختلال کمتر بوده و یا به طور کل وجود ندارد. با این که عدم تعادل‌ در انتقال پیام های عصبی در افراد درگیر و مبتلا به عدم تمرکز وجود دارد؛ اما دلیل دقیق و واضح ایجاد این علائم مشخص نیست. تحقیقات پزشکی ثابت کرده است؛ که دلیل بسیاری از موارد اختلال عدم تمرکز ژنتیکی و وراثتی می باشند. چنانچه یکی از افراد درجه یک خانواده به اختلال عدم تمرکز مبتلا باشد؛ احتمال مبتلا شدن؛ به بیماری عدم تمرکز به صورت ژنتیکی در یکی از کودکان خانواده تا چهار برابر افزایش پیدا می کند. همچنین بروز اختلال عدم تمرکز در بین دوقلوهای یکسان بسیار رایج است. با این حال در موارد نادری در دوقلوهای ناهمسان یا خواهر و برادرها که ژن مربوط با اختلال عدم تمرکز را دارند، مشاهده شده است.

دوران بارداری و دوران پس از تولد

دلایل زیادی وجود دارد؛ که ممکن است؛ به مغز آسیب بزند. باعث تغییر عملکرد آن شود. عواملی مانند: آسیب مغز بر اثر تشعشعات رادیموی باعث بروز اختلال عدم تمرکز در جنین می شود.

وزن کم در زمان تولد

پایین بودن وزن نوزاد در زمان تولد، خطر ابتلا به اختلال عدم تمرکز را بالا می برد. همچنین مبتلا شدن به برخی امراض عفونی، مانند: مننژیت یا انسفالیت باعث آسیب عصب های مغز کودک می شود. و در انتقال درست سیگنال‌ها و فرکانس های مغز به بدن تاثیر می گذارد. و در نهایت باعث ایجاد و بروز نشانه های اختلال عدم تمرکز در جنین می‌شود. علاوه بر این استفاده زیاد شکر، قند و مواد افزودنی که در بسیاری از خوراکی های امروز وجود دارد؛ باعث بروز اختلال عدم تمرکز و بیش فعالی می‌شود.

علائم عدم تمرکز در کودکان

نشانه های بسیار واضحی در تشخیص اختلال عدم تمرکز وجود دارد. این نشانه ها از سن ۴ و ۵ سالگی ممکن است؛ خود را بروز دهد. و تا سن ۱۲ سالگی به طور کامل خود را نشان می دهد. و تا دوران میان سالگی فرد ادامه پیدا می کند. بسیاری از بزرگسالان به دلیل عدم تشخیص از از اختلال عدم تمرکز در این دوران رنج می برند. در واقع اختلال عدم تمرکز خصوصاً در موارد خاص و شدید به طور کامل رفع نمی شود؛ و فقط میزان آن را می توان کنترل کرد. برای تشخیص و شناسایی فرد مبتلا به اختلال عدم تمرکز، دست کم باید شش نشانه از نشانه های که قرار است نام ببریم را در کودک مشاهده کنیم.

• کودک به راحتی نمی تواند بر روی یک بازی و انجام تکالیف ساده تمرکز مستمر برای تمام کردن آن داشته باشد.
• عدم توجه کافی کودک به جزئیات، بی‌دقتی فراوان در مرتکب شدن اشتباهات متعدد در انجام کارها
• معمولاً وقتی کودک به صورت مستقیم مورد خطاب قرار می‌گیرد؛ به نظر می رسد؛ به حرف های طرف مقابل گوش نمی دهد و مدام توجه خود از سوژه ای به سوژه ای دیگر متمرکز می کند.
• کودک در اکثر موارد قوانین و دستورات را دنبال نمی‌کند و نمی‌تواند از آن ها پیروی کند.
• معموٖلاً وسایلی مانند: اسباب بازی ها، وسایل مدرسه، مداد، کتاب یا ابزار را که برای انجام دادن تکالیف یا فعالیت‌هایش است را به راحتی، گم می‌کند.
• محرک‌های خارجی معمولاً به راحتی حواس کودک را پرت می‌کنند.

علائم بیش‌فعالی در کودکان

• معمولاً کودک قبل از آن که سوال تمام شود، با عجله جواب پرسش را و کامل به سوال مطرح شده گوش نمی دهد.
• کودک دست‌ها یا پاهایش را مدام تکان می‌دهد و نمی تواند یکجا بنشیند.
• مدام در حال صحبت کردن است.
• معمولا حرف دیگران را قطع می‌کند و یا در کارها دخالت می‌کند.
• در انجام دادن تفریحاتی که نیازمند به سکوت و آرام ماندن است، مشکل پیدا می کند؛ و حتی گاهی حالت پرخاشگرایانه پیدا می کند.
• صبور نیست و منتظر نمی ماند تا نوبت اش شود.
• تشخیص اختلال عدم تمرکز در کودکان

متخصص و پزشک برای این که تشخیص دهد؛ که در کودک علائم اختلال عدم تمرکز دیده می شود؛ باید یک سری معیارهای خاص را در معاینه بالینی انجام می دهد. در این معاینه باید به ملاک های ثابت شده که درجات عدم تمرکز را مشخص می کند به حد معینی برسد. کودک ممکن است؛ تمام این معیار ها و ملاک ها دار باشد؛ و یا ممکن است دو یا چند مورد را بر اساس تشخیص پزشک در او دیده شود. همان طور که قبل تر گفته شد؛ میزان عدم تمرکز در هر کودکی متفاوت است. بیشتر این معاینات بالینی، یک یا چند مورد از مقیاس‌های درجه‌بندی اختلال نقص توجه و در بر می گیرد. این معاینات شامل انجام تست های می شود از جمله رایج ترین آن ها می توان به:

تست‌های هوش

از کاربرد های تست هوش علاوه بر اندازه‌گیری (IQ) ضریب هوشی، مواردی چون ناتوانایی‌ یادگیری که در برخی از کودکان مبتلا به اختلال عدم تمرکز است را نشان می دهد و به تشخیص آن کمک می کند. تست ضریب هوشی می تواند؛ با ارزیابی میزان هوش کودک نتیجه جامع و کلی وجود این اختلال در کودک را مشخص کند

تست‌های کامپیوتری

استفاده از تست‌های کامپیوتری برای تشخیص این اختلال این روزها رو به افزایش است. این تست ها کاربرد خوب و دقیقی در شناسایی و میزان سنجش مشکلاتی جون عدم توجه و بیش فعالی دارد. این تست ها مانند تست IVA با عملکردی مداوم و برنامه ریزی شده (CPT) بیمار را برای حفظ تمرکز و توجه به مورد آزمایش قرار می دهد. برای مثال: مجموعه‌ای از نمونه های شنیداری و یا دیداری روی صفحه نمایش داده می‌شود. و با واکنش کاربر میزان تمرکز فرد سنجیده می شود.

نمونه اسکن از مغز

روش‌ عکس برداری عصبی از مغز، مثل: اسکن هایی چون توموگرافی گسیل پوزیترون (PET) اسکن رزونانس مغناطیسی در پژوهشهای برای تشخیص اختلال عدم تمرکز مورد استفاده قرار می گیرند. در هر حال به کار گیری این روش‌ها برای تشخیص اختلال عدم تمرکز ممکن است خطاهایی را هم به همراه داشته باشد.